تدوین و کاربست چارچوب مفهومی موثر بر تحلیل منابع آبی مبتنی بر تکنیک DPSIR (نمونه موردی: محله باغ فیض تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه طراحی شهری، دانشکده شهرسازی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

امروزه تامین آب سالم از مهمترین مسائل در شهرهای بزرگ است. تهران نیز به سبب قرارگیری در منطقه خشک و نیمه‌خشک و با وجود بهره‌مندی از منابع آبی از جمله مسیل‌ها و قنوات، از تنش‌های آبی فراوانی رنج می‌برد. محله باغ فیض تهران نیز از محله‌هایی است که به سبب تجاوز به منابع آبی، با پیامدهای فضایی و ساختاری نامساعد اکولوژیک روبه‌رو شده است. این پژوهش تلاش می‌کند با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی به تدوین چارچوب مفهومی موثر بر تحلیل و بررسی منابع آبی و مشخصا وضعیت منابع آبی محله باغ فیض، مبتنی بر تکنیک DPSIR دست یابد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رشد جمعیت، افزایش مجتمع‌های صنعتی، کاهش فضای سبز و خلأ حمایت‌های نهادی نیروی محرکه‌ای در جهت افزایش مصرف آب، کاهش منابع آب زیرزمینی، تغییر نامطلوب کاربری اراضی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و از بین رفتن پوشش‌گیاهی در محله باغ‌فیض بوده است؛ که این امر موجب کسری مخازن آب، افزایش سطوح نفوذناپذیر، کاهش کمیت و کیفیت ذخایر آب زیرزمینی گردیده که آثاری نامطلوب چون فرونشست زمین، خطر تخریب ناشی از وقوع سیلاب و زلزله، نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری و به خطر افتادن سلامت و بهداشت عمومی را در پی خواهدداشت. بنابراین تکنیک DPSIR، تکنیکی بین رشته‌ای است که با تحلیل رابطه علت-معلولی و ریشه‌یابی آنها مبتنی بر مفاهیم نیروی محرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ‌، تلاش می‌کند تا پاسخ‌هایی مناسب در حوزه مشکلات محیط زیستی موجود در اختیار سیاست‌گذاران قرار داده و از این طریق توانایی برقراری ارتباط بین یافته‌های علمی و مسائل جهان واقعی را فراهم ‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات