محیط شناسی «روستا» و اثر آن بر اتخاذ تصمیم قضایی پیرامون تغییر کاربری اراضی آن (مطالعه موردی: دامداری در روستا، موضوعِ رای وحدت رویه شمارۀ 760 دیوان عالی کشور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

کاربری گذاری برای زمین، برنامه ریزی با اهداف کوتاه یا بلند مدت به کارگیری آن‌ است. در کنار این هدف گذاری و تعیین کاربری که برای تضمین اجرای درست، به قوانین و ضمانت اجراهای مدنی یا کیفری نیاز دارند، فلسفه و چیستی برخی پدیده ها نیز به طور ذاتی و طبیعی متضمن کاربری اراضی در محیط هستند. یکی از این پدیده ها و محیط ها، روستا است. در روستا همزیستی طبیعی با طبیعت است که کاربری اراضی به عنوان بخشی از محیط طبیعی آن را تعریف می کند. این نگرش که در علم محیط شناسی و دیگر علوم برنامه ریزی شهر و روستا پیشینه دارد، در علم حقوق دیده نمیشود. حقوق به دنبال اعمال ضمانت اجراهایی که در نظام قانونگذاری در قوانین و مقررات کشور تعریف شده است. با این وصف، از آن جا که باید گفتمان های قضایی را در علم محیط شناسی به دیده دقت نگریست، به باور نگارنده وقتی هیات عمومی دیوان عالی کشور در رای وحدت رویه شماره 760، احداث دامداری در محیط روستا با رعایت مقررات را تغییر ناهمسوی کاربری اراضی روستایی نمی داند، این رای تنها یک رای قضایی نیست. رایی است که از نگاه اصول، روش و نگرش محیطی، آموزنده و راهبر است.

کلیدواژه‌ها


اسکندری، س. و مرادی، م. 1391.کاربری اراضی و تحلیل عناصرچشم انداز روستایی سیور از نظر زیست‌محیطی، نشریة محیط‌شناسی، 37(62): 35-44، به ویژه ص. ۴۱.
اشرفی، ی.، پوراحمد، ا.، رهنمایی، م.ت. و رفیعیان، م. 1393.مفهوم‌سازی و گونه‌شناسی فضای عمومی شهری معاصر، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 2(4):435-464.
بالاسانیان، د.1353.رابطة سیستم ارتباط جمعی و تحول «از روستا به شهر»، نشریه محیط‌شناسی، 2(2): 79-86.
پیلوار، ر. و محبی سالکده، ص. 1396.حقوق ثبت اراضی و املاک روستایی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 125-130.
پیلوار، ر. 1391.فلسفة حق مالکیت، تهران، شرکت سهامی انتشار.
راهب، غ. 1386. درنگی در مفهوم روستا، نشریه محیط‌شناسی، 33(41): 105-116.
زیاری، ک.، حسینی، س.ع.، حسینی، س.م. و مینایی، م. 1389.تحول در مفهوم و پارادایم برنامه‌ریزی کاربری اراضی، مدرس علوم انسانی - برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 14(2): 43-60.
سجاسی قیداری، ح. و صدرالسادات، آ. 1394.شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری کلان شهر مشهد، پژوهش‌های روستایی، 6(4):831-856.
شاهی‌پور، س. و مجتبی‌زاده، س. 1395.تحلیل پیامدهای گردشگری روستایی بر توسعه (مطالعة موردی : کندوان)، نشریة محیط‌شناسی، 42(3): 637-648.
کاتوزیان،‌ ن. 1392.حقوق مدنی اموال و مالکیت، تهران، میزان، 39: 107 .
گرجی، ا. 1375.مالکیت در اسلام، در: مقالات حقوقی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،‌ 2: 304.
محمودزاده، ح.، عسکرنژاد، ر. و رضازاده، ز. 1395. تحلیل توزیع فضای سبز شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعة موردی : شهر اردبیل)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 4(4): 691-715.
محمودی چناری، ح.، مطیعی لنگرودی، س.ح.، فرجی‌سبکبار، ح.، قدیری معصوم، ق. و یاسوری، م. 1398.سنجش ظرفیت محیط روستاهای شهرستان ماسال برای توسعة گردشگری کشاورزی، فصلنامة پژوهش‌های روستایی، 10(4): 596-613.
هایدگر، م. 1377.تکنولوژی چیست؟ در فلسفة تکنولوژی، ترجمة شاپور اعتماد، تهران،‌ مرکز، ۱۵ - ۱۸.