اولویت‌دهی معیارهای بازسازی در خاتمۀ فعالیت معادن (مطالعۀ موردی: معادن سنگ‌آهن گل‌گهر، سنگان و چادرملو)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم محیط‌زیست، دانشکدۀ محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران،

2 استاد، دانشکدۀ محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران

3 استادیار، دانشکدۀ محیط‌زیست و انرژی، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران

4 استاد، دانشکدۀ مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی شاهرود

چکیده

بخش‌های مختلف فعالیت‌های معدنی گسترۀ وسیعی از محیط را دستخوش تغییرات می‌کنند، بنابراین بازسازی سایت فعالیت‌های معدنی در زمان بهره‌برداری از معدن یا در خاتمۀ عملیات معدن‌کاری اجتناب‌ناپذیر است. کاهش مخاطرات به‌جای‌مانده از عملیات معدن‌کاری، احیای زمین‌های تحت تأثیر و منابع آبی مصرف‌شده، کاهش آثار، اطمینان از حفظ منابع محیط‌زیستی، ایجاد ثبات و پایداری در محیط اجتماعی- اقتصادی منطقه پس از پایان فعالیت‌های معدنی، ایجاد کاربری‌های جدید و ترغیب در استفادۀ مناسب از منابع انرژی و ضمانت بهره‌برداری پایدار از معادن از جمله اهداف بازسازی است.
با در نظر گرفتن این اهداف و مطالعۀ اکوسیستم قرارگیری معادن می‌توان معیارهای متعددی برای بازسازی معرفی کرد، اما از میان این معیارها، گروهی باید انتخاب شوند تا هنگام بازسازی معادن از اهمیت و وزن بیشتر و اولویت بالاتری برخوردار باشند.
با این فرض 40 معیار بازسازی در سه معدن بزرگ سنگ‌آهن کشور (گل‌گهر، سنگان و چادرملو) و در سه محیط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی تعیین و بررسی شدند. تنوع، تعدد و ویژگی معیارها سبب شد تا از روش تصمیم‌گیری چندمعیارۀ دلفی- فازی به منظور اولویت‌دهی معیارهای مورد بحث استفاده شود. در نهایت با توجه به امتیازهای اختصاص‌داده‌شده به هر معیار و مقایسۀ فازی آن‌ها، 16 زیرمعیار که دارای بالاترین اولویت در بازسازی معادن بودند، انتخاب شدند. از میان معیارهای اولویت‌دهی‌شده، شیب و وسعت محدودۀ تخریب‌شده دارای بالاترین و روش کاشت و ارزش دارویی گیاهان دارای پایین‌ترین اولویت بودند.
این مقاله در نظر دارد کاربرد تصمیم‌گیری چندمعیاره به روش دلفی- فازی را در اولویت‌دهی معیارهای بازسازی نشان دهد. به این ترتیب با در نظر گرفتن محدودیت‌های زمانی و بودجه، برنامه‌ریزی مناسب و تخصیص بهینۀ منابع مالی برای اجرای برنامۀ بازسازی این سه معدن تحقق خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اصانلو، م. 1380. بازسازی معادن، دانشگاه تهران، 230 صفحه.
عصری، ی. 1384. اکولوژی گیاهی، دانشگاه پیام‌نور، 214 صفحه.
عطایی، م. 1389. تصمیم‌گیری چندمعیارۀ فازی،‌ دانشگاه صنعتی شاهرود، 184 صفحه.
علوی، ا، اکبری، ا، و عطایی، م، 1392، انتخاب گونۀ گیاهی مناسب برای بازسازی معدن مس سرچشمه، به روش TOP SIS فازی،‌ نشریۀ علمی- پژوهشی مهندسی معدن، دورۀ 6، شمارۀ 18، ص 101- 106.
 
Alavi, I, Rokni, H, Sadeghzadeh, M. 2011. Prioritizing Crescive Plant Species in Choghart Iron Mine Desert Region (Used method:Fuzzy AHP). Australian Journal of Basic and Applied Sciences, Vol. 5(12), PP 1075-1078.
AMEC Americas Limited. 2007. Sangan project, Tailings dam design. 148831 Report. 106p.
Baker, P., Burton, P., Davidson, R., Falvey, Sh., Gallegos, T. 2000. The practical guide to reclamation in Utah. Dept. of natural resources; Utah. Division of oil gas and mining, 163p.
Bangian, A.H., Osanloo. M.2008. Decision Making for Plant Species Selection in Mined Land Reclamation Plans through MADM Model, Mine Planning and Equipment Selection Conference, October 20-22, Beijing, China. PP 81-94.
Bascetin, A. 2007. A decision support system using analytical hierarchy process (AHP) for the optimal environmental reclamation of an open-pit mine, Environ Geol. Vol52. PP 663–672.
Cao, X. 2007. Regulating mine land reclamation in developing countries: The case of China. Land Use Policy, Vol. 24, PP 472–483.
Christophe, Didier. 2008. The French experience of post mining management, Post-Mining Conference. Nancy, France, PP 1-17.
Golgohar mining and industrial Co. 2009. http://www.geg.ir/default.aspx?Lang=En
Guo, L., Zhou, L., Yang, Ch. 2010. Fuzzy comprehensive evaluation of land reclamation suitability in mining subsidence based on GIS. Natural computation (ICNC): 2010 Sixth international conference, Vol. 8, PP 3998 – 4002.
Haney, R. L., Hossner, L. R., Haney, E. B. 2007. Soil microbial respiration as a tool to assess post mine reclamation. International Journal of Mining, Reclamation and Environment, Vol. 22-1, PP 48-59.
Huang, B., Keisler, J., Linkov, I. 2011. Multi-criteria decision analysis in environmental sciences: Ten years of applications and trends. Science of the Total Environment, Vol. 409, PP 3578-3594.
Incea, Em., Mutmanskyb, J., Albertc E. 1991. Fuzzy multiple-criteria decision making: Application to AML project selection, International Journal of Surface Mining, Reclamation and Environment, Vol. 5, PP 167-176.
Indian & Northern Affairs Canada, Yellowknife. 2006. Mine site reclamation guidelines for the northwest territories, 55p.
Li, M.S. 2005. Ecological restoration of mine land with particular reference to the metalliferous mine wasteland in China: A review of research and practice. Science of the Total Environment, Vol. 357, PP 38– 53.
Linstone, H., Turoff, M., Helmer, O. 2002. The Delphi method techniques and applications. [Electronic version].
Marci, B., Brimblecombe, P., Ann, M., William, P., Freedman, W. 2003. Environmental encyclopedia, Third Edition, Thomson – Gale.
Mchaina, D.M. 2001. Environmental planning considerations for the decommissioning, closure and reclamation of a mine site, International Journal of Surface Mining, Reclamation and Environment, v. 15. No. 3, PP. 163-176.
Ministry of industry, mine and trade. Enactment of council of ministers. 2004.
MMSD. 2002. Research on mine closure policy, No. 44, International institute for environment and development (IIED), 94p.
Mummey, L., Stahl, D., Buyer, S. 2002. Microbial biomarkers as an indicator of ecosystem recovery following surface mine reclamation. Applied Soil Ecology, Vol. 21, PP 251–259.
National geosciences database of Iran. 2009. Available from http://www.ngdir.ir/pdefault.asp.
Norman, K., Wampler, J., Throop, H., Schnitzer, F., Roloff, M. 1997. Best management practices for reclamation surface mines in washington & Oregon, Washington, Division of geology and earth resources, Open file report 96-2, 130p.
Okoli ,C., D. Pawlowski, S. 2004. The Delphi method as a research tool: an example, design considerations and applications, Information & Management, Vol. 42, PP 15–29.
Rowe, G., Wright, G. 1999. The Delphi technique as a forecasting tool: issues and analysis, International Journal of Forecasting, Vol. 15, PP 353–375.
Toseh Nirou Co. 2007. Soil investigation report for Sangan iron mine project. 50p.
Vrbova, Marie. & Stys, Stanislav. 2008. 60 years of land reclamation after opencast coal mining – a success story of Czech reclamation work, Mine Planning and Equipment Selection Conference, October 20-22. Beijing, China, PP. 23-27.
World Bank. 1998. Report 22, 15p.
Warhurst, A., Noronha, L. 2000. Environmental policy in mining corporate strategy and planning for closure, 513p. CRC Press LLc.
Zhang, J., Fu, M., Zhou, J. 2008. Change and ecological use mode of surface subsidence in Jinggezhuang mining area in China. Mine Planning and Equipment Selection Conference. October 20-22, Beijing, China, 768-776.