انتخاب مناسب‌ترین نوع گونة گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه‌های روان با استفاده از مدل AHP (مطالعة موردی: ریگ نجارآباد، شمال‌شرق طرود)

موسوی, سید‌حجت; معیری, مسعود; سیف, عبداله; ولی, عباسعلی

doi:10.22059/jes.2012.29016

انتخاب مناسب‌ترین نوع گونة گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه‌های روان با استفاده از مدل AHP (مطالعة موردی: ریگ نجارآباد، شمال‌شرق طرود)

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای ژئومرفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان

² دانشیار ژئومرفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان

³ استادیار ژئومرفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان

⁴ استادیار ژئومرفولوژی، گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه کاشان.

10.22059/jes.2012.29016

چکیده

رخداد مسائل زیست محیطی و اتلاف منابع طبیعی از جمله علل ایجاد راهکارهای مدیریت ریسک و بحران محیط زیست هستند. یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی شمال شرق طرود، هجوم ماسه‌های روان به مراکز سکونتی، راههای ارتباطی و تأسیسات زیربنایی است. سیستم محیطی در مقابل تنش ماسه‌های متحرک، واکنش نشان داده و با ایجاد اکوسیستم نبکا سعی در تعدیل فشار فرسایش بادی می‌کند. بنابراین توسعه چشم‌انداز نبکا می‌تواند به عنوان عاملی به‌منظور حفظ هماهنگی بین نیروهای عمل‌کنندة زیست محیطی و کاهش آثار تخریبی ماسه‌های روان بر سیستم‌های انسانی عمل کند. در این راستا شناسایی سازگارترین گونة گیاهی نبکا از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از این پژوهش ارزیابی مقایسه‌ای نبکاهای شمال شرق طرود با استفاده از مدل AHP و معرفی مناسب‌ترین گونة گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه‌های روان از طریق تحلیل مؤلفه‌های مورفومتری آن است. به‌ این منظور ابتدا مهمترین مشخصه‌های مورفومتری 67 نبکا، نظیر حجم نبکا، ارتفاع نبکا، قطر تاج پوشش گیاه، ارتفاع گیاه، قطر قاعده نبکا و شیب نبکا، از گونه‌های تاغ، گز، اشنان و خارشتر به روش نمونه‌برداری طولی اندازه‌گیری میدانی شد. سپس با ارزیابی مقایسه‌ای آنها از طریق مدل AHP، مبادرت به اولویت‌بندی نبکاهای مطالعاتی شد. نتایج نشان می‌دهد که نبکای گونة تاغ با وزن 505/0 بیشترین ارجحیت و بهره‌وری را برای تثبیت ماسه‌های روان دارد. نبکای گونه گز نیز با وزن 302/0 نسبت به نبکای گونه تاغ از اهمیت کمتر و نسبت به نبکاهای گونه اشنان و خارشتر از ارجحیت بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه‌ها