بررسی میزان تاب‌آوری محیطی با استفاده از مدل شبکة علیت

صالحی, اسماعیل; آقابابایی, محمدتقی; سرمدی, هاجر; فرزادبهتاش, محمدرضا

بررسی میزان تاب‌آوری محیطی با استفاده از مدل شبکة علیت

نویسندگان

¹ استادیار دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران

² مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران ، کارشناس مدیریت مطالعات و برنامه ریزی محیط زیست و امور بحران

³ شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران، کارشناس محیط زیست

⁴ مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی محیط زیست و امور بحران

چکیده

شهرها، سیستم‌های پیچیده و به‌هم ‌وابسته‌ای هستند و نسبت به تهدیدات طبیعی، انسان‌ساخت و تروریستی، بسیار آسیب‌پذیرند. مشخصاتی که شهرها را مطلوب و دست‌یافتنی می‌سازد، نظیر سبک‌های معماری، مراکز تمرکز جمعیت، مکانهای اجتماع، و زیرساخت‌های به هم وابسته، آنها را همچنین در معرض ریسک‌های بالایی نسبت به مخاطرات طبیعی (سیل، زلزله) و انسان‌ساخت قرار می‌دهد. بررسی‌های جهانی که در مورد خسارات ناشی از حوادث طبیعی انجام شده، نشان می‌دهد که در سال 2001، 700حادثه طبیعی شناسایی شده که منجر به 25000کشته، 36 بیلیون دلار خسارت اقتصادی و 5/11بیلیون دلار خسارات بیمه‌ای شده است. اغلب خسارات ناشی از حوادث در مکانهایی به‌وقوع پیوسته که سکونتگاههای آسیب‌پذیر شهری در نزدیکی مناطق شناخته شده مستعد خطر نظیر سیلابدشت‌ها، مناطق لرزه‌خیز و خطوط ساحلی توسعه یافته است. آیا ما باید این‌گونه خسارات را قبول کنیم و یا راهی برای مقابله با آثار آن بیابیم؟ با وجود تمام توجهات و علایقی که به مقوله و مفهوم تاب‌آوری جوامع وجود دارد، تعداد کمی از قوانین سیستماتیک فرموله شده در مورد تاب‌آوری وجود دارد که در مقیاس شهر کاربردی شده باشد. در این مقاله سعی بر آن شده است که با ارائه تعاریف آسیب‌پذیری و تاب‌آوری و تعیین ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری با توجه به چارچوب‌ها و مدل‌های مطالعه شده، ابعاد و مؤلفه‌های پیشنهادی برای تاب‌آوری محیطی مشخص شود. در انتها نیز مدل تاب‌آوری محیطی پیشنهادی براساس مدل شبکة علیت ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها