2
دانشیار گروه اقتصاد اجتماعی دانشکدة اقتصاد دانشگاه تهران
3
استاد دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران
4
داتشیار گروه برنامه ریزی و مدیریت، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
چکیده
جنگل‌ها فراهم‌کنندة خدمات اکوسیستمی مهمی هستند که اغلب بازاری برای تعیین ارزش این خدمات وجود ندارد. در میان خدمات غیر بازاری ارائه شده به‌وسیلة اکوسیستم‌های جنگلی، خدمت تنظیم گازهای اتمسفری و بویژه جذب و ذخیره‌سازی دی اکسید‌کربن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است, زیرا گیاهان با جذب دی اکسید‌کربن و استفاده از آن در فرایند فتوسنتز، علاوه بر تولید زیست تودة گیاهی و رها سازی اکسیژن، یکی از مهم‌ترین ذخیره‌گاههای کربن در زمین به شمار آمده و نقش مؤثری در کاهش آثار ناشی از پدیدة گلخانه‌ای دارند. نکته قابل توجه در این رابطه آن‌است‌که تفاوت موجود در میزان تراکم زیست تودة گیاهی، وضعیت توپوگرافیک منطقه، نوع گونه‌ها و میزان رویش در هکتار موجب شده تا جذب دی اکسید‌کربن در مناطق جنگلی به گونه‌ای غیرهمگن صورت پذیرفته و از توزیع مکانی یکسانی برخوردار نباشد. نادیده پنداشتن این تفاوت‌ها و انجام برآوردهای میانگین از ارزش این خدمت می‌تواند منجر به بروز خطا در محاسبات و بالطبع برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر آنها شود. در این مطالعه، الگویی برای دستیابی به توزیع مکانی ارزش خدمت اکوسیستمی جذب دی اکسید کربن توسط درختان با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی ارائه شده است. در این روش با استفاده از تیپ جنگل، نوع گونه‌ها، میزان تراکم پوشش گیاهی و میزان رویش سالانه در هکتار ابتدا نقشة میزان رویش سالانه در هکتار تهیه شده و سپس با استفاده از رابطة میان میزان تولید زیست تودة گیاهی و میزان جذب دی اکسید‌کربن نقشة میزان دی اکسید‌کربن جذب شده توسط اکوسیستم جنگلی تدوین می‌شود. در ادامه به منظور ارزشگذاری این خدمت اکوسیستمی از روش هزینة جایگزین که یکی از روش‌های مبتنی بر هزینه در اقتصاد محیط زیست محسوب می‌شود، استفاده شده و بدین ترتیب دستیابی به نقشة توزیع مکانی ارزش جذب دی‌اکسیدکربن توسط درختان جنگلی میسر شده است.
)