استفاده از اصول محیط زیستی در مسیریابی راه‌آهن با استفاده از GIS مطالعة موردی:راه‌‌‌آهن رشت–انزلی

نویسندگان

چکیده

در پروژه‌های راهسازی به منظور کاهش آسیب رسانی به منابع محیط زیستی و نیل به اهداف توسعة پایدار، ناگزیر باید مشخصه‌های‌محیط زیستی در فرایند مسیریابی دخالت داده شوند.برای رسیدن به این هدف از مسیریابی به شیوة خودکار، با سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده ومسیر راه‌آهن رشت به انزلی به عنوان نمونه موردی انتخاب شد.در همین رابطه ابتدا مشخصه‌های تأثیرگذار بر مسیریابی راه‌آهن شناسایی شدند.این مشخصه‌ها شامل شیب، خصوصیات زمین شناسی، خصوصیات خاک، پوشش اراضی، رودخانه‌ها، راهها و میراث فرهنگی‌هستند.داده‌های مشخصه‌های یاد شده جمع‌آوری، یا تهیه شدند.نقشه‌های شیب، رودخانه‌ها و راهها از نقشه‌های توپوگرافی رقومی مقیاس 1:25000 استخراج شدند و نقشه پوشش اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 7 مربوط به سال 2000 میلادی تهیه شد. به این منظور ابتدا تصاویر مورد تصحیح هندسی قرار گرفته وزمین مرجع شدند.بر اساس تصاویر رنگی ترکیبی، طبقه بندی به روش تلفیقی صورت گرفت و نقشه پوشش اراضی تهیه شد.همچنین نقشه‌های معتبر و موجود زمین شناسی، خاک و میراث فرهنگی با استفاده از میز رقومی‌گر، رقومی و مورد استفاده قرار گرفتند.در مرحلة ‌بعد ‌با استفاده از روش مقایسه دو به دو بر مبنای نظرات متخصصان محیط زیست وراهسازی، لایه‌های موجود وزن‌دهی شده و سپس رویهم گذاری شدند.در نهایت بر اساس الگوریتم مسیریابی در نرم‌افزارIdrisi مسیرهایی به صورت خودکار طراحی شدند. با استفاده از‌ فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP)مسیر بهینه از بین این مسیرها و مسیرهای تهیه شده به روش دستی(توسط دیگر گروههای کاری تهیه شده‌اند) انتخاب شد.نتایج نشان می‌دهد که مسیرهای طراحی شده به شیوة خودکار از لحاظ محیط زیستی بمراتب از مسیرهای طراحی شده با روش دستی بهتر می‌باشند.در نتیجه پیشنهاد می‌شود در پروژه‌های جدید راهسازی از فناوری نو GIS و نظرات متخصصان محیط زیست به منظور کاستن از خسارات محیط زیستی وبالا بردن دقت و سرعت بهره گرفته شود.

کلیدواژه‌ها