در چند دهه اخیر پیشرفت سریع دانش و تکنولوژی بدون توجه به جنبه های زیست محیطی آن در زندگی عادی انسان موانع بسیاری را به وجود آورده است و جامعه انسانی دریافته است که برای دستیابی به توسعه پایدار‘ تنگناهای محیط زیست باید مورد توجه قرار گیرد. در غیر این صورت توسعه اقتصادی باعث تخریب محیط زیست خواهد گردید. با این واقعیت‘ توسعه صحیح فعالیت انسانی نیازمند آن است که محدودیتهای منابع و تنگناهای محیط زیست طی فرایند برنامه ریزی مد نظر قرار گیرد.
طبق دیدگاه فوق‘ یکی از اقدامات مناسب برای ملحوظ کردن تنگناهای محیط زیست در فرایند برنامه ریزی‘ تعیین آسیب پذیری اکولوژیکی اکوسیستمها ست. این کار با هدف هدایت اجرای پروژه های عمرانی در آن دسته از اکوسیستمهاست. این کار با هدف هدایت اجرای پروژه ها ی عمرانی در آن دسته از اکوسیستمهایی صورت می گیرد که آسیب پذیری کمتری دارند تا بدین طریق شدتت توسعه د ر یک منطقه‘ پایین تر از حد ظرفیت برد حفظ گردد. در این زمینه‘ یک روش شناختی برای تعیین آسیب پذیری اکوسیستمها با استفاده از تجزیه و تحلیل سیستمی ارائه می گردد.
طبق روش شناختی پیش نهادی‘ نخست یک نمودار سیستمی با عوامل اکولوژیکی مورد نظر شامل: شیب‘ جهت جغرافیایی‘ ارتفاع از سطح دریا‘ خاک‘ پوشش گیاهی همدما و همباران طراحی می گردد. نمودار طراحی شده با روش ماتریس آثار متقابل تحلیل می گردد تا درجه اهمیت هر یک از عوامل به طور عینی محاسبه شود. سپس از هر یک از عوامل اکولوژیکی مورد نظر نقشه سازی صورت گیرد و با استفاده از روش شبکه داده های مکانی استخراج می شود. در نهایت طبق رابطه شاخص کیفیت محیط زیست‘ شاخصی برای تعیین آسیب پذیری اکولوژیکی محاسبه می گردد و نتیجه کار به صورت یک نقشه به نام نقشه آسیب پذیری اکولوژیکی ارائه می شود.
)