موانع و راهکارهای مشارکت کارکنان در سیستم مدیریت محیط زیستی شرکت ایران خودرو

چکیده
با آغاز انقلاب صنعتی، از قرن هجدهم، بحران ها و تخریب های محیط زیستی شتاب روزافزون یافتند. از نیمة دوم قرن بیستم، به پیامدهای محیط زیستی فعالیت های صنعتی توجه شد و از دهه پایانی این قرن، گام های عملی به سوی مدیریت محیط زیستی فعالیت های صنعتی برداشته شد. تدوین و انتشار استانداردهای طراحی و استقرار سیستم های مدیریت محیط زیستی از جمله گام های عملی برای نیل سازمان های صنعتی به بهبود عملکرد محیط زیستی به شمار می رود.
در حال حاضر، استانداردهای ایزو 14000 فراگیرترین استاندارد سیستم های مدیریت محیط زیستی به حساب می آید. براساس اشاره صریح این استاندارد، موفقیت سیستم مدیریت محیط زیستی به تعهد تمامی کارکنان در کلیه سطوح و امور سازمانی بستگی دارد. به بیان دیگر، این استانداردها رویکرد مشارکتی به مدیریت عملکرد محیط زیستی سازمان ها را توصیه می کنند.
شرکت ایران خودرو، به عنوان بزرگترین شرکت خودروساز کشور، با تشخیص ضرورت احراز استانداردهای بین المللی محیط زیست و با هدف بهبود عملکرد محیط زیستی خود و نیز تأمین ابزارهای تعیین کننده برای حضور در بازارهای جهانی در تاریخ 28/3/1378 تصمیم به طراحی و استقرار سیستم مدیریت محیط زیستی بر مبنای استانداردهای ایزو 14001 گرفت و سرانجام در تاریخ 19/9/1380 موفق به اخذ گواهینامه ایزو 14001 شد.
در خط مشی محیط زیستی شرکت ایران خودرو اعلام شده است که فرهنگ سازی و جلب مشارکت کارکنان به منظور کاهش آلودگی های محیط زیستی همواره در دستور کار شرکت قرار دارد. تا کنون، این شرکت تلاش کرده است تا با برنامه ریزی و اجرای اقدامات گوناگون فرهنگی و آموزشی بر تعهد مذکوردر خط مشی محیط زیستی خود جامه عمل بپوشاند. با وجود این، نتایج ممیزی های داخلی سیستم مدیریت محیط زیستی شرکت بیانگر آن است که سطح فرهنگ محیط زیستی و مشارکت کارکنان در مدیریت عملکرد محیط زیستی شرکت با خواسته های استاندارد ایزو 14001 مطابقت ندارد. از این رو، تحقیق حاضر با هدف شناسایی موانع مشارکت کارکنان در سیستم مدیریت محیط زیستی این شرکت انجام گردید تا راهکارهای مناسب برای رفع موانع یاد شده جست وجو گردند.
یافته های این تحقیق نشان می دهند که سطح پایین فرهنگ سازمانی، تعهد، توانایی و شناخت کارکنان، تباین میان ارزش های سازمان و ارزش های کارکنان، عدم رضایت شغلی آنان و سبک سنتی مدیریت سازمان، از مهم ترین موانع مشارکت کارکنان شرکت ایران خودرو در سیستم مدیریت محیط زیستی آن به شمار می رود. در پایان، پیشنهادهایی برای رفع موانع شناسایی شده ارائه شده است.