ارزیابی شاخص های موثر بر تاب آوری فرم و فضای شهری با تاکید بر سیل و رواناب های سطحی (مورد پژوهی: شهر نور استان مازندران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

2 گروه شهرسازی، موسسه آموزش عالی دانش پژوهان پیشرو، اصفهان، ایران

چکیده

در سال های اخیر رویکردهای غالب در حوزه برنامه ریزی و طراحی شهری از تمرکز بر موضوع کاهش آسیب پذیری، به برنامه های افزایش تاب آوری در برابر سوانح تغییر کرده است. مفهوم تاب آوری شهری از زمان پیدایش، با برنامه ریزی شهری سروکار داشته است و رویکرد های طراحی شهری تاب آور یک زمینه کمتر توسعه یافته است. پژوهش حاضر که از نوع کاربردی است و از روش های توصیفی- تحلیلی استفاده کرده است به تاب آوری شهری در حوزه طراحی شهری می پردازد. هدف پژوهش بررسی تاثیر فرم های شهری بر تاب آوری شهری در برابر سانحه سیل و آبگرفتگی است لذا شاخص هایی برای ارزیابی تاب آوری انواع فرم های شهری در برابر این سوانح تبیین شده است. محدوده ی مطالعه در مساحتی به وسعت 320 هکتار در شهر نور قرار داد و شاخص ها در مقیاس محلات و بلوک های محدوده ی مطالعه مورد سنجش قرار گرفته اند تا میزان تاب آوری هریک از شاخص ها در برابر سیل و آبگرفتگی مشخص شود. برای تحلیل اطلاعات از تکنیک تاپسیس استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که 27.7هکتار از محدوده ی مطالعه دارای تاب آوری بسیار پایین، 62.6 هکتار تاب آوری پایین، 48.4 هکتار تاب آوری متوسط، 53 هکتار تاب آوری بالا و 16.8 هکتار تاب آوری بسیار بالا داشتند. بیشترین مساحت مربوط به سطح تاب آوری پایین با 62.6 هکتار است. در مجموع 90.3 هکتار از محدوده مطالعه تاب آوری پایین و بسیار پایین دارند که حدود 43 درصد از مساحت کل مورد بررسی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Abdi, K., Kamyabi, S., & Zand Moghaddam, M.R (2019). Integrated Assessment of Vulnerability, Resiliency and Space Risk against Flood in Sari, Physical Geography Research Quarterly, 51(109), 431-445.
Ba, R., Wang, C., Kou, L., Guo, X., & Zhang, H. (2022). Rethinking the urban resilience: Extension and connotation, Journal of Safety Science and Resilience 3(4), 398–403, doi:10.1016/j.jnlssr.2022.08.004
Dadashpoor, H., & Adeli, Z. (2016). Measuring the Amount of Regional Resilience in Qazvin Urban Region, Emergency Management, 4(2), 73-84.
Dempsey, N., Brown, C., Raman, S., Porta, S., Jenks, M., Jones, C., & Bramley, G. (2010). Elements of Urban Form, in Jenks, M and Jones, C, Dimensions of the Sustainable Cities, Springer, London, 21-51
Feliciotti, A., Romice, O., & Porta, S. (2016). Design for change: Five proxies for resilience in the urban form. Open House International, 41(4), 23-30
Gharai, F., Masnavi, M.R., & Hajibandeh, M. (2018). Urban Local-Spatial Resilience: Developing the Key Indicators and Measures, a Brief Review of Literature, Bagh-e Nazar, 14(57), 19-32
Hyogo Framwork For Action 2005-2015 Building the Resilience of Nations and Communities to Disasters (2012) The second global conference on risk reduction in the face of crises, (translated by Zohra Walizadeh, Maryam Rahmani and Maysam Mirtahri).
Irajifar, L., Alizadeh, T., & Sipe, N. (2016). The impact of urban form on disaster resiliency: A case study of Brisbane and Ipswich, Australia. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 7, 259- 275. Doi: 10.1108/IJDRBE-10-2014-0074
Jayakody, R.R.J.C., Amarathunga, D & Haigh, R. (2016). The use of Public OpenSpaces for Disaster Resilient Urban Cities, 12th International Confernce of theInternational Institute for Infrastructure Resilience and Reconstruction, Universityof Peradeniya, Sri Lanka
Khane mahale shahr Consulting Engineers, Detailed plan of Noor city, (2020)
Lazarevic, E. V., Kekovic, Z., & Antonic, B.M. (2018). In search of the principles of resilient urban design: Implementability of the principles in the case of the cities in Serbia, Energy and Buildings, 158:1130-1138, DOI: 10.1016/j.enbuild.2017.11.005
Liao, K.H., Le, T.A., Nguyen, & K.V. (2016). Urban design principles for flood resilience: Learning from the ecological wisdom of living with floods in theVietnamese Mekong DeltaKuei. Landscape and Urban Planning, 155, 69–78
Management and Planning Organization of Mazandaran, Statistical Yearbook of Mazandaran. (2009-2018)
Meerow, S., Newell, J., & Stults, M. (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape and Urban Planning, 147, 38-49. Doi: 10.1016/j.landurbplan.2015.11.011
Namjooyan, F., Razavian, M., & Sarvar, R. (2017). Urban resilience, the frame work for urban future management, Territory, 14(55), 81-95.
Nikpour, A., Lotfi, S., & Rezazadeh, M. (2017). Analysis of the relationship between urban form and access indicator (Case study: Babolsar city), spatial planing, 7(3), 85-106.
Ramezanzadeh Lasboei, M., Asgari, A., & Badri, A (2014). Infrastructures and resiliency to natural disasters with emphasis on flood the case: Typical tourism regions in north of Iran (Cheshmekile and Sardabrud), Journal of Spatial Analysis Environmental Hazarts, 1(1), 35-52.
Serre, D., Barroca, B., Balsells, M., & Becue, V. (2016). Contributing to urban resilience to floods with neighbourhood design: the case of Am Sandtorkai/Dalmannkai in Hamburg. Flood Risk Management, 11, 69-83. Doi: 10.1111/jfr3.12253
Sharifi, A., & Yamagata, Y. (2018). Resilient Urban Form: A Conceptual Frame-work, in: Resilience-Oriented Urban Planning: Theoretical and Empirical Insights (Y. Yamagata, A. Sharifi, eds.), Springer.Doi:10.1007/978-3-319-75798-8
Sharifi, A. (2019). Resilient urban forms: A macro-scale analysis. Cities, 85, 1-14, Doi:10.1016/j.cities.2018. 11.023
Sharifi, A. (2019). Urban form resilience: A meso-scale analysis. Cities, 93, 238-252, doi:10.1016/j.cities. 2019.05.010
Tabibian, M., & Rezapour, M. (2016). Assessment of urban resilience; a case study of Region 8 of Tehran city, Iran. Scientia Iranica, 23(4), 1699-1707
Tarhe Mohite Paidar Consulting Engineers, Comprehensive plan of Noor city, (2011)
The Statistical Center of Iran, Population and Housing Census, (2011) and (2016)
The Statistical Center of Iran, Statistical blocks, 2016
Ye, y., & Van nes, A. (2014). Quantitative tools in urban morphology: Combining space syntax, spacematrix and mixed-use index in a GIS framework, Urban Morphology,18(2), 97-118
Živković, J. (2019). Urban Form and Function. In: W. Leal Filho, U. Azeiteiro, A. Azul, L. Brandli, P. Özuyar and Wall T. (eds). Climate Action. 1-10, Doi: 10.1007/978-3-319-71063-1-78-1