تهیه نقشه سلامت سیمای سرزمین با استفاده از تصاویر لندست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه محیط زیست، دانشکده محیط‌زیست و شیلات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

ارزیابی سلامت سیمای سرزمین نوعی ضرورت است؛ زیرا به حفظ و پایداری سرزمین کمک می‌‌کند. هدف این پژوهش تهیه نقشه سلامت سیمای سرزمین در بخشی از استان گلستان است. در این پژوهش، ابتدا سنجه‌‌های مرتبط با سلامت انتخاب شدند. سپس به کمک تصاویر لندست، عوامل تغییر و آستانه‌‌ سلامت مشخص شد. نتایج نشان داد از ‌‌نظر معیارهای مورد مطالعه، تغییرات سلامت سیمای سرزمین در بازه زمانی 1984 تا 2018 نزولی بوده و سال 1984 وضعیت بهتری نسبت به سال‌‌های دیگر دارد. بنابراین، به عنوان مبنا و آستانه سلامت در نظر گرفته شد. تغییرات نقشه سلامت 1984 و 2018 تهیه و طبقه‌‌بندی شد. مناطقی که نسبت به مبنا بدون تغییر بودند یا تغییر جزیی داشتند وضعیت سلامت آنها عالی در نظر گرفته شد. مناطقی که تغییر کم، متوسط و زیاد داشتند وضعیت سلامت آنها بترتیب خوب، متوسط و ضعیف قلمداد شد. در راستای یافته‌‌های این پژوهش و تحلیل اکولوژیک آنها، دستورالعمل تشخیص سلامت سیمای سرزمین ارایه شد. این دستورالعمل با کمک سنجش از دور تهیه گردید که طبق آن نقشه سلامت بدست آمد. توسعه کاربری‌‌های انسانی مثل توسعه شهری و جاده‌‌ها و نیز تبدیل کاربری‌‌ جنگل و رواناب و فرسایش به عنوان عوامل تغییر معرفی شدند.

کلیدواژه‌ها


آرخی، ص، (1394). کاربرد متریک‌های سیمای سرزمین در ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی با استفاده ازسنجش از دور و GIS مطالعه موردی: منطقه بیابانی دهلران، جغرافیا و توسعه، 13(12)، ص 68-59.
احمدی، ا. م.، طاطیان، ر.، ثمرتاش، ح.، یگانه، و.، عصری، ی، (1395). بررسی پوشش گیاهی اراضی شور دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره‌‌ای، سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 7(7)، ص 12-1.
خوش‏لهجه، م؛ برنجگر، ب؛ مقیمی، ب؛ بهشتی‌فر، س؛ مقصودی، ی؛ محمدزاده، ع، (1398). مروری بر روش‌ها و مدل‌های مورد استفاده در شناسایی تغییرات کاربری اراضی با تکیه بر سنجش از دور و GIS (با تأکید بر مطالعات صورت‌گرفته در کشور ایران)، علوم و فنون نقشه‌برداری، 9(3)، ص 255-242.
رجایی، ف.، اسماعیلی ساری، ع.، سلمان ماهینی، ع.، دلاور، م.، مساح بوانی، ع.ر، (1399). ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در حوضه آبخیز رودخانه تجن با تکیه بر سنجه‌های سیمای سرزمین، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 22(6)، 366-351.
قنبری، ا.، رحیمی، آ.، موسوی، ط، (1399). بررسی تغییرات کاربری اراضی بر اساس تجزیه و تحلیل متریک‌های سیمای سرزمین با استفاده از سنجش از دور و GIS در شهرستان میاندوآب، فضای جغرافیایی، 69(12)، 130-117.
کامیاب، ح ر؛ ماهینی، ع، (1391). الگوهای مکانی‌ـ زمانی تغییرات سیمای سرزمین و توسعة شهری (مطالعة موردی: گرگان)، کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 3(2)، ص 59 ـ 50
مجرد، ک؛ کمان‌رودی، م، (1397). آشکارسازی تغییرات کاربری و پوشش اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی (منطقة مورد مطالعه: استان مازندران)، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه‌ریزی، 9(1)، ص 10 ـ 1.
محمودزاده، ح.، مسعودی، ح، (1398). تحلیلی بر تغییرات ساختاری سیمای سرزمین کلان‌شهر تبریز با استفاده از مبانی اکولوژی سیمای سرزمین و با تأکید بر مفهوم پیوستگی، آمایش سرزمین، 21(8)، 204-179.
میرزایی، ا.، قربانی، ا.، کیوان بهجو، ف، (1397). آشکارسازی تغییرات کاربری/ پوشش سرزمین با استفاده از تصاویر لندست و IRS: مطالعه موردی شهرستان خلخال، فضای جغرافیایی، 60(13)، 116-101.
Borana, S.L., Yadav, S.K. (2017). Urban Landscape Assessment Using Spatial Metrics: A Temporal Analysis of Jodhpur City. Advance Research in Computer Science and Management, 5 (1): 1-10
Clive, A. & Teresa, E. (2018). “Testing landscape metrics as indicators of habitat loss and fragmentation in continuous eucalypt forests (Queensland, Australia)”, The Journal of Landscape Ecology, 17(1), pp. 711–728.
Gounaridis, D., George, N.Z., & Sotirios, K. (2018). “Quantifying spatio-temporal patterns of forest fragmentation in Hymettus Mountain, Greece a Computers”, Journal of Environment and Urban Systems, 46(1), pp. 35–44.
Jorgensen, S.E.; Costanza, R. & Xu, F.L. (2005). Hand Book of Ecological Indicators for Assessment of Ecosystem Health. CRC Press.
McGarigal, K., Compton, B.W., Plunkett, E.B., DeLuca , W. V., Grand, J., Ene, E., Jackson, S.D. (2018). A landscape index of ecological integrity to inform landscape conservation. Landscape Ecology, 33(1) 1029–1048.
McGarigal, K., Tagil, S., & Cushman, S. (2019). “Surface metrics: an alternative to patch metrics for the quantification of landscape structure”, Journal of Landscape Ecology, 24(1), pp. 433–455.
Xing, H., Meng, Y. (2020). Measuring urban landscapes for urban function classification using spatial metrics. Ecological Indicators, 108 (2): 1-10