روش شناختی ادراک منظر شهری در ارتباط با ذهنیات و خاطرات جمعی، مطالعه موردی محله تجریش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران

چکیده

تغییرات سریع شهرها اغلب با بی توجهی به نقش و ساختارهای محیطی و فرهنگی آنها انجام گرفته است که علاوه بر تخریبات فیزیکی، خاطراتِ یکپارچه و پیوستگی منظر را نیز در معرض نابودی قرار داده است. در این میان منظر تاریخیِ شهر، به عنوان بسترِ خاطرات و امری که مانع این گسستگی می شود دارای ارزش است. این تحقیق به دنبال شناخت عناصر تداعی کننده خاطرات جمعی است که در حفظ و تقویتِ پیوستگی فرهنگی، تعلق خاطر به محل سکونت و فضاهای شهری مؤثر هستند. بنابراین اقدام به بررسی مؤلفه‌های خاطره جمعی مبتنی بر روش تحلیل کیفی منظر شده است. از روش کیفی تحلیل منظر (به عنوان محیط زندگی مردم) به بررسی مولفه های خاطره جمعی پرداخته و بر اساس تحلیل کمی، تعدادی عکس در اختیار جامعه نمونه قرار گرفت که با توجه به ادراک ذهنیِ افراد نسبت به تصاویر، امتیازهای به دست آمده نشانگر اهمیت عناصری است که خاطرات جمعی را در منظر تداعی کرده و بیشترین تأثیر را بر ادراک مردم می‌گذارند. این مؤلفه‌ها تشابهاتی را که در ذهنیات ساکنین یک محله نسبت به عناصر مختلف نقش بسته است استخراج کرده و کمک می کند تا نشانه‌هایی که سبب ارتقاء کیفیت منظر می گردند شناخته و حفاظت شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، ب. 1370. از نشانه های تصویری تا متن به سوی نشانه شناسی ارتباط دیداری، نشر مرکز، تهران.
احمدی، ع.1390. نشانه شناسی چشم انداز های فرهنگی؛ راهبردی مفهومی در جغرافیای فرهنگی، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره29، صص11-1
امین زاده، ب. 1386.  بازشناسی اثر آیین های جمعی بر پیکره بندی شهر سنتی، نشریه هنرهای زیبا، شماره32، صص 5-13
حبیب، ف.1385. منظر شهری در گذر تاریخ، مجله آبادی (53-48)، سال شانزدهم(جدید) شماره 18، (پیاپی 53)
حبیبی، م. 1378. حیات واقعه ای و خاطرات جمعی، نشریه صفه، سال نهم، شماره28، صص 21-16
حبیبی، م. 1383. صور خیال شهر را پاک کرده ایم، نشریه رایانه معماری و ساختمان، شماره3، صص 117-115
خسرو خاور، ف. 1383. شهرها و خاطره جمعی، نشریه رایانه معماری و ساختمان، شماره3، صص 114-112
دباغ، ا. ، مختاباد امرئی، م. 1389.تأویلمعمارىپسامدرنازمنظرنشانهشناسى، نشریه هویت شهر، سال پنجم، شماره نهم، پاییز و زمستان، صص 72-59
سلطانی، ع. ،زرگری مرندی، ا. ، نامداریان، ا.1392.شکل گیری، تقویت و مانایی خاطره در فضاهای شهری نمونه موردی محور شهید چمران شیراز، فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره 32، شماره 141، بهار، صص 98-87
فکوهی، ن. 1383. انسان شناسی شهری، چاپ اول، نشر نی، تهران
کالن، گ.1371. گزیده منظر شهری، ترجمه منوچهر طبیبیان، چاپ اول، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران
گلکار، ک. 1385. مفهوم منظر شهری، مجله آبادی، سال شانزدهم(جدید)، شماره18، (پیاپی 53)، صص 47-38
لینچ، ک. 1372. سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، مؤسه انتشارات چاپ دانشگاه تهران، تهران
میرمقتدایی، م. 1388. معیارهای سنجش امکان شکل گیری، ثبت و انتقال خاطرات جمعی در شهر، نشریه هنرهای زیبا، شماره 37، صص16-5
 
 
Belanger, A. 2002. Urban space and collective memory: Analysing the various dimensions of the production of memory, Canadian Journal of Urban Research11. 1: pp.69-92
Chokor, B.A.(1990) Urban Landscape and Environmental Quality Preferences in Ibadan, Nigeria : an Exploration, Landscape and Urban Planning, 19: pp.263-280
Cottet, M. , Rivière-Honegger,  A., Piégay, H 2010.  Landscape Perception in Fluvial Ecological Restoration Projects: Contributions and Pespectives for the Implementationof the Landscape European Convention, Living landscape, The European Landscape Convention in research perspective, Firenze : Italy, pp. 1-24
Francis, P. Hutchinson, P. J. 2012.Landscapes for peace: A case study of active learning about urban environments and the future, Futures 44: pp.24–35  
Huyssen, A.1997. The Voids of Berlin, Cultural Inquiry, Vol.24
Jeffrey, K., Olick and Joyce RobbinsReviewed1998. Social Memory Studies: From "Collective Memory" to the Historical Sociology of MnemonicPractices, Source: Annual Review of Sociology, Vol. 24:pp. 105-140
Jinghui, W. 2012. Problems and solutions in the protection of historical urban areas, Frontiers ofArchitecturalResearch1: pp. 40–43
Junjira, N., Nopadon, S. 2012. Cultural Landscape, Urban Settlement and Dweller’s Perception: A Case Study of a Vernacular Village in Northern Thailand, Procedia - Social and Behavioral Sciences 42: pp. 153-158
Kaplan, R., 2007. Employees reactions to nearby nature at their workplace: The wild and the tame, Landscape and Urban Planning 82: pp. 17–24
Keramati, M., Ahmadi,S.2011. Published by Elsevier Ltd, pp. 985-988.
Kincaid, A. 2005. Memory and the City: Urban Renewal and Literary Memoirs in Contemporary Dublin, College Literature32. 2:pp. 16-42
Lefebvre, H.1991. The Production of Space, Oxford, UK: Blackwell.
Norman, B. 2011, Regional Environmental Governance: Interdisciplinary Perspectives, Theoretical Issues, Comparative Designs (REGov), Procedia Social and Behavioral Sciences 14: pp.193–202
Philip, B., Emma, S. 2014, The power of perceptions: Exploring the role of urban design in cycling behaviours and healthy ageing, Transportation Research Procedia 4: pp.68 – 79
Rachel, M., Rachel E. S. 2013.Stumbling upon history: collective memory and the urban landscape, Springer Science+Business Media B.V. GeoJournal 78:pp.791-801
Rossi, A. 1984. The Architecture of the City, Cambridge: MIT Press.
Schwartz, B. 1982. "The Social Context of Commemoration: A Study in Collective Memory.
"Social Forces 61(2): pp.374-402.
Siewp, W., William 2000. Memories and urban places, City, Vol.4, No.2, pp 270-277
Soinia, K., H. Vaaralab and E. Poutaa 2011. "Residents’ sense of place and landscape perceptions at the rural–urban interface." Science Direct.
Stangl, P. 2008. The Vernacular and the monumental: Memory
and landscape in post-war Berlin. GeoJournal, 73(3): pp.245-253.
Sternberg, E. 2000. An Integrative Theory of Urban Design, Journal of American Planning Association (JAPA), Vol.66, No.3, pp.265-278.
Zukin, S. 1997.  Whose culture? In R. LeGates & S. Fredrick (Eds.), The city reader .London: Routledge, pp. 136-147