امکان سنجی ارتباط هیدرولیکی دریاچه ارومیه با آبخوان ساحلی دشت آذرشهر با استفاده از نسبتها و مدلسازی معکوس ژئوشیمیایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز

2 استاد هیدروژئولوژی/دانشگاه تبریز دانشکده علوم طبیعی، دپارتمان علوم زمین

چکیده

مطالعه حاضر ارتباط هیدرولیکی آبخوان ساحلی دشت آذرشهر و دریاچه ارومیه را با روش‌های ژئوشیمیایی و مدلسازی ژئوشیمیایی بررسی نموده است. بدین منظور اقدام به نمونه‌برداری از آب زیرزمینی منطقه گردیده و نتایج آنالیز این نمونه‌ها با آب دریاچه از نظر عناصر اصلی مقایسه گردید. سپس دیاگرامهای ژئوشیمیایی و اندیسهای رایج برای بررسی نفوذ آب شور به سفره‌های ساحلی مورد استفاده قرارگرفت . در نهایت به مدلسازی معکوس ژئوشیمیایی آب‌زیرزمینی منطقه مورد مطالعه با استفاده از نرم افزار PHREEQC مبادرت و نتایج برای 3 محور مجاور دریاچه بررسی گردید. نتایج حاصل نشان داد که علیرغم مواجه بودن آبخوان دشت آذرشهر با نفوذ آب‌شور، بررسیهای ژئوشیمیایی اثری از ارتباط هیدرولیکی دریاچه ارومیه با آب‌زیرزمینی دشت آذرشهر نشان نداد. بدین صورت که تیپ آب دریاچه از نوع سدیم-کلراید بوده در صورتیکه تیپ غالب آب‌زیرزمینی آبخوان کلسیم-سدیم بیکربنات است. اندیسهای ژئوشیمیایی، نفوذ آب‌شور را نه از دریاچه بلکه از شوره‌زارهای مرز شمال‌غربی آبخوان نشان دادند . مدلسازی معکوس ژئوشیمیایی نیز ارتباط منطقی بین اندیسهای اشباع کانیهای محتمل در آبخوان و دریاچه، نشان نداد. از این رو به نظر می‌رسد برداشت مازاد از آبخوان دشت آذرشهر بر نفوذ آب شور از لایه‌های نیمه‌تراوای نمکی شمال‌غرب آبخوان اثرگذار است و نه سطح آب دریاچه ارومیه.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اصغری مقدم، الف. 1389. اصول شناخت آبهای زیرزمینی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تبریز، تبریز.
تحقیقات منابع آب. 1392. گزارش بررسی تغییر شرایط محیطی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه (وضعیت آب زیرزمینی).
شرکت مهندسین مشاور یکم. 1385. مطالعات آب زیرزمینی دشت آذرشهر، جلد اول.
نخعی،م.1388. مقدمه ای بر آبهای زیرزمینی، چاپ اول، انتشارات آراد کتاب، تهران.
Abd-Elhamid, H.F., and Javadi, A.A.2011. A Density-Dependent finite element model for analysis of saltwater intrusion in coastal aquifers, Journal of Hydrology.
Bear, J., and Cheng, A. H. D. 2010. Modeling groundwater flow and contaminant transport, Springer.
Dongmei, H., Claus, K.,Xianfang, S., Guoqiang, X.and Jilong, Y. 2011. Geochemical and isotopic evidence for paleo-seawater intrusion into the south coast aquifer of Laizhou bay, China. Applied Geochemistry.
Garing,C., Luquot, L.,Pezard,P.A. andGouze,P.2013. Geochemical investigations of saltwater intrusion into the coastal carbonate aquifer of Mallorca, Spain. Applied Geochemistry.
Gopinath, S., and Srinivasamoorthy, K. 2015. Application of geophysical and hydro geochemical tracers to investigate salinization sources in Nagapatinam and Karaikal coastal aquifers, South India. International Conference on Water Resources, Coastal and Ocean Engineering (ICWRCOE).
Han,D.M., Song,X.F., Currell,M., Yang,J.L. andXiao,G. Q. 2014. Chemical and isotopic constraints on evolution of groundwater salinization in the coastal plain aquifer of Laizhou bay, China. Journal of Hydrology.
Jones, B.F., Vengosh, A., Rosenthal, E. andYechieli, Y. 1999. Geochemical investigations. Chapter 3. In: Seawater intrusion into coastal aquifersconcepts, methods and practices, Kluwer.
Parkhurst D.L., and Appelo C.A.J. 1999. User’s guide to PHRE-EQC (Version 2) - A computer program for speciation, batch reaction, one-dimensional transport and inverse geochemical calculation. Water Resources Investigation Report, USGS.
Revelle, R., 1941. Criteria for recognition of seawater in groundwater, American Geophysics Union.
Suma, C. S., Srinivasamoorthy, K., Saravanan, K., Faizalkhan, A., Prakash, R. andGopinath, S. 2015. Geochemical modeling of groundwater in Chinnar River Basin: A source identification perspective. International Conference on Water Resources, Coastal and Ocean Engineering (ICWRCOE).
Tillman,F. D.,Oki, D. S.,Johnson,A. G.,Barber, L. B. andBeisner,K. R. 2014. Investigation of geochemical indicators to evaluate the connection between inland and coastal groundwatersystems near Kaloko-Honokohau national historical park, Hawaii. Applied Geochemistry.
Zghibi, A.,Tarhouni, J. andZouhri,L. 2013. Assessment of seawater intrusion and nitrate contamination on the groundwater quality in the Korba coastal plain of Cap-Bon (North-east of Tunisia). Journal of African Earth Sciences.