بررسی هیدروژئوشیمیایی دشت گلپایگان بر مبنای مطالعه نسبت های یونی و عوامل محیطی کنترل کننده ترکیب شیمیایی آبهای زیرزمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 رییس دانشکده علوم زمین دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی دکتری هیدروژئولوژی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی

چکیده

بمنظور بررسی فرآیندهای کنترل کننده و تعین منشأ کاتیون ها و آنیون های آب زیرزمینی دشت گلپایگان از آمار کیفی 32 چاه نمونه برداری شده مربوط به سال 1389 استفاده گردید. در اولین گام با توجه به اهمیت و نقش مهم تعیین تیپ و رخساره آب زیرزمینی و همچنین همبستگی بین یون ها در روند مطالعات هیدروژئوشیمیایی و منشأ یابی یون های موجود در آبهای زیرزمینی، نمودار پایپر و ماتریس همبستگی بین یون ها ترسیم گردید. بر مبنای نمودار پایپر، تیپ و رخساره غالب آبهای زیرزمینی منطقه کلروره سدیک می باشد. در ادامه به بررسی های هیدروژئوشیمیایی دشت مورد مطالعه با دو رویکرد پرداخته شد. در رویکرد اول به بررسی منشأ یون ها در آبهای زیرزمینی بر مبنای عوامل کنترل کننده ترکیب شیمیایی آبهای زیرزمینی با ترسیم و مطالعه نقشه های هم ارزش یون ها با توجه به عوامل محیطی پرداخته شد و در رویکرد دوم منشأ یون ها بر اساس محاسبه و مقایسه نسبت های یونی مورد بررسی قرار گرفت. بر مبنای این مطالعات عامل لیتولوژی اصلی ترین فرآیند محیطی تاثیرگذار و فرآیند انحلال هالیت اصلی ترین فرآیند شیمیایی تاثیرگذار بر کیفیت آبهای زیرزمینی منطقه مورد مطالعه می باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. آقانباتی، س. ع. 1385.زمین­شناسی ایران،چاپ دوم، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور،تهران.

  2. اصغریمقدم،ا.،قندی،ا.1384.بررسیعواملمؤثربرکیفیتآبزیرزمینیدشتتسوج،نهمینهمایشانجمنزمینشناسیایران،دانشگاهتربیتمعلم، تهران.

  3. پورکرمانی، م.، ناصری، ح.، ارجی، ا. 1387. تأثیرساختاریگنبدنمکیقلعهگچیبرشوریآبهایزیرزمینیدشتداریون، مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، جلد18، شماره69 صص 141-159.

  4. رضائی، خ.،منتصری،س.، کنگازیان،ع.ح.،بیت اللهی،ع.، فرج زاده، ر. 1389. بررسی میزان تاثیر خواص فیزیکی رسوبات و خاک منطقه گلپایگان در پدیده اثر ساختگاه(Site Effect)، چهاردهمینهمایش انجمن زمین شناسیایرانوبیست و هشتمینگردهمائی علوم زمین، دانشگاه ارومیه، ارومیه.

  5. رضائی، م. 1390. مطالعةعواملکنترلکنندةشوریدرآبخوانآبرفتیدشتمند، استانبوشهر، مجله محیطشناسی،سالسیوهفتم،شمارة ۵۸ صص 105-116.

  6. شریفی، م.، طباطبائی منش، م. 1385. تعیین منشاء، سری و جایگاه تکتونیکی سنگ مادرکلریت شیست ها در شمال شرق گلپایگان، دهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

  7. غیومیان، ج.، قاسمی، ا.، وفایی، ه. 1384. بکارگیری نسبت های یونی و شاخص های اشباع در بررسی منشا املاح منابع آب زیرزمینی دشت اسدآباد، بیست و چهارمین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی، تهران.

  8. فاریابی، م.، کلانتری، ن.، نگارستانی، ا. 1389. ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت شیمیایی دشت جیرفت با استفاده از روش های آماری و هیدروژئوشیمیایی، مجله علوم زمین، سال بیستم، شماره 77 صص 155-120.

  9. کلانتری، ن.، علیجانی، ف. 1387.بررسیکیفیتمنابعآبزیرزمینیدشتعباساستانخوزستان،مجلةعلومدانشگاهشهیدچمراناهواز،شمارة19(قسمتب) صص84-99.

  10. محبی تفرشی، ا.، خیرخواه زرکش، م.، محبی تفرشی، غ. 1391. بررسیوپهنهبندیکیفیآبهایزیرزمینیدشتگلپایگانبرایمصارفشرببهروشGQIبااستفادهازGIS، سومین همایش ملی مدیریت جامع منابع آب، انجمن مهندسی آبیاری و آب ایران، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری.

  11. نخعی، م.،موسائی، ف.،رمضانی، ا.،امیری، و.1390. ارزیابیکیفیرودخانهکارونوسرشاخههایآندر استانچهارمحالوبختیاری، فصلنامهزمینشناسیایران،سالپنجم،شمارهبیستم صص 59-72.

  12. نیکنامی، م.، حافظی مقدس، ن. 1389.مکانیابیمحلدفنزبالههایشهریدرشهرگلپایگانبااستفادهازسیستمGIS، فصلنامه زمین شناسی کاربردی، سال ششم، شماره 1 صص 57-66.

  13. Andre, L., Franceschi, M., Puchan, P., Atteia, O. 2005. Using geochemical and modeling toenhance the understanding of groundwater flow in a regional deep equifer, Aquitaine Basin, South-west of France, Journal of Hydrology. 305: pp.40-42.

  14. Berner, E.K. and Berner, R.A. 1987. The Global Water Cycle. Geochemistry and Environment, Prentice Hall, Inc, 34.

  15. Chester, D.R. 2000. Groundwater Contamination. Florida: CRC press.

  16. Fernández, A.C., Fernández, A. M., Domínguez, C.T.and Santos, B.L. 2006. Hydrochemistry of northwestSpain ponds and relationships to groundwaters, Journal ofThe Ecology of the Iberian Inland Waters, Madrid,Spain.25(1-4): pp.433-452.

  17. Gibbs, R.J. 1970. Mechanism controlling world water chemistry, Science, New York. 170: pp.1088-1090.

  18. Hem,J. 1989. Study and Interpretation of the Chemical Characteristics of Natural Water, U. S. Geological Survey Water-Supply Paper 2254. p 263.

  19. Hounslow, A.W. 1995. Water quality data (first edition). Taylor and Francis.

  20. Howard, F., Ken, W., Mulling, E. 1996. Hydrochemical analysis of groundwater flow and saline intrusion in the CLARENDON basin, Jamaica, Groundwater. 34: pp.801-810.

  21. Jalali, M. 2009.Geochemistry characterizationof groundwater in an agricultural area ofRazan, Hamadan, Iran, Environmental Geology. 56:pp.1479-1488.

  22. Marie, A., and Vengosh, A. 2001. Sources of Salinity in Groundwater from Jericho area, Jordan Valley, Ground Water. 39(2): pp.240-248.

  23. Meybeck, M. 1983.Atmospheric inputs and rivertransport 173-192. In Dissolved loads of riversand surface water quantity/quality relationships.Int. Assoc. Hydrol. Sci. Publ. 141.

  24. Nur, A., Ishaku, J.M., Yusuf, S. 2012. Groundwater Flow Patterns and Hydrochemical Facies Distribution Using Geographical Information System (GIS) in Damaturu, Northeast Nigeria, International Journal of Geosciences. 3: pp. 1096-1106.

  25. Piper, A.M. 1944. A graphic procedure in the geochemical interpretation of water analyses, Trans. American Geophysical Union. 25: pp.914-928.

  26. Raghunath, 1987. Groundwater, Second edition Wiley Estern Ltd, New Delhi.pp.344-369.

  27. Refique, T., Naseem, S., Bhanger, M, I., Usami, T, H. 2008.Fluoride ion contaminationin thegroundwater of Mithi sub district, the Thar Desert, Pakistan, Environmental Geology. 56: pp.317-326

  28. Sasamoto, H., Yui, M., Arthur, R.C. 2004. Hydrochemical and groundwater evolution modeling in sedimentary rocks of the Tono mine, Japan, Physics and Chemistry of the Earth. 29:pp.43-54.

  29. Shankar, K., Aravindan, S. and Rajendran, S. 2010. GIS based Groundwater Quality Mapping in Paravanar River, Sub-Basin, Tamil Nadu, India, International Journal of Geomatics and Geomatics and Geoscienes. 1(3):pp.282-296.

  30. Stober, I., and Bucher, K. 1999. Deep groundwater in the crystalline basement of the Black Forest region. Applied Geochemistry. 14:pp.237-254.

  31. Stossel, R.K. 1997. Delineating the Chemical Composition of the Salinity Source for Saline Groundwater: An Example from East-Central Canadian Parish, Louisiana. Ground Water. 35(3): pp.409-417.

  32. Subyani, A. M. 2005. Hydrochemical identification and salinity problem of groundwater in Wadiyalamlam basin, Westen Soudia Arabia,Journal of Arid Environments. 60: pp.53-66.

  33. Timms, W., Acworth, R. I., Jankowski, J. & Lawson, S. 2000. Groundwater quality trends related to aquitard salt storage at selected sites inthe Lower Murumbidgee alluvium, Australia, Groundwater. 25: pp.655-660.

  34. Todd, D.K. 1980. Groundwater Hydrology (second edition). John Wiley and sons. Inc.

  35. Tyagi, S.K., Datta, P.S. 2010.Geo-spatial Hydro-geochemical Contribution to GroundwaterResources under Intensively Cropped Farm.Journal of Agricultural Physics. 10:pp.37-43.

 

محیط شناسی
دوره 42، شماره 1
خرداد 1395
صفحه 49-63

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار