طراحی محوطۀ آسایشگاه سالمندان با تأکید بر شاخص‌های منظر شفابخش (مطالعۀ موردی: آسایشگاه سالمندان برکتی بروجرد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه مهندسی فضای سبز، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه ملایر

2 استادیار گروه مهندسی طراحی محیط، دانشکدۀ محیط‌زیست، دانشگاه تهران

چکیده

سالمندی به دلیل ویژگی‌های جسمی و روحی خاص، مراقبت‌‌ها و نیازهای متفاوتی را طلب می‌‌کند. یکی از فضاهای معرفی‌شده برای نگهداری و مراقبت آن‌ها، آسایشگاه سالمندان است. آسایشگاه‌‌های سالمندان فضاهایی بدون غرابت و هماهنگی با فرهنگ جامعۀ ماست. سالمندان ساکن آسایشگاه‌‌های شبانه‌روزی اغلب مسائلی مانند تنهایی، دلتنگی، ناامیدی و بی‌پناهی را تحمل می‌کنند. این در حالی است که رعایت اصول و راهکارهای طراحی محیطی می‌‌تواند تسکین‌دهندۀ شرایط روحی نامطلوب و مشوق فعالیت‌‌های حرکتی سالمندان شود. این مقاله سعی در معرفی شاخص‌‌های منظر شفابخش در طراحی منظر محوطۀ سالمندان با هدف کاهش مشکلات ذکرشده و بهبود شرایط محیطی سالمندان دارد. آسایشگاه سالمندان برکتی در بروجرد به‌منزلۀ مطالعۀ موردی انتخاب و سعی شد ابتدا شواهد لازم از ادبیات موضوعی استخراج شود و بر این مبنا، بنیان طراحی بر اساس شواهد فراهم آید. این تحقیق بر مبنای روش طراحی مبتنی بر شواهد صورت گرفته است. بر این اساس، ابتدا شواهد لازم فراهم آمده است، در ادامه سایت با استناد به شواهد تحلیل و فرصت‌های موجود شناسایی و در نهایت چارچوب طراحی در سه محور: رفع موانع، بهینه‌سازی فضای موجود و استفاده از توان موجود سایت برای تبدیل به منظری شفابخش ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پورجعفر، م. ر.، تقوایی، ع.، بمانیان، م.، صادقی، ع.، احمدی، ف. 1389. «ارائۀ انگاره‌‌های محیطی مؤثر بر شکل‌‌گیری فضاهای عمومی مشوق سالمندی موفق با تأکید بر ترجیحات سالمندان شهر شیراز»، سالمند، سال پنجم، شمارۀ 15، صص 12- 28.
حسام‌زاده، ح. 1383. «مقایسۀ کیفیت زندگی سالمندان مقیم خانواده با سالمندان مقیم سرای سالمندان شهر تهران در سال 1382»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد پرستاری بهداشت جامعه، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
قاسمی، ح.، حریری، م.، مثنوی، ع.، رهگذر، م.، اکبریان، م. 1389. «مقایسۀ کیفیت زندگی سالمندان مقیم خانواده و مقیم سرای سالمندان شهر اصفهان»، مجلۀ رفاه اجتماعی، سال دهم، شمارۀ 39، صص 1- 12.
مرکز آمار ایران. 1390. نتایج سرشماری نفوس و مسکن.
نیک‌سیرت، ز. 1384. «بررسی کیفیت زندگی سالمندان بازنشستۀ عضو سازمان بازنشستگی ساکن شهر تهران در سال 1384»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مدیریت توانبخشی، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
نیلی، ر.، سلطان‌زاده، ح. 1391. «چگونگی بازتاب شاخصه‌‌های مناظر شفابخش در الگوی منظر باغ ایرانی»، مجلۀ باغ نظر، سال نهم، شمارۀ 23، صص 8- 14.
Bones, E. J., Barrella, E. M. and Amekudzi, A. A. 2013. Implementation of evidence-based design approaches in transportation decision making. Transportation Research Part A: Policy and Practice, No 49, pp: 317-328.
Burnett, D. 1997. Therapeutic effects of landscape architecture, in: S. O. Marberry (Ed.) Health Care Design, Wiley, pp: 255–274.
Cooke, B. and Ernst, E. 2000. Aromatherapy: a systematic review, British Journal of General Practice, No 50: pp: 493-496.
Cooper, M. C. and Barnes, M. 1999. Healing Gardens: Therapeutic Benefits and Design Recommendations. New York, USA: Wiley.
Cooper, M. C. 2001. Hospital Oasis. Landscape Architecture, October, 99, pp: 36-41.
Cooper, M. C. and Sachs, N. 2014. Therapeutic landscapes: an evidence-based approach to designing healing gardens and restorative outdoor spaces: John Wiley & Sons.
Evans, G. and Cohen, S. 1987. Environmental stress, in D. Stokolsand I. Altman (Ed.) Handbook of Environmental Psychology, Wiley, pp: 577–610.
Galvin, K., Sharples, A., Hume, S. and Dumbrell, A. 2000.Users perspectives of work rehabilitation with horticultural therapy. British Journal of Therapeutic Rehabilitation, No7, pp: 262–265.
Gerlach. S., Kaufman, R. and Warner, S. 1998. Restorative Gardens: The Healing Landscape. New Haven, CT: Yale University Press.
Gesler, W. M. 2003. Healing Places. Maryland, USA. Rowman and Littlefield, Lanham.
Grahn, P. and Stigsdotter, U. 2003. Landscape planning and stress, Urban Forestry and Urban Greening, No 2: pp: 1–18.
Hartig, T. and Evans, G. 1993. Psychological foundations of nature experience, in: T. Garling and R. G. Golledge (Eds) Behavior and Environment: Psychological and Geographical Approaches, pp: 427–457.
Jiang, S. 2014. Therapeutic landscapes and healing gardens: A review of Chinese literature in relation to the studies in western countries. Frontiers of Architectural Research, No 3, pp: 141-153.
Kaplan, R. and Kaplan, S. 1989.The Experience of Nature, Cambridge University Press.
Kaplan, S. 1993. The role of nature in the context of the workplace, Landscape Urban Planning, No 26, pp: 193–201.
Lawson, B. 2013. Design and the Evidence.Procedia - Social and Behavioral Sciences, No 105, pp: 30-37.
Lewis, A. 1996. Green Nature, Human Nature: The Meaning of Plants in Our Lives. University of Illinois Press.
Parsons, R., Ulrich, R., and Tassinary, L.G. 1994. Experimental approaches to the study of people-plant relationships, Journal of Consumer Horticulture, 1, pp: 347–372.
Refshauge, A. D., Stigsdotter, U. K., Lamm, B. and Thorleifsdottir, K. 2013. Evidence-Based Playground Design: Lessons Learned from Theory to Practice. Landscape Research. pp: 1-21.
Setyawan, S.L.H.P. 2013. Designing therapeutic landscape as Part of Healing process in hospital. CISAK 2013, pp: 1-36.
Smith, D. J.1998. Horticultural therapy: the garden benefits everyone. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, No 36, pp: 36–37,
Soderback, I., Soderstrom, M. and Schalander, E. 2004. Horticultural therapy: the healing garden and gardening in rehabilitation measures at Danderyd Hospital Rehabilitation Clinic, Sweden. Pediatric Rehabilitation, No 7, pp: 245–260.
Soderstrom, M. 2003. Horticulture therapy in rehabilitation. Brain Injury, No 17, pp: 1–4.
Stankos, M. and Schwarz , B. 2007. Evidence-Based Design in Healthcare: A Theoretical Dilemma. Interdisciplinary Design and Research e-Journal, No 12, pp: 1-15.
Turner, T. 2005. Garden history: Philosophy and design 2000 BC–2000 AD. Routledge.
Ulrich, R. S. 1981.Natural versus urban scenes, Environment and Behavior, No 13(5), pp: 523–556.
Ulrich, R. S. 1984. View through a window may influence recovery from surgery, Science, No 224, pp: 420–421.
Ulrich, R. S. 1986. Human response to vegetation and landscape, Landscape Urban Planning, No 13, pp: 29–44.
Ulrich, R. S. 1992. Effects of health facility interior design on wellness: theory and scientific research. Journal of Health Care Design, No 3, pp: 97–109.
Ulrich, R. S. 1999. Effects of gardens on health outcomes: theory and research, in: C. C. Marcus &M. Barnes (Ed.) Healing Gardens: Therapeutic Benefits and Design Recommendation, Wiley, pp: 27–86.
Ulrich, R. S. 2002. Communicating with the healthcare community about plant benefits. In C. Shoemaker (Ed.). Proceedings of the Sixth International People Plant Symposium. Chicago.
Vickers, A. and Zollman, C. 1999. ABC of complementary medicine massage therapies. BMJ, No 319, pp: 1254-1257.
Zimring, C. and Bosch, S. 2008. Building the Evidence Base for Evidence-Based Design: Editors' Introduction. Environment and Behavior, No 40(2), pp: 147-150.