ارزیابی توان اکولوژیکی یاسوج به منظور استقرار کاربری توسعۀ شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه محیط‌زیست، دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران شمال

2 کارشناس ارشد، مهندسی منابع طبیعی، محیط‌زیست، ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان

چکیده

حوزۀ مطالعاتی یاسوج با مساحت 6/127 کیلومتر مربع منطقه‌ای کوهستانی است که در شرق استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است. این مطالعه با هدف ارزیابی توان اکولوژیکی محدودۀ مطالعاتی یاسوج به منظور استقرار کاربری توسعۀ شهری انجام شده است. بدین منظور پس از شناسایی منابع اکولوژیکی عرصۀ در مقیاس 1:100000، لایه‌های اطلاعاتی به محیط نرم‌افزار Arc GIS معرفی شدند. از اطلاعات بیست‌ویک لایه به‌منزلۀ نقشه‌های معیار استفاده شد. در این پژوهش از روش ارزشیابی چندمعیارۀ مکانمند استفاده شد. نخست به تولید نقشه‌های معیار و استانداردسازی آن‌ها مبادرت شد. این مهم با استفاده از روش فازی و توابع خطی صورت گرفت. کار وزن‌دهی به معیارها، با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی در محیط نرم‌افزار Expert Choice انجام شد. با هدف تحلیل تناسب سرزمین از روش ترکیب خطی وزن‌دار استفاده و با تلفیق لایه‌های اطلاعاتی نقشۀ فازی ارزیابی توان اکولوژیکی تهیه شد. نقشۀ نهایی نشان می‌دهد که 8/27 درصد از منطقۀ مورد مطالعه دارای توان عالی، 46/40 درصد از منطقه دارای توان خوب، 17/13 درصد از منطقه دارای توان متوسط برای استقرار کاربری توسعۀ شهری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


جوزی، ع.، رضاییان، س. 1388. «طراحی مدل نوین ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین ایران به منظور استقرار کاربری توسعۀ شهری و خدماتی، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست»، شمارۀ 4، صص 139-127.
شناور، ب. 1387. «ارزیابی توان سرزمین حوزۀ آبخیز اعلاء و زرد خوزستان به منظور استقرار کاربری توسعۀ شهری با استفاده از رویکرد تصمیم‌گیری چندمعیاره در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)». حسینی، رشتۀ مهندسی منابع طبیعی- محیط‌زیست، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.
فرج‌زاده، ک. 1385. «تحلیل فضایی الگوی توسعۀ فیزیکی شهر یاسوج». صرافی، رشتۀ شهرسازی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
قدسی‌پور، ح. 1389. فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه امیرکبیر، تهران.
قرخلو، م.، پورخباز، ح.، امیری، م.، فرجی سبکبار، ح. 1388. «ارزیابی توان اکولوژیک منطقۀ قزوین جهت تعیین نقاط بالقوۀ توسعۀ شهری با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای»، سال اول، شمارۀ 2، صص 68-51.
مخدوم، م. 13877. شالودۀ آمایش سرزمین، چاپ هشتم، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
مزیدی، ا.، صفرزاده، م. 1389. «شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر کاربری اراضی مسکونی با استفاده از تکنیک‌های MADM (مطالعۀ موردی: شهر یاسوج)»، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 21، صص 96-81.
مرکز آمار ایران. 1390. سرشماری عمومی نفوس مسکن شهرستان بویراحمد.
نقدی، ف.، حسینی، م.، صدر، ش. 1390. «ارزیابی توان اکولوژیک اراضی با استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (مطالعۀ موردی: اراضی حاشیۀ شهر تبریز)»، مجلۀ کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، سال دوم، شمارۀ 1، صص 98-91.
Dong, J., Zhuang, D., Xu, X., Ying, L. 2008. Integrated evaluation of urban development suitability based on remote sensing and gis techniques- a case study in jingjinjji area china.Sensors For Urban Environmental Monitoning, 8: 5975-5986.
Dorbne, S., Lisec, A. 2009. Multi-attribute decision analysis in gis-weighed linear combination and ordered weighted averaging. Geographic Information Systems, 33: 459-474.
Lwasa, Sh. 2005. A geo-information approach for urban land use planning in kampala. Spatial Development Infrastructure Linkages WithnUrban Planning. From pharaohs to Geoinformatics FIG Working Week,8: 16-21.
Merewe, V., Hendrik, J. 1997. Gis-aided land evaluation and decision-making for regulating urban expansion: a south African case study.Geo Journal, 43:135-151.
Xue, F., Bian, Z. 2008. Gis combined with mce to evaluate land quality. International Federation For Information Processing, 1: 215-222.