بهسازی محیطی و ارتقای کیفیت فضایی مناطق فرسودۀ شهری در چارچوب توسعۀ پایدار از طریق تداخل بر اونفیلدها در سیستم زیرساخت‌های سبز (نمونۀ موردی: منطقۀ 12 تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مهندسی طراحی محیط‌زیست، دانشکدۀ محیط‌زیست، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه مهندسی برنامه‌ریزی و مدیریت و آموزش محیط‌زیست دانشکدۀ محیط‌زیست، دانشگاه تهران

3 کارشناس ارشد مهندسی طراحی محیط‌زیست، دانشکدۀ محیط‌زیست، دانشگاه تهران

چکیده

فرسودگی بافت در نواحی مرکزی شهرها از مهم‌ترین مسائل پیش‌روی تداوم حیات شهری است. مهاجرت و جایگزینی ساکنان، تغییر کاربری و ایجاد فعالیت‌های ناسازگار با سازمان فضایی کالبدی بافت قدیم، به افت کیفیت زندگی و تغییر شکل این بافت‌ها منجر می‌شود. امروزه بافت‌های فرسوده با مشکلات ساختاری و اکولوژیکی گوناگون نظیر آلودگی هوا، مشکلات ترافیکی، کمبود فضاهای باز برای زندگی اجتماعی، فقدان فضاهای سبز کافی برای ایجاد شرایط مطلوب و تعادل محیطی، خردشدن لکه‌های فضاهای سبز و افزایش زمین‌های متروکه و بایر مواجه‌اند. محققان راه‌حل آن را در تغییر نگرش برنامه‌ریزان برای بازسازی و بازگرداندن فضاهای بایر به شریان حیات شهری از طریق رویکرد سیستماتیک پیوسته در قالب ایجاد یا تقویت زیرساخت‌های سبز شهری می‌دانند. در این پژوهش با شناسایی و طبقه‌بندی اراضی بایر، الگوی مناسب از شبکۀ فضاهای سبز و باز در یک سیستم اکولوژیکی به هم پیوسته در منطقۀ مرکزی تهران ارائه شد. کاربست مدل کشش (Gravity Model) و روش روی‌هم‌گذاری لایه‌های اطلاعاتی موجود و مقایسۀ ارزش اکولوژیک خیابان‌ها نشان می‌دهد که مدل کشش حلقه‌ای مناسب‌ترین گزینه برای انطباق با شرایط بافت فرسودۀ منطقۀ 12 در مرکز تهران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پورجعفر، م. 1388. مبانی بهسازی و نوسازی بافت قدیم شهر، انتشارات پیام، تهران.
توسلی، م. 1379. طراحی شهری خیابان کارگر، شرکت عمران و بهسازی شهری، تهران.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1381، ماده واحده و تبصره‌های قانون بودجه، مرکز مدارک علمی و انتشارات.
شفایی، س. 1385. راهنمایی شناسایی و مداخله در بافت‌های فرسوده، وزارت مسکن و شهرسازی، شرکت ایده‌پردازان فن و هنر.
طالب، م. 1380. فصلنامۀ هفت شهر، دخالت نه- مشارکت، سازمان عمران و بهسازی شهری، شمارۀ 4، صص 101- 107.
مهندسین مشاور باوند. 1385. طرح تفضیلی منطقۀ 12، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران.
 
Ahern, J. 2004. Greenways in the USA: Theory, trends and prospects. In Jongman, R.; Pungetti, G. Ecological Networks and Greenways- Concept, Design, Implementation. Cambridge University Press. Cambridge.
 
Ahern,J., Fabos,J .1995 . Green ways: The Beginning of an International Movement, Landscape and Urban PlanningVol. 33, Issues 1-3, s. 131-155
 
Aminzadeh B. andKhansefid,M. 2009. A case study of urban ecological networks& a sustainable city:TehranMetropolitan area, Springer Sci. urban Ecosystems, 13, 23-36
 
Cook E.A.2000. Ecological networks in urban landscapes, Wageningen University Press.
 
Council of Europe, 1996. UNEP, European Center for Natural Conservation. The Pan European Biological & landscape diversity strategy: A vision for Europe's natural heritage
 
Forman,R.T.T. 1995. Land mosaics: The Ecology of landscapes & Regions, Cambridge university Press, Cambridge UK
 
Forman,R.T.T. 2008 .Urban Regions, Ecology & Planning beyond the city, Edinburg Building, Cambridge, UK
 
Gunderson L.H 2000. Ecological resilience in theory & application.Annual Review of Ecology and Systematics 31, pp. 425-439.
 
Henke, H. and Sukopp, H.1986. A natural approach in cities. In Ecology and Design in Landscape. (Eds.) A D Bradshaw, D A Thorp, E H P Thorp, pp. 307–324. Blackwell, Oxford.
 
Linehan J. and GrossM. 1995. Greenway planning: Developing a landscape ecological network approach, Landscape and Urban Planning, pp. 179-193