نقش کاربری‌های اطراف رودخانۀ سیاهرود قائم‌شهر روی باقیماندۀآفتکش‌های ارگانوفسفره و ارگانوکلره موجود در آب و رسوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد محیط‌زیست از دانشگاه تربیت مدرس، پردیس نور

2 هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گروه محیط زیست

3 دانشیار گروه آبخیزداری دانشگاه تربیت مدرس، پردیس نور

4 دانشجوی دکتری محیط‌زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

در این تحقیق تأثیر کاربری‌های اطراف رودخانۀ سیاهرود قائم‌شهر روی غلظت باقیماندۀ آفت‌کش‌ها در آب و رسوب بررسی شد. 11 سم ارگانوکلره (2,4'-DDD، 2,4'-DDE، 2,4'-DDT، 4,4'-DDD، 4,4'-DDE، 4,4'-DDT، Aldrine، deldrin، α-HCH، β-HCH و γ-HCH) و 3 سم ارگانوفسفره (Chlorpyrifos، Diazinon و Edifenphos) در آب و رسوب رودخانۀ سیاهرود قائم‌شهر در 7 ایستگاه (7 کاربری) و در سه فصل تابستان (فصل پرمصرف) بهار (فصل خشک یا کم‌باران) و پاییز (فصل تر یا پرباران) نمونه‌برداری شدند. سموم موجود در آب از طریق کارتریج و حلال شستشودهندۀ اتیل استات و سموم موجود در رسوبات با روش حلال- حلال (نرمال هگزان- دی‌کلرومتان) و حمام فراصوتی استخراج شدند و برای تمیزسازی از ستون حاوی فلوریسیل نیمه‌فعال استفاده شد و از طریق دستگاه GC/ECD اندازه‌گیری شدند. در نمونه‌های آب مقدار غلظت DDT‌ها از مقدار LOD تا 050/0 و سیکلودی آن‌ها از LOD تا 020/0 و HCH‌ها از LOD تا 780/0 و آفت‌کش‌های ارگانوفسفره تا μg/l86/1 و در نمونه‌های رسوب DDT‌ها از LOD تا 080/0 و سیکلودی آن‌ها تا μg/gdw 040/0 و HCH‌ها تا μg/gdw 170/0 و آفت‌کش‌های ارگانوفسفره تا μg/gdw 29/3 بوده است. نتایج نشان می‌دهد که در خصوص بقایای سموم ارگانوکلره در آب، بیشترین تأثیر را کاربری مسکونی و بعد از آن کاربری کشاورزی داشته و در رسوب بیشترین تأثیر برای کاربری کشاورزی و مسکونی بوده است و در خصوص بقایای سموم ارگانوفسفره، هم در آب هم در رسوب، به ترتیب کاربری‌های کشاورزی و باغات، مسکونی و کشاورزی (شالیکاری) بیشترین تأثیر را داشته‌اند. کمترین تأثیرات مربوط به کاربری‌های جنگل، کشاورزی 1، مسکونی 1 (شهر قائم‌شهر) و کشاورزی 3 است. در تمامی نمونه‌های آب و رسوب، در همۀ ایستگاه‌ها و در سه فصل، غلظت سموم آلی فسفره به علت مصرف فعلی آن‌ها بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
رخشانی، الف. 1381. اصول سم‌شناسی کشاورزی (آفت‌کش‌ها)، انتشارات فرهنگ جامع، تهران، ص 374.
رستمی، ش.، قشلاقی، الف. 1391. بررسی آلودگی فلزات سنگین در رسوبات بستر رودخانۀ سیاهرود (منطقۀ قائم‌شهر، استان مازندران)، شانزدهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران.
واکر سی، اچ. 2004. آلاینده‌های آلی از دیدگاه سم‌شناسی محیطی، ترجمه: دبیری م. انتشارات دانشگاه شهید دکتر بهشتی، تهران، ص 400.
مرادی، ح.، تقوی، ن.، بهرامی‌فر، ن. 1390. تأثیر کاربری‌های مختلف بر کیفیت آب سطحی، مجلۀ پژوهش‌های فرسایش محیطی، شمارۀ 4، زمستان 1390.
Corsolini, S., Ademolloa, N., Romeo, T., Greco, S., Focardi, S. 2005. Persistent organic pollutants in edible Fish: a Human and Environmental Health Problem: Microchemical Journal. 79: 115-123.
Environmental Protection Agency. 2002. National Recommended Water Quality Criteria: EPA 822-R-02-047. Available from <http://www.epa.gov
EPA. 2007. Method 1699. Pesticides in Soil, water, Sediment, Biosolids and Tissue. EPA-821-R-08-001
Gaus, C., Brunskill, GJ., Weber, R., Papke, O., Muller, JF. 2001. Historical PCDD Inputs and Their Source Implications from Dated Sediment Cores in Queensland (Australia). Environmental Science and Technology, Vol. 35: 4597–4603.
Gulbakan, B., Uzun, C., Celikbicak, O., Guven, O., Salih, B., 2008. Solid Phase Extraction of Organochlorine Pesticides with Modified Poly (Styren-Divinylbenzene) Microbeads Using Home-Made Solid Phase Extraction Syringes., Journal of Reactive & Functional Polymers.,Vol.68:580-593
Heidari, H. 2003. Farmer Field Schools (FFs) Slash Pesticide Use And Exposure In Islamic Republic Of Iran. Agro-Chemical Report. 3: 23-26 .
Nasehi, F., Fataei, E. 2012. Measurement of Residue Levels of Agro-Chemicals In Water And Sediment of Aras River., Journal of Food, Agriculture & Environment Vol.10 (1) 933-936
Ohkawa, H, Hisashi Miyagawa, Philip W.lee. 2007. Pesticide Chemistry , Crop Protection, Public Heath. Environmental Safty., Wiley-VCH Verlay GmbH & co.kGA
Pandit, G.G., Sahu, SK., Sharma, S., Puranik, VD. 2006. Distribution And Fate of Persistent Organochlorine Pesticide In Coastal Marine Environment of Mumbai: Environmental International. 32: 240-243.
Pruell, R.J., Rubinstein N. I., Taplin, B. K. 1993. Accumulation Of Polychlorinated Organic Contaminants From Sediment By Benthic Marine Species. Arch Environ Contam Toxicol, Vol. 24: 290–7.
Salah, A.A., Adam, A.M. 2014. Determination of Persistent Organic Pollutants Pesticides In Soil In Qurashi Store Area, Hasahesa Town, Sudan. Journal of Agri-Food And Applied Sciences. Vol.2 (5). Pp 109-112.
Sankararamakrishnan, N., Sharma, A.K., Sanghi, R. 2005. Organophosphorus and Organoclorine Pesticide Residiue in Ground Water Surface Waterof Kanpur, Uttar Pradesh. India., Journal of Environment International. Available froam www.elsvier.com/locate/envint
Sudo, M., Kunimatsu, T., Okubo, T.2002. Concentration and Loading of Pesticide Residues in Lake Biwa Basin (Japan)., Jornal of Water Research.,Vol.36:315-329
Voorspoels, S., Covaci, A., Maervoet, J., De Meester, I., Schepens, P. 2004. Levels And Profiles Of Pcbs And OCPS  In Marine Benthic Species From The Belgian Sea And The Western Scheldt Estuery: Marine Pollution Bulletin, Vol. 49: 393 -404.
Walker, C.H. 2001. Organic Pollutants: An Ecotoxicological Perspective, ISBN-10: 0748409629, Edition: 1-2001
Warl, O,M., Obbord, J.P. 2005. Organochlorine Pesticides, Polychlorinated Biphenyls And Polybrominated Diphenyl Ethers in Singapore’s Coastal Marine Sediments. Chemosphere, Vol.
You, J., Lydy, M.J. 2004. Evaluation of Desulfuration Methods for Pyrethroid, Organophosphate, and Organochlorine Pesticides in Sediment with High Sulfur Content., Arch. Environ. Contam. Toxicol.Vol 47: 148–153.
You, J., Weston, D. P., Lydy, M. J. 2004. A Sonication Extraction Method for the Analysis of Pyrethroid, Organophosphate, and Organochlorine Pesticides from Sediment by Gas Chromatography with Electron-Capture Detection. Arch. Environ. Contam. Toxicol., Vol 47: 141–147.
Zhang, Z.L., Hong, H.S., Zhau, J.L., Huang, J., Yu, G. 2003. Fate and Assessment of Persistent Organic Pollutants in Water and Sediment from Minjiang River Estuary, Chemosphere, Vol 52:1423-1430.
Zhao, X., Huey, H. 2009. A Study of Degradation of Organophosphorus Pesticides in River Waters and Identification of There Degradation Products by Chromatography Coupled with Mass Spectrometry., Journal of Arch Environ Contam Toxical.,Vol.56:646-653