ارزیابی مادی‌های اصفهان به‌منزلۀ سبزراه، با رویکرد توسعۀ پایدار (نمونۀ موردی: نهر نیاصرم)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، اراک- ایران

چکیده

اصفهان به علت عناصر و ساختارهای ویژۀ طبیعی و تاریخی خود شناخته‌ شده است. یکی از این ساختارها عنصری به نام «مادی» -در گذشته نهر یا کانالی آبی انسان‌ساخت به منظور آبیاری زمین‌های کشاورزی و منشعب از زاینده‌رود- است که با تغییر کارکرد از گذشته تا به امروز نقش کلیدی داشته است. این عناصر در گذشته انتقال‌دهندۀ آب و امروزه محورهای عمدتاً سبز و دارای کارکرد پارک خطی محلی‌اند. مادی‌ها امروزه به علت ویژگی‌های نزدیک به سبزراه‌ها، می‌توانند در اصفهان و بهبود و ارتقای کیفی فضاهای شهری آن نقش داشته باشند. هدف اصلی این مقاله ارزیابی مادی‌های اصفهان به‌منزلۀ سبزراه‌های درون‌شهری است. بنابراین، با توجه به شباهت کالبدی، کارکردی و فضایی میان‌مادی و سبزراه و با در نظر گرفتن توانمندی‌ها در مادی‌ها و شناخت تفاوت‌های آن دو، امکان تبدیل مادی‌ها به سبزراه‌های درون‌شهری فراهم می‌آید. به منظور دستیابی به این شناخت، نخست با استفاده از روش‌های گوناگون از جمله اسنادی و کتابخانه‌ای، جمع‌آوری پرسش‌نامه، بررسی متون تاریخی و مطالعات میدانی ادبیات مربوط به مادی‌ها مشخص و با استانداردهای استخراج‌شدۀ سبزراه مقایسه شد. در گام بعد با تعیین معیارها و زیرمعیارهایی در ابعاد کالبدی و کارکردی، شاخص‌هایی به منظور ارزیابی ابعاد اشاره‌شده تدوین شد. پس از کمی‌سازی پارامترها و نرمالیزه‌کردن آن‌ها امکان این ارزیابی فراهم شد. یافته‌ها نشان داد که بیشترین ضعف در دو معیار اجتماع‌پذیری و امنیت و بهترین وضعیت در دو دسته معیار ایمنی و پیاده‌مداری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 

- بهرام‌سلطانی، ک.1390. مبانی معماری فضای سبز شهری، وزارت مسکن و شهرسازی، دبیرخانۀ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران.
- حسینی‌ابری، ح. 1378. زاینده‌رود از چشمه تا مرداب، انتشارات سازمان فرهنگی- تفریحی شهرداری اصفهان.
- حناچی، س. و غزنوی، م. 1388. برنامه‌ریزی سبزراه‌ها: از برنامه‌های محلی تا برنامه‌ریزی جامع مسیرهای چندمنظورۀ ملی، نشریۀ هویت شهر، شمارۀ 4، ص. ص. 1 تا 11.
- حیدری، د. 1379. اصفهان، شهر مادی‌ها، فصلنامۀ دانش‌نما؛ سازمان نظام مهندسی اصفهان، صص 140- 149.
- خاتون‌آبادی، ا. 1383. جنبه‌هایی از توسعۀ پایدار: از اندیشه تا کنش، انتشارات جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان.
- خاتون‌آبادی، ا. 1390. کاوش در تاریخچۀ رودخانۀ زاینده‌رود، مرکز مطالعات و پژوهش‌های شواری اسلامی ‌اصفهان.
- مهریار، م. 1378. طومار شیخ بهایی، کمیتۀ انهار سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان، اصفهان.
- مهریار، م. 1382. فرهنگ جامع نام‌ها و آبادی‌های کهن اصفهان، جلد اول، انتشارات فرهنگ مردم، صص 725- 726.
 
-Ahren, J. 2002. Greenways as Strategic Landscape Planning: theory and application. Wageningen University, the Netherlands.
-Ahren, J. 2003. Greenway in USA: theory trend and prospect. University of Massachusetts, Amherst, USA.
-Benedict, M., McMahon, E. 2003. Green Infrastructure: Smart Conservation for the 21st Century.Sprawel Watch Clearinghouse Monograph Series.
-Boston Parks and Recreation Department. 2006. Greenways, Trails and Bikeways. Urban Wilds and Natural Areas.Harbor OPEN Space.
-Boston Parks and Recreation Department. Open Space Plan (2002-2006) pt.5, “Resource protection mission Greenways Trails and Bikeways”.
-Edward, J. 2008. Rahway River Greenway Plan. School of planning and public policy. Fall 2008 comprehensive planning studio.
-Fabos, J.G. (2004). Greenway lanning in the united state: its origins and recent case studies. Landscape and urban planning. Vol 68.
-Fabos, J.G.1995. Introduction and overview: the greenway movement, uses and potentials of greenways. Landscape Urban Plan. 33(1-3).
-Little, C. E. 1990. Greenways for America. The John Hopkins University Press, Baltimore and London.
-Massachusetts Department of Environmental Management, Greenways Program, 2000. Creating Greenways: ACitizens Guide, P. 6.
-Miller, W. Michael G. Collins. Frederick R. Steiner, Edward Cook. 1998. An approach for greenway suitability analysis.
-Searns, R. M. 1995. The evolution of greenways as adaptive urban landscape form. Landsc.Urban Plan. 33, 65-80.
-Smith, D.S, and P.C. Hellmund, 1993. TheEcology of Greenways. University of Minnesota Press. Minneapolis. 222 pp.
-Turner, T. 1995 Greenways, blueways and other ways to a better London. In: Fabos j., Ahern J. (Eds) Greenways: The beginning of an international movement. Elsevier, New York.
-W.Harris, Charles and Dines, Nicholast, 1998. "Time saver Standards for Landscape Architecture", (Design and construction data). American planning Association John Wiley and Sons, INC.