کیفیت بصری سیمای محیط یکی از منابع مهم ملی، میراث فرهنگی و طبیعی است که زیباییاش تحسین میشود. خصوصیات بصری سهم مهمی در هویت ناحیه و حس مکان دارد، به لذت بردن مردم از محیط طبیعی و مصنوع اطرافش کمک میکند و سبب جذب سرمایهگذاری و پیشرفتهای اقتصادی و اجتماعی منطقه میشود. شناخت عوامل و معیارهای مؤثر در کیفیت بصری سیمای سرزمین بهمنزلۀ ابزار مناسب برای ارزیابی و مکانیابی مناطق دارای ارزش زیباییشناختی میتواند مدیران و برنامهریزان را در انتخاب لکههای حفاظتی و مدیریت مؤثر سیماهای دارای ارزش بصری یاری رساند. حوزۀ زیارت استان گلستان نیز با توجه به مواهب زیباییشناختی آن بهمنزلۀ یکی از قطبهای اکوتوریسمی استان مطرح است. هدف این مطالعه تعیین مهمترین معیارهای عینی و ذهنی مؤثر در ارزیابی کیفیت بصری سیمای سرزمین حوزۀ زیارت است، برای این منظور روش تحلیل مؤلفههای اساسی با استفاده از دادههای پرسشنامهای به کار گرفته شد. نتایج نشان دادند که از بین 15 معیار ذهنی استفادهشده در این پژوهش 5 معیار پیچیدگی، بافت، تنوع رنگ، منظرۀ پیش روی بازدیدکننده و پاکیزگی محیط و از بین 8 معیار عینی 3 معیار تنوع تراکم پوشش گیاهی، قابلیت دید آبشار و قابلیت دید نقاط پرتنوع دارای بیشترین اهمیتاند. با توجه به قابلیت کاهش ابعاد دادهها و انعطافپذیری روش تحلیل مؤلفههای اساسی، این روش در علوم محیطزیستی نیز میتواند کاربرد وسیعی داشته باشد. این روش را میتوان در محیطهای مختلف با توجه به شرایط محیطی خاص آن منطقه به کار برد و مهمترین معیارهای تأثیرگذار را تفکیک کرد. با بهرهگیری از نتایج این پژوهش میتوان پرسشنامههای مطالعاتی از این قبیل را با پرسشهای کمتری شکل داد. بنابراین، مدیران مناطق گردشگری میتوانند با صرف هزینه و وقت کمتر به شناخت کیفیت بصری مکان مورد نظر دست یابند.
)