بررسی سیل‌خیزی و تعیین عوامل مؤثر در آن در حوضۀ رودخانۀ بالقلی‌چای با استفاده از تکنیک GIS، RS و AHP

قاسمی, علی; سلاجقه, علی; ملکیان, آرش; اسمعلی, اباذر

doi:10.22059/jes.2014.51207

بررسی سیل‌خیزی و تعیین عوامل مؤثر در آن در حوضۀ رودخانۀ بالقلی‌چای با استفاده از تکنیک GIS، RS و AHP

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد آبخیزداری دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

² استاد آبخیزداری دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

³ استادیار آبخیزداری دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

⁴ دانشیار آبخیزداری دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی

10.22059/jes.2014.51207

چکیده

سیلاب اصلی‌ترین بلای همه‌گیر و یکی از مسائل مهم جهانی است به طوری که با افزایش شدت و فراوانی رخدادهای سیل، نگرانی‌های جهانی در خصوص افزایش مرگ ‌و میر و ضررهای اقتصادی ناشی از سیل افزایش یافته است. در این مطالعه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، تصاویر ماهواره‌ای، داده‌های ایستگاه باران‌سنجی و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) روشی کارآمد برای نقشۀ خطر سیل‌خیزی حوضه و زیرحوضه‌های رودخانۀ بالقلی‌چای ارائه شده است. نقشۀ خطر سیل‌خیزی بر پایۀ تأثیرات ترکیبی عوامل فیزیکی و اقلیمی تهیه شد. 8 عامل فیزیکی شامل مساحت، شیب، جهت، زمان تمرکز، تراکم زهکشی، نسبت انشعاب، ضریب شکل و شمارۀ منحنی و 2 عامل اقلیمی شامل متوسط بارندگی سالانه و متوسط حداکثران بارندگی روزانه استفاده شد. از GIS برای تولید لایه‌های عوامل و از بازدید میدانی و تصاویر ماهواره‌ای به منظور اصلاحات مورد نیاز لایه‌های تهیه‌شده استفاده شد. سپس، از طریق توزیع پرسش‌نامه و جمع‌آوری نظرهای کارشناسی با استفاده از روش AHP، به هر یک از معیارها و زیرمعیارها وزنی اختصاص یافت. با همپوشانی لایه‌های وزن‌دار‌شده در محیط GIS، نقشۀ خطر سیل‌خیزی تهیه شد. نتایج نشان داد که قسمت‌های جنوبی و شمال‌غرب حوضه از نظر تولید سیلاب بسیار مستعد است. همچنین، زیرحوضۀ سقزچی‌چای (H) در قسمت جنوبی حوضۀ بالقلی‌چای از نظر سیل‌خیزی در رتبۀ اول و زیرحوضۀ لاطران‌چای (A) در رتبۀ آخر قرار دارد.

کلیدواژه‌ها