مدل‌سازی تغییرکاربری زمین با استفاده از روشهای تصمیم‌گیری  چند معیاره و GIS

بختیاری‌فر, مهرنوش; مسگری, محمد‌سعدی; کریمی, محمد; چهرقانی, ابوالقاسم

مدل‌سازی تغییرکاربری زمین با استفاده از روشهای تصمیم‌گیری چند معیاره و GIS

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد GIS دانشکدة مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی

² استادیار گروه مهندسی GIS، دانشکدة مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

³ دانشجوی دکترای GIS، دانشکدة مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

⁴ کارشناس ارشد GIS دانشکدة مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر‌الدین طوسی

چکیده

در چند دهة اخیر با توجه به مسئلة افزایش جمعیت، رشد صنعت، کمبود منابع، استفاده نامطلوب از سرزمین و ... آمایش سرزمین اهمیت زیادی پیدا کرده است. با داشتن سناریوها، اهداف، معیارها و محدودیت‌های متنوع در مدل‌سازی آمایش سرزمین، استفاده از روشهای تصمیم‌گیری چند معیاره مکانی امری ضروری است. هدف از این تحقیق توسعه مدلی مبتنی برGIS و روشهای تصمیم‌گیری چند معیاره برای ارزیابی و شناخت وضعیت موجود کاربری‌ها و همچنین تغییر کاربری‌های دارای مشکل به کاربری مناسب است. در این زمینه، ابتدا مدل مناسبت و سازگاری کاربری‌ها از طریق استفاده از روشهای تصمیم گیری TOPSIS، ELECTRE و SAW و توابع GIS توسعه یافته‌اند. در مرحلة دوم مناطقی که از لحاظ مناسبت و سازگاری دچار مشکل هستند، با استفاده از مدل تغییر کاربری‌ها که از تلفیق شاخص‌های مناسبت، سازگاری، دشواری تغییر و سرانه کاربری‌ها توسعه یافته است، به کاربری مناسب تغییر می‌یابند. این مدل‌ها علاوه بر شناخت وضعیت موجود منطقه، امکان استفاده در ارزیابی کاربری‌های پیشنهادی آینده را در اختیار برنامه‌ریزان قرار می‌دهند. تست عملی مدل‌های توسعه داده شده برای بخشی از استان اصفهان شامل شهرستان‌های تیران و کرون، نجف آباد و لنجان حاکی از توانایی مدل‌های مذکور در تعیین میزان تناسب و سازگاری کاربری‌ها و ارائه بهترین کاربری برای واحدهای با کاربری نامطلوب است. نتایج این تحقیق مبین آن است که در تخصیص کاربری‌ها، در نظر گرفتن مناسبت و سازگاری کاربری‌ها به صورت همزمان امری ضروری است.

کلیدواژه‌ها