1
دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشکدة علوم طبیعی، دانشگاه تبریز
2
استادیار فیزیک هسته‌ای دانشکدة فیزیک، دانشگاه تبریز
چکیده
برای تعیین پرتوزایی طبیعی مصالح ساختمانی استفاده شده و ارزیابی شاخص‌های مورد نظر در ارتباط با محیط زیست، بهداشت و جامعه ،14 نمونه از سنگ‌های آذرین استفاده شده در ایران به‌عنوان سنگ‌های گرانیتی انتخاب و پرتوزایی طبیعی نمونهها شامل اندازه‌گیری اکتیویته هسته‌های 226Ra, 232Th و 40K بر حسب Bq/kg انجام شد. پرتوزایی معادل نمونه‌های مطالعه شده برحسب معادل رادیم Raeq برای تمام نمونهها محاسبه شد که در محدودة Bq/kg 72/450 - 50/210 است. برای ارزیابی شاخص‌های ریسک محیط زیست، شاخص‌های خطر خارجی Hex، خطر داخلی Hinو نرخ دوز جذب شده محاسبه شدند. شاخص محاسبه شده Hin برای نمونه‌های مطالعه شده در محدودة بین81/0- 63/1و برای Hex 57/0- 22/1 است. مقادیر توصیه شده برای شاخص پرتوگیری داخلی و خارجی به ترتیب 5/1 و 1 است. طبق استاندارد UNSCEAR میزان دوز پرتوزایی مؤثر سالانه بر حسب mSv/y محاسبه شد که مقدار آن برای یکی از نمونهها 05/1 و برای بقیة نمونهها در محدودة 3/0 - 1 mSv/y قرار می‌گیرد. طبق توصیة کمیسیون اروپا برای مصالح ساختمانی با دوز مؤثر سالانه بالاتر از 1 mSv/y می‌باید مراقبت‌های لازم جهت مراقبت از اشعه‌های پرتوزا صورت گیرد. تهویة فضاهای بسته و اتاقهای خواب از جمله اقدامات ساده و مراقبتی است که موجب کاهش غلظت گازهای پرتوزا می‌شود. مطالعات کانی‌شناسی نشانگر همبستگی مقدار رادیواکتیویته اندازه‌گیری شده با فراوانی کانی‌های فلدسپات پتاسیم، زیرکن، اسفن و آلانیت دارد و همچنین تأثیر بافت تجمعی در افزایش پرتوزایی است.
)