1
استادیار گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران شمال
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکدة محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات
چکیده
امروزه ارزیابی ریسک محیط‌زیستی به عنوان ابزاری کارآمد در مطالعات مدیریت ریسک محیط‌زیستی پروژه‌هایی که از نیروی تخریب بالایی برخوردارند، مطرح است. احداث خطوط لولة انتقال گاز غالباً بهترین گزینة انتقال این مواد همراه با توجیه فنی و اقتصادی است لیکن با توجه به ریسک‌‌پذیری بالا می‌توانند آثار چشمگیری بر محیط‌زیست برجای گذارد، بنابراین نیازمند مطالعات مستمر است. در این تحقیق به منظور ارزیابی ریسک محیط‌زیستی خطوط انتقال گاز، تلفیقی از روش سامانة شاخص‌گذاری و فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) پیشنهاد شد. سامانة شاخص‌گذاری روشی جامع و کاربردی است که بر اساس تعیین شاخص اثر و امتیاز‌دهی بنیان‌گذاری شده است. با یاری از این روش می‌توان انواع ریسک‌های محیط‌زیستی موجود در خطوط لوله را بر اساس شاخص‌ها و معیارهای تعیین‌شده طبقه‌بندی کمّی و اولویت‌‌بندی کرد. در روش مذکور شاخص مخاطرات، معرّف احتمال وقوع خطر و شاخص آثار، مبین شدت اثر است. نمرة نهایی ریسک محیط‌زیستی در این روش از حاصل ضرب امتیاز نهایی احتمال وقوع در شدت اثر حاصل می‌شود. نظر به این که میزان تأثیر‌گذاری تمام شاخص‌ها در سطح نهایی ریسک یکسان نیست، از فرایند) (AHP نیز برای وزن‌دهی به شاخص‌ها استفاده شد. به منظور آزمون نتایج این پژوهش، ارزیابی ریسک محیط‌زیستی خط لوله انتقال گاز 24 اینچ"تسوج- سلماس" به طول تقریبی 42 کیلومتر به مثابة مطالعة موردی به انجام رسید. با بهره‌گیری از توانایی‌‌های سامانة اطلاعات جغرافیایی، ریسک‌های شناسایی شده در طول مسیر خط لوله پهنه‌بندی شد. مهم‌ترین عوامل مولّد ریسک شناسایی شده در این پروژه به ریسک‌های ناشی از پتانسیل تخریب عوامل ثالث و پتانسیل‌های طبیعی (جابه‌جایی خاک) مربوط می‌شود.
)