2
کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست دانشکدة محیط‌زیست دانشگاه تهران
چکیده
در سالهای اخیر استفاده از رسوبات برای تعیین میزان آلودگی مورد استفاده واقع شده است. بالاترین تمرکز آلودگی‌های واردشده به رودخانه‌ها و مناطق دریایی در رسوبات وجود دارد. در تحقیق حاضر رسوبات سطحی رودخانة سیاهرود بررسی شده‌‌اند. با استفاده از روش تفکیک شیمیایی نسبت به شناخت غلظت عناصر در پیوندهای سست، سولفیدی و آلی اقدام شد. مجموع غلظت عناصر در این سه پیوند در واقع مبین میزان آلودگی در رسوبات رودخانة سیاهرود است. در ادامة تحقیق با استفاده از روش تفکیک شیمیایی دو مرحله‌ای، بخش طبیعی عناصر نیز استخراج شد. نتایج، تفکیک شیمیایی میانگین درصد عناصر در فاز انسان‌ساخت را (مجموع فازهای سست، سولفیدی و آلی) در 10 ایستگاه نمونه‌برداری به شرح زیر نشان می‌دهد:
Pb(85%)>Zn(84%)>Cd(62%)>As(47%)>Mn(35%)>Ni(34%)>Cu(21%)
در ادامة تحقیق، ارتباط عناصر در پیوندهای مختلف با استفاده از روش آنالیز خوشه‌ای بررسی شد. دندروگرام آنالیز خوشه‌ای عناصر نشان می‌دهد که پیوندهای سست انسان‌ساخت نقش مهمی در دسترسی بیولوژیکی عناصری چون کادمیوم، آرسنیک و روی دارند. در نهایت با استفاده از شاخص‌های شدت آلودگی نسبت به تعیین وضعیت آلودگی در رودخانة سیاهرود اقدام شد. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که شدت آلودگی روی و سرب در رسوبات بستر رودخانة سیاهرود به ترتیب 572/3 و 148/3 است و در ردة آلودگی‌های زیاد قرار می‌گیرد و بقیة عناصر دارای شدت آلودگی‌های جزئی، و یا فاقد آلودگی‌اند.
)