مدلسازی عرضه خدمت زیستگاهی و داده کاوی فضایی نقاط داغ در اکوسیستم های مناطق خشک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 گروه محیطزیست و شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم‌‌آباد، ایران

چکیده

فعالیت‌های انسانی به‌طور فزاینده‌ای تنوع‌زیستی و خدمات زیستگاهی را مورد تهدید قرار داده‌اند. بطوری‌که با تشدید آن‌ زیستگاه‌ها ازهم‌گسیخته و کیفیت آنها تحت‌تاثیر قرار گرفته است. در این راستا شناخت الگوی فضایی نقاط داغ زیستگاهی ضروری است زیرا به‌نوبه‌خود موجب پایداری محیط‌زیست می‌شود. در پژوهش حاضر، کیفیت زیستگاه‌ در اکوسیستم‌های خشک استان خراسان‌جنوبی باتوجه به تهدیدهای انسانی، تاثیر، فاصله، حساسیت نسبی به تهدیدها و دسترسی‌پذیری منابع با نرم‌افزار InVEST مدلسازی گردید. سپس داده‌کاوی فضایی نقاط داغ با استفاده از روش‌های گیتس-ارد جی (Gettis-Ord Gi)، موران (Moran) و شکست‌های طبیعی تحلیل شد. همچنین ارزیابی دقت استخراج نقاط داغ زیستگاهی، ازطریق شاخص ROC حاکی از دقت بالای 80 درصدی در روش‌های داده‌کاوی مذکور بود اما شاخص گیتس-ارد جی از بالاترین دقت (5/94%) برخوردار بود. نتایج تحلیل آمار فضایی ِ همپوشانی نقاط داغ زیستگاهی با مناطق تحت‌حفاظت استان نشان ‌داد منطقه حفاظت‌شده کمرسرخ حاوی بیشترین (33/91%) و منطقه شکارممنوع استند کمترین (54/0%) نقاط داغ زیستگاهی هستند. همچنین بخش‌هایی از نقاط داغ زیستگاهی در مناطق آزاد شناسایی شدند (34/9%). لذا مناطق تحت‌حفاظت فعلی، درصد قابل توجهی از نقاط داغ موجود در مناطق آزاد را پوشش نمی‌دهند، لذا در برنامه‌ریزی حفاظت پایدار می‌توان از فرآیند پیشنهادشده در جهت تغییر و بازنگری خردمندانه مرز مناطق تحت‌حفاظت بهره برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Alfaya, P., Casanovas, J. G., Lobón-Rovira, J., Matallanas, B., Cruz, A., Arana, P., & Alonso, G. (2019). Using MaxEnt algorithm to assess habitat suitability of a potential Iberian Lynx population in central Iberian Peninsula. Community Ecology, 20(3), 266–276.
Asadolahi, Z., Salmanmahiny, A., & Mirkarimi, H. (2015). Modeling the Supply of Sediment Retention Ecosystem Service (Case study: Eastern Part of Gorgan-Rud Watershed). Environmental Erosion Research Journal, 5(3), 61–75. ((In Persian).
Asadolahi, Z., Salmanmahiny, A., Mirkarimi, H., & Azimi, M. (2018). Data availability for Mapping Ecosystem Services in Iran for Spatial Land Use Planning and Management. Journal of Conservation and Utilization of Natural Resources, 7(1), 109–123. (In Persian).
Bagstad, K. J., Semmens, D. J., Ancona, Z. H., & Sherrouse, B. C. (2017). Evaluating alternative methods for biophysical and cultural ecosystem services hotspot mapping in natural resource planning. Landscape Ecology, 32(1), 77–97.
Cademus, R., Escobedo, F. J., McLaughlin, D., & Abd-Elrahman, A. (2014). Analyzing trade-offs, synergies, and drivers among timber production, carbon sequestration, and water yield in Pinus elliotii forests in southeastern USA. Forests, 5(6), 1409–1431.
Chakravorty, S. (1995). Identifying crime clusters: The spatial principles. Middle States Geographer, 28, 53–58.
Cong, W., Sun, X., Guo, H., & Shan, R. (2020). Comparison of the SWAT and InVEST models to determine hydrological ecosystem service spatial patterns, priorities and trade-offs in a complex basin. Ecological Indicators, 112, 106089.
Department of environment in South Khorasan (2020), Mammals of South Khorasan. (In Persian).
Department of environment in South Khorasan (2020), Birds of South Khorasan. (In Persian).
Ding, Q., Chen, Y., Bu, L., & Ye, Y. (2021). Multi-scenario analysis of habitat quality in the Yellow River delta by coupling FLUS with InVEST model. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5), 2389.
Guerry, A. D., Ruckelshaus, M. H., Arkema, K. K., Bernhardt, J. R., Guannel, G., Kim, C.-K., Marsik, M., Papenfus, M., Toft, J. E., & Verutes, G. (2012). Modeling benefits from nature: using ecosystem services to inform coastal and marine spatial planning. International Journal of Biodiversity Science, Ecosystem Services & Management, 8 (1–2), 107–121.
Hack, J., Molewijk, D., & Beißler, M. R. (2020). A conceptual approach to modeling the geospatial impact of typical urban threats on the habitat quality of river corridors. Remote Sensing, 12(8), 1345.
Hall, L. S., Krausman, P. R., & Morrison, M. L. (1997). The habitat concept and a plea for standard terminology. Wildlife Society Bulletin, 173–182.
Hou, Y., Li, B., Müller, F., Fu, Q., & Chen, W. (2018). A conservation decision-making framework based on ecosystem service hotspot and interaction analyses on multiple scales. Science of the Total Environment, 643, 277–291.
Jana, M., & Sar, N. (2016). Modeling of hotspot detection using cluster outlier analysis and Getis-Ord Gi* statistic of educational development in upper-primary level, India. Modeling Earth Systems and Environment, 2(2), 1–10.
Johnson, M. D. (2007). Measuring habitat quality: a review. The Condor, 109(3), 489–504.
Kamyo, T., & Asanok, L. (2020). Modeling habitat suitability of Dipterocarpus alatus (Dipterocarpaceae) using maxent along the chao phraya river in central Thailand. Forest Science and Technology, 16(1), 1–7.
Kremen, C. (2005). Managing ecosystem services: What do we need to know about their ecology? Ecology Letters, 8(5), 468–479. https://doi.org/10.1111/j.1461-0248.2005.00751.x
Land use Planning of South Khorasan Province, (2019). Management and Planning Organization of South Khorasan Province. Recovery 2020. (in Persian).
Li, F., Wang, L., Chen, Z., Clarke, K. C., Li, M., & Jiang, P. (2018). Extending the SLEUTH model to integrate habitat quality into urban growth simulation. Journal of Environmental Management, 217, 486–498.
Lin, Y.-P., Lin, W.-C., Wang, Y.-C., Lien, W.-Y., Huang, T., Hsu, C.-C., Schmeller, D. S., & Crossman, N. D. (2017). Systematically designating conservation areas for protecting habitat quality and multiple ecosystem services. Environmental Modelling & Software, 90, 126–146.
MEA (Millennium Ecosystem Assessment). (2005). Ecosystems and human well-being (Vol. 5). Island press United States of America.
Nematollahi, S., Fakheran, S., Kienast, F., & Jafari, A. (2020). Application of InVEST habitat quality module in spatially vulnerability assessment of natural habitats (case study: Chaharmahal and Bakhtiari province, Iran). Environmental Monitoring and Assessment, 192(8), 1–17. (In Persian).
Otgonbayar, M., Tseveengerel, B., Munkhtur, P., Tuyagerel, D., & Chambers, J. (2021). Assessment of Habitat Quality in the Western Region of Mongolia Using the InVEST-Based Model. Environmental Science and Technology International Conference (ESTIC 2021), 96–101.
Sallustio, L., De Toni, A., Strollo, A., Di Febbraro, M., Gissi, E., Casella, L., Geneletti, D., Munafò, M., Vizzarri, M., & Marchetti, M. (2017). Assessing habitat quality in relation to the spatial distribution of protected areas in Italy. Journal of Environmental Management, 201, 129–137.
Sharma, R., Rimal, B., Stork, N., Baral, H., & Dhakal, M. (2018). Spatial assessment of the potential impact of infrastructure development on biodiversity conservation in Lowland Nepal. ISPRS International Journal of Geo-Information, 7(9), 365.
Van Jaarsveld, A. S., Biggs, R., Scholes, R. J., Bohensky, E., Reyers, B., Lynam, T., Musvoto, C., & Fabricius, C. (2005). Measuring conditions and trends in ecosystem services at multiple scales: the Southern African Millennium Ecosystem Assessment (SA f MA) experience. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 360(1454), 425–441.
Venne, S., & Currie, D. J. (2021). Can habitat suitability estimated from MaxEnt predict colonizations and extinctions? Diversity and Distributions, 27(5), 873–886.
Wu, L., Sun, C., & Fan, F. (2021). Estimating the characteristic spatiotemporal variation in habitat quality using the invest model—A case study from Guangdong–Hong Kong–Macao Greater Bay Area. Remote Sensing, 13(5), 1008.
Yin, L., Zheng, W., Shi, H., & Ding, D. (2022). Ecosystem services assessment and sensitivity analysis based on ANN model and spatial data: A case study in Miaodao Archipelago. Ecological Indicators, 135, 108511.
Yohannes, H., Soromessa, T., Argaw, M., & Dewan, A. (2021). Spatio-temporal changes in habitat quality and linkage with landscape characteristics in the Beressa watershed, Blue Nile basin of Ethiopian highlands. Journal of Environmental Management, 281, 111885.
Zarandian, A., Yavari, A., Jafari, H., & Amirnejad, H. (2016). Modeling of Land Cover Change Impacts on Habitat Quality of a Forested Landscape in the Sarvelat and Javaherdasht. Environmental Researches, 6(12), 183–194. (In Persian).
Zhang, X., Zhou, J., Li, G., Chen, C., Li, M., & Luo, J. (2020). Spatial pattern reconstruction of regional habitat quality based on the simulation of land use changes from 1975 to 2010. Journal of Geographical Sciences, 30(4), 601–620.