پهنه‌بندی خطر سیلاب شهری با استفاده از GIS و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (مطالعۀ موردی: تهران)

صالحی, اسماعیل; رفیعی, یوسف; فرزاد بهتاش, محمد رضا; آقابابایی, محمدتقی

doi:10.22059/jes.2013.35901

پهنه‌بندی خطر سیلاب شهری با استفاده از GIS و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی (مطالعۀ موردی: تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست دانشگاه تهران

² دانشجوی دکتری برنامه ریزی محیط زیست دانشگاه تهران

³ دکتری شهرسازی، مدیر مطالعات معماری، شهرسازی و امور بحران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران

⁴ دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت در سوانح طبیعی دانشگاه تهران

10.22059/jes.2013.35901

چکیده

شتاب شهرنشینی و روند رو به گسترش گرمایش جهانی اهمیت پرداختن به مسئلة سیلاب‌های شهری را بیش از پیش نمایان می‌کند. تهران به‌تازگی تحت تأثیر سیلاب و خسارت‌های ناشی از آن قرار گرفته است. بارندگی با شدت بالا و رشد و توسعة بی‌رویة شهر و شبکة ناکارآمد زهکشی از دلایل اصلی این امر به شمار می‌روند. این تحقیق رویکرد کارآمدی را در ارزیابی خطر سیل تهران به کار می‌گیرد. هدف این مطالعه توسعة پهنه‌بندی خطر سیل شهری بر پایۀ آنالیز تصمیم‌گیری چندمعیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است‌‌. این مدل با استفاده از 5 معیار فاصله از شبکة زهکشی، تجمع جریان، شیب، ارتفاع و اراضی ساخته‌شده و ساخته‌نشده توسعه یافت. از روش ‌فرایندتحلیلسلسلهمراتبی فازی (Fuzzy AHP) باکلی به‌مثابة یکی از کارآمدترین سیستم‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره استفاده شد. در این روش برای مقایسة زوجی گزینه‌ها از اعداد فازی و برای به دست آوردن وزن‌ها و ارجحیت‌‌ها از روش میانگین‌‌گیری هندسی استفاده می‌شود، زیرا به سادگی به حالت فازی قابل تعمیم است. نقشۀ خطر نهایی با اعمال وزن‌های معیار‌ها و هر یک از طبقه‌های آن‌ها در GIS به دست آمد. نقشۀ خطر سیل شهری نشان می‌‌دهد که آبراهه‌ها و حریم آن‌ها، همچنین نواحی مرکزی تا جنوب شهر بیشترین پتانسیل را برای سیل‌خیزی دارند.

کلیدواژه‌ها