چارچوبی برای ارزیابی و ارتقای پایداری زیرساخت‌های سبز شهری (مطالعه موردی: پارک مردم همدان، ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

2 گروه مهندسی طراحی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jes.2025.390554.1008588

چکیده

هدف:. هدف این پژوهش ارائه رویکردی یکپارچه برای ارزیابی و ارتقای پایداری پارک‌های شهری است که در آن پارک مردمی همدان به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. در این راستا، توسعه یک چارچوب مقیاس‌پذیر، انعطاف‌پذیر و قابل تکرار برای اندازه‌گیری پایداری پارک‌های شهری مد نظر قرار داده شده است.
روش پژوهش: چارچوب مورد استفاده در این پژوهش به گونه‌ای طراحی شده است که برای استفاده مدیران پارک و ذی‌نفعان با استفاده از داده‌های عملیاتی، کاربردی، مقرون به صرفه و قابل دسترس باشد. این ارزیابی بر اساس سه رکن اصلی پایداری شامل ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی انجام شده که این ارکان به 24 شاخص و 60 معیار تقسیم شده اند. هر معیار بر اساس تأثیر عددی آن بر پایداری، به عنوان مثبت (+) یا منفی (-) و به عنوان داخلی یا خارجی طبقه‌بندی شد. معیارهای داخلی می توانند مستقیماً تحت تأثیر مدیریت پارک قرار گیرند، در حالی که معیارهای خارجی به عوامل خارجی مانند سیاست‌های دولت بستگی دارد. برای هر رکن پایداری، امتیازات بر اساس مقادیر میانگین شاخص‌های مربوطه محاسبه شد و هر ستون به طور مساوی در امتیاز کلی پایداری مشارکت داشت.
یافته‌‌ها: نتایج نشان داد که پارک مردم همدان در حال حاضر از وضعیت پایداری ضعیفی برخوردار است و در مجموع 33.29 درصد امتیاز دارد. رکن‌های محیط‌زیستی و اقتصادی به ترتیب 23.80 درصد و 21.43 درصد و رکن اجتماعی 54.66 درصد امتیاز را کسب کردند. ضعف‌های کلیدی شامل مدیریت ضعیف آب، عدم استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و سیستم‌های ناکافی مدیریت پسماند بود. با اتخاذ اقدامات مناسب، ارزش کل پایداری پارک می‌تواند به 87.96 درصد افزایش یابد که پتانسیل قابل‌توجهی را برای بهبود برجسته می‌کند.
نتیجه‌‌گیری: در این مطالعه، نقاط ضعف در حفاظت از منابع آبی، پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت ضایعات شناسایی شد. برای بهبود پایداری پارک مطالعه شده، پیشنهاد می‌شود که فناوری‌های پیشرفته‌ای نظیر سیستم‌های جمع‌آوری آب باران، روشنایی LED و برنامه‌های تولید کمپوست به کار گرفته شوند. این اقدامات نه‌تنها می‌تواند اثرات مثبت محیط‌زیستی داشته باشد بلکه به ارتقاء کیفیت و پایداری پارک نیز کمک می‌کند. علاوه بر این، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه موضوعات محیط‌زیستی می‌تواند به افزایش مشارکت و آگاهی جامعه کمک کند. در مقایسه با سایر پارک‌ها، پارک مورد بررسی به‌دلیل دسترسی آزاد و سیاست‌های فراگیر خود، عملکرد بهتری از نظر اجتماعی داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

دارابی، حسن.، سعیدی، ایمان. (1393). طراحی اکولوژیک پارک‌های جنگلی (مطالعة موردی: پارک جنگلی شهید بهشتی بروجرد). محیط‌شناسی، 34(2): 10-1.   https://doi.org/10.22059/jes.2013.35409
Aly, D. & Dimitrijevic, B. (2022). Systems approach to the sustainable management of urban public parks. Urban Forestry & Urban Greening, 68, 127482. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2022.127482
Chan, C. S., Marafa, L. M. & Bosch, C. C. K. V. D. (2018) Starting conditions for the green branding of a city. Journal of Destination . https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2018.05.006
Chan, C. S., Si, F. H., & Marafa, L. M. (2018). Indicator development for sustainable urban park management in Hong Kong. Urban Forestry and Urban Greening, 31(May 2017), 1–14. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2018.01.025
Darabi, H., Moarrab, Y., Balist J. & Naroei, B. (2023). Resilient plant species selection for urban green infrastructure development in arid regions: a case of Qom, Iran. Urban Ecosystems, 26, 1753-1768. https://doi.org/10.1007/ s11252-023-01410-3
Dizdaroglu, D. (2022). Developing design criteria for sustainable urban parks. Journal of contemporary urban affairs, 6, 69-81. https://doi.org/10.25034/ijcua.2022.v6n1-7
El m'hadi, H. & Cherkaoui, A. (2023). Urban planning of business parks (BPs): Ecological challenges and commitment to sustainable development, the case study of the technopole ‘CasaNearshore’. Alexandria Engineering Journal, 67, 23-30. https://doi.org/10.1016/j.aej.2022.09.047
Fang, X. N., Li, J. W. & Ma, Q. (2023). Integrating green infrastructure, ecosystem services and nature-based solutions for urban sustainability: A comprehensive literature review. Sustainable Cities and Society, 98. https://doi.org/ 10.1016/j.scs.2023.104843
González, T., Berger, P., Sánchez, C. N., & Mahichi, F. (2023). Sustainability of Urban Parks: Applicable Methodological Framework for a Simple Assessment. Sustainability, 15(21), 15262. https://doi.org/10.3390/su152115262
González, T., Berger, P., Sánchez, C. N. & Mahichi, F. (2023). Sustainability of Urban Parks: Applicable Methodological Framework for a Simple Assessment. Sustainability, 15, 15262.  https://doi.org/10.3390/su152115262
Harjanti, W., Wahjoedi, T., Sari, A. K., & Setiadi, P. B. (2021). Work Experience, Interpersonal Communication on Performance and Use of Information Technology, Aircraft Maintenance Companies. Ekuitas: Jurnal Ekonomi Dan Keuangan, 5(4), 1–20. https://doi.org/10.24034/j25485024.y2021.v5.i4.4840
Hosseinpour, N., Kazemi, F. & Mahdizadeh, H. (2022). A cost-benefit analysis of applying urban agriculture in sustainable park design. Land Use Policy, 112, 105834. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105834
Kato-Huerta, J. & Geneletti, D. (2022). Environmental justice implications of nature-based solutions in urban areas: A systematic review of approaches, indicators, and outcomes. Environmental Science & Policy, 138, 122-133. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2022.07.034
Kaur, H., & Garg, P. (2019). Urban sustainability assessment tools: A review. Journal of Cleaner Production, 210, 146–158. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.11.009
Kazemi, F., Hossein pour N. & Mahdizadeh, H. (2022). Sustainable low-input urban park design based on some decision-making methods. Land Use Policy, 117, 106092. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2022.106092
Khodadad, M., Aguilar-Barajas, I. & Khan, A. Z. (2023). Green infrastructure for urban flood resilience: a review of recent literature on bibliometrics, methodologies, and typologies. Water, 15, 523. https://doi.org/10.3390/ w15030523
Kimic, K. & Fekete, A. (2022). The Ratio of Biologically Vital Areas as a Measure of the Sustainability of Urban Parks Using the Example of Budapest, Hungary. Resources, 11, 47. https://doi.org/10.3390/resources11050047
Kreutz, A. (2024) Student and senior views on sustainable park design and intergenerational connection: A case study of an urban nature park. Landscape and Urban Planning, 241, 104920. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan. 2023.104920
Peng, J., Dan, Y., Qiao, R., Liu, Y., Dong, J. & Wu, J. (2021). How to quantify the cooling effect of urban parks? Linking maximum and accumulation perspectives. Remote Sensing of Environment, 252, 112135. https://doi.org/10.1016/ j.rse.2020.112135
Penteado, H. M. (2021). Urban open spaces from a dispersal perspective: lessons from an individual-based model approach to assess the effects of landscape patterns on the viability of wildlife populations. Urban Ecosystems, 24, 753-766. https://doi.org/10.1007/s11252-020-01074-3
Saeedi, I., Mikaeili Tabrizi, A. R., Bahremand, A., & Salmanmahiny, A. (2022). Multi-criteria prioritizing of Green Infrastructure Practices and their combinations to Control Runoff in Tehran Metropolitan. Journal of Environmental Studies, 48(1). https://doi.org/10.22059/jes.2022.335865.1008264 [In Persian].
Saeedi, I., Mikaeili Tabrizi, A. R., Bahremand, A., & Salmanmahiny, A. (2023). Planning and optimization of green infrastructures for stormwater management: The case of Tehran West Bus Terminal. Natural Resource Modeling, e12378. https://doi.org/10.1111/nrm.12378
Wang, J. & Foley, K. (2021). Assessing the performance of urban open space for achieving sustainable and resilient cities: A pilot study of two urban parks in Dublin, Ireland. Urban Forestry &Urban Greening. https://doi.org/10.1016/ j.ufug.2021.127180
Yang, M. W., Wu, R. W., Bao, Z. Y., Yan, H., Nan, X. E., Luo, Y. X. & Dai, T. F. (2023). Effects of Urban Park Environmental Factors on Landscape Preference Based on Spatiotemporal Distribution Characteristics of Visitors. Forests, 14. https://doi.org/10.3390/f14081559
Zhang, J. G., Cheng, Y. Y. & Zhao, B. (2021). Assessing the inequities in access to peri-urban parks at the regional level: A case study in China's largest urban agglomeration. Urban Forestry & Urban Greening, 65, 10. https://doi.org/ 10.1016/j.ufug.2021.127334
Zhang, R., Peng, S., Sun, F., Deng, L. & Che, Y. (2022). Assessing the social equity of urban parks: An improved index integrating multiple quality dimensions and service accessibility. Cities, 129, 103839. https://doi.org/10.1016/ j.cities.2022.103839
Zhang, S., Song, H., Li, X. & Luo, S. (2024). Urban Parks Quality Assessment Using Multi-Dimension Indicators in Chengdu, China. Land, 13, 86. https://doi.org/10.3390/land13010086

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار