دانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Experimental Study of Sorption and Transport of Cadmium in the Presence of Bed Loadمطالعة آزمایشگاهی جذب و انتقال کادمیم در حضور بار بستر27451FAعلیمهدویمحمد حسینامیدمحمدرضاگنجعلیJournal Article19700101اثر متغیرهای محیطی بر جذب فلزات سنگین به طور گستردهای بهوسیلة آزمایش در راکتورها بررسی شده است. اما به دلیل مکانیسم حرکت رسوبات، اثرات متقابل بین آب، رسوب و فلزات سنگین در آنها با آنچه در شرایط طبیعی اتفاق میافتد، متفاوت است. در این مطالعه سینتیک جذب کادمیم در یک کانال دایرهای و همچنین راکتورها بررسی شده و تغییرات غلظت کادمیم با زمان در آب و رسوب اندازهگیری شد. در ضمن با استفاده از نتایج بهدست آمده، اثر مشخصههایی چون دما، شوری، pH، غلظت کادمیم و غلظت رسوب بر جذب مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که راکتورها میزان جذب نهایی و نرخ جذب را بیش از مقدار واقعی تخمین میزنند. افزایش دما و غلظت کادمیم سبب افزایش میزان جذب در واحد جرم رسوب میشود، اما با افزایش غلظت درصد کادمیم حذف شده از محلول کاهش مییابد. همچنین نتایج نشان داد که افزایش غلظت رسوب سبب کاهش مقدار کادمیم جذب شده در واحد جرم رسوب میشود اما بههرحال میزان کل کادمیم حذف شده افزایش مییابد. اگرچه تحقیقات قبلی نشان داده است که pH بیش از 6 تأثیر چندانی بر جذب ندارد، اما این تحقیق نشان داد که در شرایط آبراهههای طبیعی افزایش pH باعث رسوب کربنات کلسیم میشود که تأثیر زیادی بر میزان جذب نهایی و زمان رسیدن به تعادل دارد. بنابراین در مدلسازی انتقال و تبدیل فلزات سنگین باید جذب توسط کربنات کلسیم را در pHهای مختلف در نظر گرفت.https://jes.ut.ac.ir/article_27451_97f8d8bc9fafc7065a5d143bf578e04c.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Investigation of Effective Parameters on the Efficiency of up flow Anaerobic Sludge Blanket (UASB) Treatment System for Solid Waste Leachateارزیابی مشخصههای مؤثر در بازده سیستمUASB در تصفیة بیهوازی شیرابه زبالة شهری27452FAمحمد رضاصبورداوداویسیرشیدکاوهJournal Article19700101Up flow anaerobic sludge blanket (UASB) treatment has proved its efficiency among other treatment methods especially for hardly degradable wastewaters such as industrial wastewaters and leachate. UASB is a widely used reactor with a resistance biomass. Waste landfills' leachate is one of the most polluted wastewaters which cause great concerns due to landfill implementations for municipal solid waste management. One of its impacts is affecting underground and surface waters. Always major tasks are done to improve leachate quality and minimize its quantity by controlling landfill influents (waste and water) and effluents (gas and leachate) but leachate generation is inevitable and large areas of soil and water can get polluted by a small amount of that. Thus, regarding these issues, legislations are going to get stricter so has made leachate treatment compulsory.A UASB pilot plant was established to examine the effects of different parameters on the anaerobic treatment of municipal solid waste (MSW) leachate in both batch and continuous operation. The pilot plant was designed based on the ability of the selected system and normal organic loading rate (OLR) using diluted leachate from Tehran's solid waste landfill. In the first stage (Batch operation), different COD concentrations from 1200 up to 6443 mg/l and Organic Loading Rate (OLR) of 1.36 to 6.6 kg COD/m3.d and Hydraulic Retention Time (HRT) of up to 21.6 hours were examined. In continuous operation, inlet COD and OLR were increased up to 25960 mg/l and 30kg COD/m3.d respectively. Results show that there is 90% efficiency in COD removal for batch situation where OLR is 4.48 kg COD/m3.d and inlet COD is 4000 mg/l. In continuous regime with OLR of 22.6 kg COD/m3.d and COD of 20000 mg/l and 21.2 hours of HRT and 38.8 hours of circulation, COD removal efficiency was raised up to 63.5%.راکتور UASB به سرعت جای خود را در بین سیستمهای متداول تصفیه فاضلابها، خصوصاً فاضلابهای سخت تصفیه شونده مثل فاضلاب صنایع و شیرابه محل دفن زباله باز کرده است. این رآکتور، رایجترین هاضم با بیومس ماندگار است. شیرابة محل دفن زباله، یکی از آلودهترین انواع فاضلاب است که به دلیل استفادة وسیع از مراکز دفن زبالههای شهری برای دفع نهایی پسماندها، نگرانیهای بهداشتی و زیست محیطی فراوانی ایجاد کرده است. مهمترین اثر سوء زیست محیطی شیرابه، تأثیر آن بر کیفیت آبهای زیرزمینی و سطحی، در صورت راهیابی به این محیطهاست. از اقدامات اساسی برای کاهش کمیت و افزایش کیفیت شیرابه کنترل بر روی مواد ورودی به مرکز دفن ( زائدات و آب) و خروجی از آن ( شیرابه و گاز) است. ولی در هر صورت شیرابه در محل دفن تولید خواهد شد که ورود مقدار کمی از آن به خاک و سفرة آب زیرزمینی میتواند سطح وسیعی از این منابع را آلوده سازد. با توجه به این موارد قوانین موجود مدام محدودکنندهتر میشوند و تصفیة شیرابه را ضروری و اجتناب ناپذیر میکنند. برای بررسی مشخصههای مختلف در سیستم بیهوازی تصفیة شیرابه، پایلوتی بر اساس فرایند UASB، طراحی و ساخته شد و رفتار سیستم در رژیم ناپیوسته و پیوسته، مورد بررسی قرار گرفت. طراحی راکتور بر اساس قدرت تصفیة روش انتخابی و بارگذاری متعارف صورت گرفت و راه اندازی با شیرابه رقیق شده مرکز دفن زباله انجام شد. در مرحلة ناپیوسته غلظت COD ورودی از mg/l 1200 الی mg/l6443، میزان بارگذاری kgCOD/m3.d6/6-36/1 و همچنین زمان ماندهای هیدرولیکی تا 6/21ساعت متغیر بود. همچنین در شرایط راهبری پیوسته, میزان COD ورودی تا mg/l 25960 و میزان بارگذاری آلی تا نزدیک به kgCOD/m3.d30 افزایش یافت. نتایج این تحقیق نشان میدهد که در میزان بارگذاری kgCOD/m3.d48/4 و COD ورودی mg/l4000 سیستم UASB، 90% کارایی در حذف آلودگی در راهبری ناپیوسته دارد. همچنین در شرایط راهبری پیوسته در بار آلی kgCOD/m3.d 6/22 و COD برابر با mg/l 20000 و HRT برابر با 2/21ساعت و 8/38 ساعت سیرکولاسیون و بازده حذف COD برابر 5/63% بهدست آمد.https://jes.ut.ac.ir/article_27452_16ed9b2dd1eceb306ad2ecc283faeb83.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120A Research on Unaccounted Water due to Customer Metering Inaccuraciesبررسی آب به حساب نیامده ناشی از عدم دقت کنتورهای مشترکین27453FAناصرمهردادیفرهاد جلالیامینعلی حقاللهیJournal Article19700101Unaccounted-for-water is a misleading term long used by water industry. Unaccounted-for-water includes unmeasured volume of water that run out of access from supply to end consumer and consequently leads no revenue for supplier. Examples of water losses are: meter inaccuracies, illegal connection and unauthorized usage of water, abnormal meter reading, reservoir seepage and leakage, reservoir overflow, underground leakage, pipe breaks, unwanted problem in the water treatment process, malfunction of distribution system controls, water consumption of hydrant. In domestic water network system, Meter inaccuracies are one of the most important parts of Unaccounted-for-water. Through meter inaccuracies water consume by consumers but there is no payment. So many parameters could cause meter inaccuracies: erosion parts of meter, high water and environment temperature, suspended solid in inlet water, impure filter, low ended gears and unsuitable keep of meter in store. The solution for survey of meters in water system is meter testing. In this research a part of Varamin with 6000 subscription and 4500 healthy meters was chosen as pilot of studies. One percent of meters choose randomly and the results were statistic analyzed .The results generalization to the whole city and total Unaccounted-for-water was calculated. According to the results repair meter after 5 or 6 years is uneconomic and if after the test error of meter was found it should be changes with new one. In this region most of changing meter is repaired meter .before using meter the new meter and repaired meter should be test in the workshop and if has any problem should be back to the factory.87.5 percent of meter in the pilot area has no physical losses, 6.25 percent was in the standard limit and 6.25 percent gives more money to the supplier.آب به حساب نیامده اصطلاحی گمراهکننده است که در صنعت آب مورد استفاده قرار میگیرد. آب به حساب نیامده آب اندازهگیری نشدهای است که در فواصل منابع تولید تا مشترکان به نوعی از دسترس خارج شده و برای شرکتهای آب و فاضلاب ایجاد درآمد نمیکند. عدم دقت کنتورها، انشعابات غیر قانونی و مصارف غیرمجاز، خطای قرائت، نشت و سرریز از مخازن، نشت از لولههای شبکه توزیع، شکستگی لولهها، مشکلات ناخواسته در فرایندهای تصفیة آب، بد عمل کردن کنترلکنندههای شبکه توزیع و برداشت آب از شیرهای آتش نشانی مثالهایی از آب به حساب نیامده است. یکی از اجزای اصلی آب به حساب نیـامده، عدم دقت کنتورها در تمام شبکههای توزیع آب شهری است. بواسطة عدم دقت کنتورها آب توسط مشترکان مصرف شده ولی پولی بابت آن پرداخت نمیشود. فاکتورهای متعددی ممکن است موجب ایجاد عدم دقت در کنتورها شود که مهمترین آنها عبارتند از: فرسایش زیاد قطعات کنتور، درجة حرارت بالای آب ومحیط، خورندگی و مواد معلق در آب ورودی، تمیز نبودن فیلتر، جنس نامرغوب چرخدندها و نگهداری نامناسب کنتور در انبار. راهکـارهای بررسی کنتورها در سیستمهای آبرسانی تست کنتورهاست. در این تحقیق، منطقهای از شهرستان ورامین با حدود 6000 اشتراک و 4500 کنتور سالم به عنوان پایلوت در نظر گرفته شد. 1 درصد کنتورهای مشترکین بهطور تصادفی انتخاب و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته و میزان دقت کنتورهای مشترکین محاسبه شد. نتایج به کل شهر تعمیم داده شده و مقدار کل آب به حساب نیامده ناشی از خطای کنتور مشترکین محاسبه شد. بر اسـاس نتایج بهدست آمده عمـومأ تعمیر کنتورهای آب مشترکین پس از سپری شدن عمر مفید آن (در حدود 5 الی 6 سال)غیر اقتصادی بوده و لازم است در صورتیکه پس از تست، خطای آن محرز شد با کنتور نو تعویض شود. در این منطقه اکثر کنتورهای تعویضی کنتورهای تعمیری هستند که قبل از نصب کنتورهای نو و تعمیری باید کنتورها در کارگاه تست مورد آزمایش قرار گرفته و در صورت غیر استاندارد بودن مرجوع شود5 /87 در صد از کنتورهای منطقة مورد مطالعه ایجاد تلفات غیر فیزیکی میکنند، 25/6 درصد در محدودة استاندارد قرار دارند و 25/6 درصد پول بیشتری به شرکت آب و فاضلاب پرداخت میکنند.https://jes.ut.ac.ir/article_27453_3eb8e5e9b793f5d80e6e7571fe2463fa.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Quality Assessment of Compost in Iran and the Need for Standards and Quality Assuranceبررسی وضعیت کیفی کمپوست در ایران و نیازهای کنترل کیفیت و استانداردها27454FAنیماحیدرزادهمحمد علیعبدلیJournal Article19700101هم اکنون کمپوست پسماندهای جامد شهری در شهرهای مختلف کشور تولید میشود. به علت معضل دفع پسماندهای جامد شهری در برخی نقاط کشور، تولید کمپوست, بویژه در دهة اخیر از سوی شهرداریهای مختلف توجه بیشتری را به خود معطوف کرده است. اما یکی از مشکلات اصلی که تا کنون در مسیر تولید کمپوست وجود داشته است، کیفیت پایین این محصول است. بر اساس بررسی به عمل آمده طی این تحقیق، برخی از مشکلات کیفی کمپوست ایران روشن شده است. پایین بودن نسبت کربن به نیتروژن در برخی کمپوستها (بویژه کمپوست تهران)، بالا بودن درصد برخی فلزات سنگین (بخصوص مس و روی در کمپوست تهران)، کمبودن درصد نیتروژن، فسفات و پتاسیم (NPK) در اکثر کمپوستها و بالا بودن نسبی هدایت الکتریکی برخی کمپوستها (به ویژه کمپوست تهران) از جمله علل افت کیفیت کمپوست در ایران به شمار میآیند. در بین مشخصههای مختلف، فقط مقدار pH و مواد آلی کمپوستهای ایران در سطح قابل قبول قرار دارد. این موضوع نشان میدهد که برای ارتقای کیفیت کمپوست در ایران تدوین و استقرار نظام کنترل کیفیت و نیز تهیة استانداردهای ویژة ایران از جمله ضرورتهای اولیه به شمار میآید. همچنین، در صورتی که فرایندها و روشهای تولید کود آلی در کارخانههای مختلف کشور اصلاح شود، تولید کمپوست پذیرش بیشتری پیدا میکند که نتیجة آن تقاضای بیشتر برای مصرف بود.https://jes.ut.ac.ir/article_27454_6156d321d29f96ae19536270b1c96d6b.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Usage of Natural Adsorbents for COD Removal of Industrial wood fiber Wastewaterکاربرد جاذبهای طبیعی در حذف COD ازفاضلاب صنایع سلولزی27455FAصادق مهدویمتینحسین گنجیدوستJournal Article19700101Today the industrial wastes are one of the main problems in the developing countries. Discharging the industrial wastewater into environment is harmful for human health and other living creatures.Thus decreasing of the pollution load of waste waters is an important environmental issue.Adsorption of chemical oxygen demand by biomass wastes can be a proper and low cost method for COD removal from industrial wastewater, Since these materials are abundant in nature and useless. The use of carbon prepared from date pits and nutshells capacity to adsorb COD from aqueous solutions are studied.The purpose of this study is to determine optimum conditions for adsorption of COD of fiber wood wastewater on mentioned adsorbents.The COD adsorption experiments were carried out to analyze the influence of pH, sedimentation time, contact time, initial COD concentration and adsorbent dosage. Experiments show that efficiency of COD adsorption is optimum at 0.5 hour sedimentation time and 2.5 hour contact time. Also results suggest relation between initial COD concentration and adsorption and concentration of adsorbent is uniformed. The higher the concentration is, the higher adsorbent dosage is required. At optimum conditions, 1 g/lit of nutshell carbon and date pit carbon can respectively remove approximately 19 & 11 percent of COD. The optimum pH for nutshell activated carbon is pH=2 and for date pit activated carbon is pH=7. At optimum conditions the maximum COD removal by nutshell activated carbon is 57% and by date pit activated carbon is 54%. Other experiments on distillated water shows that nutshell activated carbon itself increase the COD of wastewater but the date pit activated carbon dose not have any effect on COD. The SEM pictures of carbons (magnitude 500×) before & after adsorption process can show the operation clearly.با رشد روزافزون صنایع، فاضلابهای پیچیدهتری تولید شده و روشهای تصفیه نیز پرهزینهتر و غیراقتصادیتر میشود. فاضلاب فیبر، نوعی فاضلاب اسیدی است که در سالهای اخیر روشهای مختلف تصفیة فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی بر روی آن بررسی شده است. یکی از روشهای فیزیکوشیمیایی, روش جذب سطحی است. از آنجا که مواد زاید بیولوژیکی، ارزانقیمت بوده و درطبیعت فراوان یافت میشود، جذب آلودگی فاضلاب فیبر توسط این مواد میتواند روش مناسب و ارزانقیمتی برای حذف COD از محلول فاضلاب باشد. در این تحقیق، آثار pH محلول، غلظتهای اولیه COD در محلول، زمان تماس، زمان تهنشینی و غلظت کربنهای تهیه شده بر بازده حذف COD بررسی شد. تجربیات گذشته نشان میدهد که بازده حذف COD در 5/0 ساعت زمان ته نشینی و 5/2 ساعت زمان تماس بهینه است. همچنین نتایج، ارتباط به نسبت یکنواختی را بین غلظت اولیه COD فاضلاب و غلظت جاذب در آن نشان میدهد. در حقیقت هر چه فاضلاب غلیظتر باشد، جاذب بیشتری مورد نیاز است. در شرایط بهینه، به ازای هر g/lit 1 کربن پوستة گردو و هستة خرما، به ترتیب شاهد در حدود 19% و 11% حذف COD خواهیم بود. شرایط بهینه برای حذف COD به وسیلةکربن پوستة گردو 2= pH و غلظت gr/lit 3 و به وسیلةکربن هستة خرما 7= pH و غلظت gr/lit 5 است. در شرایط بهینه حداکثر بازده حذف COD توسط کربن پوستة گردو 57% و توسط کربن هستة خرما 54% است. آزمایش جاذبها بر روی آب مقطر نشان میدهد که کربن پوستة گردو خود عامل افزایش COD آب مقطر است درحالیکه کربن هستة خرما تأثیری بر افزایش COD آن ندارد. بنابراین مصرف دوز بهینة کربنهای مورد نظر بسیار حائز اهمیت است. هدف از این تحقیق آزمایشگاهی، بررسی امکان استفاده از کربنهای طبیعی تهیه شده به روش آزمایشگاهی جهت کاهش COD کارخانه فیبر ایران فاضلاب و در نهایت مقایسه جاذبها با پلیمرها بوده است. همچنین توسط تصاویر بسیار دقیق SEM از کربنهای تا 500 برابر بزرگنمایی تهیه شده است. تصاویر مذکور به وضوح خلل و فرج کربنهای پوستة گردو و هستة خرما را نشان میدهد که در نتیجة فرایند مناسب تهیه و فعالسازی کربنها بوده است. در مقایسة تصاویر قبل و بعد از فرایند جذب، جذب آلایندهها بروشنی قابل مشاهده است؛ به گونهای که پس از فرآیند جذب، خلل و فرج کربنها بهطور کامل توسط آلایندههای جذب شدنی پر شده است.https://jes.ut.ac.ir/article_27455_ea903d13a380d22c32bed24af1c84855.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Effective variables in physical and structural transformation of the city of Bam with special emphasis on relationship between the city and natureمتغیرهای مؤثر در تحولات ساختار فیزیکی – کالبدی شهر بم با تأکید بر ارتباط شهر و طبیعت27456FAهما ایرانیبهبهانیالمیراشیرگیرJournal Article19700101Bam, which is located in the south eastern part of Iran, east of Kerman province, is a desert city with its special natural and cultural landscapes, which is different in many ways from all other desert cities in Iran .There has always been a balance between cultural and natural elements in Bam. One of the unique natural elements of Bam is its rich underground water reservoirs, which originates from the special formation of the waterways of this region .Two of the most valuable cultural dimensions of Bam are Qantas and palm groves.
The main purpose of this article is to recognize natural and cultural textures, how they coincide and connect, and causes of disorders in the balance of this relationship over the course of time. After a review was made of written and pictorial descriptions of Bam before and after the quake and additionally, field work and map analysis were done, and the relevant data was put together with the natural parameters, including hydrology (surface and underground), geomorphology, and plant cover, and also cultural parameters, including the structure of gardens and the city a recognition was made possible of the natural and cultural textures and how they connect over time. In this way, suitable patterns for improvement and restoring a balance between the two textures were identified. Also by preparing and presenting maps from before and after the quake, layering and superimposing these layers, the decreasing balance between natural and cultural textures and the cause of their disorder have been recognized. Finally this article tries to show solutions for restoring a balance between natural and cultural textures and also maintaining this balance over time .Methods used here can be generalized as methods for other desert cities which are an inseparable and coordinated part of their natural texture.شهر بم واقع در جنوب شرقی کشور ایران در شرق استان کرمان، شهری کویری با بستر طبیعی و فرهنگی خاص خود و منفک از سایر شهرهای کویری ایران است. در شهر بم از دیرباز هماهنگی و تعادلی بین بستر طبیعی و فرهنگی وجود داشته است. از عناصر منحصر به فرد بستر طبیعی، سفرههای پر آب زیرزمینی هستند که حاصل شکل خاص حوزههای آبریز و آبخوانهای منطقهاند. از عناصر ویژة بستر فرهنگی علاوه بر ابنیه تاریخی میتوان به وجود نخلستانها و قناتها اشاره کرد. هدف از این مقاله، شناخت ویژگیهای بسترهای طبیعی و فرهنگی و نحوة انطباق و ارتباط بین آنها و علل بروز اختلال در این رابطة متعادل در گذر زمان است. با مرور متون نوشتاری و تصویری شهر بم مربوط به قبل و بعد از زلزله، برداشتهای میدانی، تحلیل نقشهها و تلفیق دادههای مرتبط با مشخصههای طبیعی از جمله هیدرولوژی (سطحی و زیرزمینی)، ژئومرفولوژی و پوشش گیاهی و مشخصههای فرهنگی شامل باغها و ساخت و سازها، پس از شناسایی ویژگیها و عناصر بستر طبیعی و فرهنگی، به نظر رسید تعادل مذکور در طول زمان دچار خدشه شده است. با تهیة نقشههای دوران متفاوت قبل و بعد از زلزله و لایهبرداری و رویهمگذاری اطلاعات دستهبندی شده (مربوط به پوشش گیاهی، هیدرولوژی، سطوح ارتفاعی) و تحلیل عکسهای هوایی شهر بم در سالهای متفاوت ،تعادل رو به زوال بین بستر طبیعی و فرهنگی و عامل اختلال توسعة بی رویة شهر بدون توجه به توان و استعداد منابع و اراضی و کاربری باغها شناخته شد. با روی دادن زلزله در دی ماه سال 1382 و مطرح شدن مقوله احیا و بهرهوری از بازسازی شهر بم، این مقاله سعی در ارائة پیشنهادها و توصیههایی در زمینة بازسازی شهر بم به گونهای هماهنگ با بستر طبیعی و فرهنگی با ارزش شهر دارد. روش مطالعه در اینجا میتواند برای بررسی شهرهای کویری مشابه که در اثر توسعة شهر، در ساختار طبیعیشان انقطاع ایجاد شده، در ارتباط با فرصتهای خواسته و ناخواسته بازسازی قابل تعمیم باشد.https://jes.ut.ac.ir/article_27456_bca5fcd8e7c9ad6403097eb64220d0db.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Investigation of Human Comfort in Different Climate Conditions(Case study: Shiraz, Bandar Abbas, Birjand and Ardebilبررسی میزان راحتی انسان در شرایط اقلیمی مختلف(مطالعة موردی: شهرهای شیراز، بندرعباس، بیرجند و اردبیل27457FAسید محمد جعفر ناظمالساداتابوالفضل مجنونیهریسJournal Article19700101راحتی و سلامت انسان در محیط طبیعی، رابطة مستقیمی با وضعیت آب و هوا از قبیل دما، نور خورشید و رطوبت نسبی دارد. دمای ظاهری شاخصی است که برای بررسی تأثیر توأم دما و رطوبت نسبی بر احساس راحتی انسان معرفی شده است. در این پژوهش مقادیر بیشینة دمای ظاهری و همچنین میانگین این دما در مقیاس روزانه و ماهانه برای شهرهای شیراز، بندر عباس، بیرجند و اردبیل در دوره زمانی 1982-2004 محاسبه و با مقادیر دمای مشاهده شده مقایسه شد. بررسیها نشان داد که، به دلیل افزایش توأم دما و رطوبت نسبی در بندر عباس، دمای ظاهری در این شهر به میزان زیادی بالاتر از دمای مشاهده شدة آن قرار میگیرد و مردم این ناحیه از کشور در معرض خطر تنش گرمایی و عوارض ناشی از آن قرار دارند. دمای ظاهری شیراز و بیرجند به دلیل رطوبت نسبی کم، پایینتر از دمای مشاهده شدة این شهرها قرار گرفت که تا اندازهای در احساس رضامندی هوا در این شهرها مؤثر است. نتایج حاصل از بررسی دما نشان داد که خطر وقوع گرمازدگی، آفتابزدگی، انقباض حرارتی عضلات و تحلیل رفتگی حرارتی بهترتیب در شهرهای بندرعباس، شیراز و بیرجند در روزها و ماههای گرم تابستان، بخصوص در روزهای مربوط به ماههای تیر و مرداد بیشتر است که شدت این خطر بهصورت کمی تعیین شد. تعیین دمای ظاهری بیشینة روزانه در مناطق مورد مطالعه مشخص کرد که به دلیل بالا بودن دما در ساعات گرم روز تنش گرمایی بهصورت جدی سلامت مردم را تهدید میکند.https://jes.ut.ac.ir/article_27457_2fe3fcd0b76da85b803a17277f36b875.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120An Ecological and Environmental Effects study on Prosopis Cineraria Natural Forest in South of Iranوضعیت اکولوژیکی کهورایرانی Prosopis cineraria و تأثیرات زیست محیطی آن در جنوب کشور27458FAمحمدحسنامتحانیحمیدرضا عظیمزادهمحمدرضااختصاصیJournal Article19700101Prosopis cineraria (L.) Druce (Kahour in Persian) is a native and indicative species of Saharo-Sindian region. Prosopis forest in Iran extends from the beach of Persian Gulf and Oman sea in Boushehr, Hormozgan and Sistan-Baluchistan provinces to south of Kerman province. In this research ecological conditions of Prosopis such as floristic diversity, climate, soil and the biomass were studied. Its distribution expands in warm hyper-arid and arid to temperate hyper-arid climate. Mean of annually precipitation the study areas are at about 45-200mm, the absolute maximum is 50?C and the absolute minimum temperature is -4?C. Soil characteristics of Prosopis forest include electrical conductivity, pH, lime, organic carbon; Sodium Adsorption Rate and gypsum were studied. The results detect soil of forest is young. Soils have slightly saline to saline-sodic properties, with non appreciable organic matter. Although the calcic horizon was diagnosed in all of soil profiles of prosopis forest but the gypsic horizon was found rarely. Soil texture is coarse to moderate. Soil reaction is neutral to slightly acidic. In recent years, the vegetation areas of Prosopis degraded severely due to clearcut and change the land use to agriculture, livestock feeding and burning to charcoal.https://jes.ut.ac.ir/article_27458_28557ffbb33b91207100f06129210a5b.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Assessment of the Ecological Sensitivity in the Northern Coastal area of the Persian Gulfارزیابی حساسیت زیستمحیطی سواحل شمالی خلیج فارس با توجه به ارزشهای حفاظتی و کانونهای آلودهساز27459FAرزیتا شریفیپورافشیندانهکارجعفرنوریJournal Article19700101Coastal area sensitivity assessment is in fact, the assessment of an extraordinary ecological rich region, in spite of existing environmental polluting factors. This study has been based on established criteria and values. The aim of this sensitivity assessment has been to give objectivity to the Boushehr province coastline region, so as to be able to pinpoint areas requiring ecological conservation. For this purpose, the studied limit was identified by satellite imagery in terms of shoreline and maximum extent of water approach into land along with consideration of the characteristics of nearby coastal villages as above mentioned limit. The coastal area being evaluated was comprising an area of 384810 hectares In this research the blueprint of a new model was planned with use of Analytic Hierarchy Process method backed by the Arc GIS Software program. In the new model the value of influencing sensitivity factors were not applied in the same manner but by determining weight coefficients, the value and importance of each factor was determined according to the amount of sensitivity inflicted on the specified environment. In total, in the area under consideration, 2994.21 hectares were defined as very high sensitivity areas,2701. hectares high sensitivity areas, 42124.19 hectares medium sensitivity areas and 290056.80 hectares low sensitivity areas.ارزیابی حساسیت سواحل در واقع سنجش غنای زیستی فوقالعاده سواحل به دور از کانونهای آلوده ساز با ملاکها و معیارهای مشخص و از پیش تعیین شده است. هدف از فرایند ارزیابی حساسیت در سواحل استان بوشهر عینیت بخشیدن به توانایی سواحل استان برای انتخاب مناطق تحت حفاظت در ناحیة ساحلی کشور به شمار میرود. بدین منظور در اولین گام، محدودة مورد مطالعه با توجه به آخرین یافتههای طرح مدیریت یکپارچة مناطق ساحلی تعریف شد. سپس بر اساس دادههای موجود و زمین مرجعکردن و تهیة فتوموزائیک تصاویر ماهوارهای لندست و IRSو برداشت زمینی، کار شناسایی و تهیة نقشههای پایه در دو محدودة تأثیرگذار بالا دست که مرز دهستانهای ساحلی را شامل میشود و محدودة تحت تأثیر مستقیم (یا ناحیه کرانهای) در عرصهای به وسعت 384810 هکتار صورت گرفت. در این تحقیق طرح ریزی مدل نوینی به منظور گزینش مناطق تحت حفاظت در نوار ساحلی با استعانت از روش تحلیل سلسلة مراتبی و با کمک نرم افزار ArcGIS انجام شد. این مدل برای سنجش حساسیت ذاتی منطقه و آسیب پذیری بالفعل منطقه، با توجه به کانونهای آلوده ساز و در نهایت ارزیابی حساسیت منطقه برای تعیین مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست در سامانة اطلاعات جغرافیایی و تحت برنامة ArcGIS به صورت مدل ریاضی خطی طرح ریزی شد. در مدل نوین ارزش عوامل تأثیرگذار بر حساسیت به صورت یکسان اعمال نشده است، بلکه با تعیین ضرایب وزنی، ارزش و اهمیت هر یک از عوامل با توجه به میزان حساسیت وارده بر محیط مشخص شده است. درکل، در محدودة مورد مطالعه،21/2994 هکتار از منطقه با حساسیت خیلی زیاد،76/2701 هکتار با حساسیت زیاد، 19/42124 هکتار با حساسیت متوسط و80/290056 هکتار با حساسیت کم ارزیابی شد.https://jes.ut.ac.ir/article_27459_770dc650c9700d406129213f7d636084.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Frame-Works for Study Area Boundary Delineation in Environmental Impact Assessmentالگویی برای تحدید محدودة مطالعاتی در ارزیابی پیامد فعالیتها بر محیط زیست (با استفاده از :شش مطالعة موردی)27460FAفرود آذریدهکردیداریوش میناییتهرانینوشینخزاعینرگس مشایخیکرهرودیJournal Article19700101The quality of environmental impact assessment (EIA) findings, as a decision support system, has always been a function of the extent of its boundaries. Meanwhile, boundaries of a study area can be delineated physically or non-physically according to the EIA working units or methodologies. Six case studies have been conducted to consider the study areas of variety of EIAs namely, visual, cumulative, forest-degradation due to population growth, air and river pollution. For each case study, we considered dominant constrains and EIA objectives that were desired in the EIA procedure. In the end, frameworks were introduced to delineate the boundary of study area in different EIAs. For instance, the boundary in a highly mountainous area was delineated according to constrains of topography, water-line of a dam lake for EIA of a dam, and software limitations and interfaces for air pollutant dispersion assessments around stack gas of a thermal power plant. Overall, a complete boundary-delineation in an EIA can be achieved, if several boundaries (physical/non-physical) considered at once. For example, if the EIA study area is located near a national park, the whole park must be included to assess the project environmental impacts on the national park besides national and international considerations.خروجیهای گزارش ارزیابی پیامد فعالیتها بر محیط زیست (ا.پ.ف.م.) به منزلة یک سامانة پشتوانه تصمیمگیری همواره تابعی از مرزهای محدودة مطالعاتی خواهد بود. این در حالی است که مرز محدوده مطالعاتی ممکن است در بر گیرندة دو ماهیت «فیزیکی» و «غیر فیزیکی» از نظر نوع اطلاعات ورودی به الگوهای ارزیابی باشد. در این مقاله ابتدا شش مطالعة موردی ارزیابی منظر، تجمعی، تخریب جنگل به دلیل رشد جمعیت، تخریب سیمای سرزمین، آلودگی هوا و آلودگی رودخانه که در بر گیرندة تعداد زیادی از گونههای مختلف پروژههای ارزیابی میتواند باشد، مطرح شده است. سپس تحدید منطقههای مطالعاتی با توجه به دیدگاههای هدف محور1 و مسئله محور2 در ا.پ.ف.م. در هرکدام از محدودههای مطالعاتی، با توجه به محدودیتهای منطقة مطالعاتی انجام شده است. هدف محوری و تصمیم محوری دو بحثی است که اساس آن بیشتر بر تجربههای ارزیاب و نتیجههای کار میدانی تا ارزشهای محیط زیستی استوار شده است.در جمعبندی این مقاله، تأکید بر نهاییکردن مرز محدودههای ا.پ.ف.م. با توجه به کمرنگ شدن یا حذف پیامد فعالیتهای محیط زیستی و پیامدهای تجمعی و محدودیتهای نرمافزاری شده است. برای مثال در ا.پ.ف.م. آبگیری سد بر منظر اطراف، توپوگرافی کوهستانی منطقه و مرز دریاچة سد برای مشخصکردن مرز محدودة ارزیابی در نظر گرفته شد، و برای نشان دادن پراکنش آلایندهها در اطراف دودکش نیروگاه، محدودیتهای نرم افزاری مرز محدوده را تحدید کرد. در مطالعههای موردی مرز پارک ملی، یا مناطق حساس زیستی وجود نداشت، ولی در صورت لزوم میتوان نظر واحد مسئول پروژه و نیز وجود اکوسیستمهای حساس، و یا منطقههای حفاظت شده را نیزبرای مرز نهایی در نظر گرفت.https://jes.ut.ac.ir/article_27460_532fde72bad80f948f9295b3074c0abc.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Ecological Resources Capability Zoning of Kasilian Representative Catchment for Agriculture Using GISپهنهبندی توان اکولوژیک کشاورزی حوزة معرف کسیلیان با سامانة اطلاعات جغرافیایی27461FAسیدحمیدفلاحمیریهمتاللهپیردشتیمیرخالق ضیاءتباراحمدیحسنقلیچنیاJournal Article19700101This research was carried out based on systematic analysis approach for evaluation of ecological resources capability of Kasilian representative catchment for agricultural land use. The study area is located in southern of Mazandaran province. In this study we used topography digital data, paper maps, climatology data, satellite images and GIS, database and spreadsheet software. The process of study was including: ecological resource identification, database creating, data processing, integration of data, and at last modeling of ecological capability for agricultural activities. For creating environmental unit map, the permanent ecological resources were overlaid with binary method and in each stage of the integration process the overlaid layers were coded by Makhduom’s method. At last, the attribute table of environmental unite map was completed with impermanent resources data. Then each unit of environmental unit map was modeled by linear equation of ecological model for agriculture. The Result of this study indicates that the study area was formed of 437 environmental units. Attention with %26 of present Land use of the study area was agricultural land use, but it showed the environmental units have at least one limitation for agricultural activities. The limitation factors for agricultural Land use in study area included: air temperature, rainfall, pH of soil, soil depth, soil formation, soil aggregation, soil drainage, soil texture and slope of the farmland.این تحقیق به منظور ارزیابی توان منابع اکولوژیک حوزة معرف کسیلیان برای کاربری کشاورزی بر اساس رهیافت تجزیه و تحلیل سیستمی صورت پذیرفت. منطقة مورد مطالعه در جنوب استان مازندران واقع شده است. در این مطالعه از دادههای رقومی توپوگرافی، نقشههای کاغذی، آمار هواشناسی، تصاویر ماهوارهای، سامانه اطلاعات جغرافیایی، نرمافزارهای بانک اطلاعاتی و صفحةگسترده استفاده شد. فرایند مطالعه شامل شناسایی منابع اکولوژیک، ایجاد پایگاه داده، پردازش داده، تلفیق دادهها و در نهایت مدلسازی توان اکولوژیک برای فعالیتهای کشاورزی است. برای تهیة نقشة یگانهای زیستمحیطی، لایههای منابع اکولوژیکی پایدار به روش دو دویی رویهمگذاری شدند و در هر مرحله از همپوشانی، لایههای تلفیقی به روش مخدوم کدگذاری شدند. سرانجام, بانک اطلاعات توصیفی نقشة نهایی یگانهای زیستمحیطی با دادههای منابع اکولوژیک ناپایدار کامل شد. سپس هر یک از واحدهای زیستمحیطی با معادلههای خطی مدل اکولوژیک کشاورزی مدلسازی شد. نتایج نشان داد که منطقه از 437 یگان زیستمحیطی تشکیل شده است. با توجه به این که حدود 26% اراضی حوزه دارای کاربری کشاورزی است, یگانهای زیستمحیطی حداقل از نظر یکی از منابع اکولوژیک برای فعالیّتهای زراعی دارای محدودیّت هستند. عوامل محدودکنندة کاربری کشاورزی در منطقة مورد مطالعه شامل دمای هوا، بارندگی، اسیدیته خاک، عمق خاک، تکاملیافتگی خاک، دانهبندی خاک، زهکشی خاک، بافت خاک و شیب زمینهای زراعی بود.https://jes.ut.ac.ir/article_27461_9900c688069cb5b93cb41ac655a04372.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Surface Soil Moisture Model with NDVI (Case Study: Rangeland of Khorasan Razavi Provinceمدل رطوبتی لایة سطحی خاک با استفاده از شاخص NDVI (مطالعة موردی: مراتع استان خراسان رضوی)27462FAالناز نوروزیاقدمسید محمودرضابهبهانیعلیرحیمیخوبحسینعقیقیJournal Article19700101Soil moisture is one of the critical parameters in climatic, ecological and hydrological modeling and vegetation growth. Soil moisture is important for environmental studies but due to ground-based point measurement of soil moisture is expensive and impractical for watershed measurement, this parameter is not be used widely to simulate and predict models. Overall and uniform view on different part of land, repetitive photography from wide and inaccessible areas along with data with regular periods and decrement effects of plans on environment are important criteria's of remote sensing. Rangeland growth is heavily functioning of the water availability therefore the vegetation index from satellites may respond to the change of soil moisture. We used MODIS sensor images with the consideration of economical aspects, availability of images and high radiometric, temporal and spatial resolution to estimate the surface soil moisture. MODIS images were provided by Iranian Space Agency for the day's availability of soil moisture field data matched by satellite images. Radiometric and geometric correction was conducted by orbital parameters on all images and the images were converted to BIL format and shifted in relation to accurate boundary of Caspian sea. Using bathymetry map of Caspian Sea, atmospheric correction was conducted by dark pixel method. This case study analyzes the correlation the surface soil moisture measured gravimetric sampling and MODIS NDVI (250m by 250m), compares the collected coincided and lagged soil moisture and MODIS NDVI. Also estimates the soil moisture using NDVI by linear regression models during growing season (April-Aug) from 2003 through 2005 in arid and semi arid rangeland in Khorasan Razavi Province. NDVI shows lag to soil moisture because of vegetations response lag it. Results show that surface soil moisture in arid and semi arid rangelands has moderate correlation with simultaneous and lagged NDVI and can be estimated using NDVI during growing season. Stronger relations can be obtained with surface soil moisture data that are lagged by 2 weeks with respect to the vegetation index.خاک به عنوان مخزنی از آب و مواد غذایی، بستر رشد گیاهان بوده و اساساً میزان حاصلخیزی خاکها بر مبنای میزان دسترسی گیاه به آب و مواد غذایی مورد ارزیابی قرار میگیرد. رطوبت خاک یکی از مهمترین متغیرهای محیطی در مدلهای اقلیمی، اکولوژی و هیدرولوژی است. با وجود اهمیت غیر قابل انکار رطوبت خاک در مطالعات محیطی، به دلیل دشواری در اندازهگیریهای پیوسته از نظر مکانی و زمانی و پرهزینه و وقتگیر بودن اندازهگیریهای میدانی، از این مشخصه تاکنون به طور گسترده در مدلهای اقلیمی استفاده نشده است. دید جامع و یکنواخت از نواحی مختلف زمین و تصویربرداری مکرر از مناطق وسیع و غیر قابل دسترس به همراه اطلاعات با فواصل زمانی منظم و کاهش اثر طرحها بر محیط زیست، علاوه بر هزینة کم و سهولت تهیة دادهها از ویژگیهای مهم سیستمهای سنجش از دور است که جایگاه آن را در تعیین خصوصیات سطحی خاک مانند رطوبت، خاص کرده است. پوشش گیاهی مرتعی در مناطق خشک و نیمه خشک تحت تأثیر رطوبت خاک است، بنابراین به نظر میرسد بتوان از شاخصهای معرف پوشش گیاهی حاصل از تصاویر ماهوارهای برای مطالعة رطوبت لایة سطحی خاک در این مناطق استفاده کرد. این تحقیق رابطه رطوبت خاک به دست آمده از اندازهگیریهای میدانی و NDVIهای تأخیری و همزمان حاصل از تصاویر سنجنده مودیس را در فصل رشد (فروردین- مرداد) گیاهان مرتعی استان خراسان رضوی، در سالهای آماری 2003 تا 2005 بهوسیلة رگرسیون خطی ساده مورد مطالعه قرار داده است. به دلیل پاسخ تأخیری گیاه به بارندگی، NDVI عکس العمل تأخیرداری نسبت به رطوبت خاک دارد. نتایج این تحقیق، همبستگی خوبی بین رطوبت لایة سطحی خاک و NDVI تأخیری 15روزه در فصل رشد نشان داد.https://jes.ut.ac.ir/article_27462_fd54ac7eab4298b0fa10fe5f01963811.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120A Survey of Heavy Metals Accumulation in Foraging Plants Irrigated by Sewage in South of Tehran, Case study: "Maize & Alfalfaبررسی مقدارتجمع فلزات سنگین در گیاهان علوفهای تحت آبیاری با فاضلاب درجنوب تهران "مطالعه موردی : ذرت ویونجه"27463FAمحمدعلیزادهفریبافتحیعلیترابیانJournal Article19700101Alfalfa and maize are important agricultural plants for animal consumption. In this survey, accumulation quantity of heavy metals (Fe,Zn,Mn,Cd,Pb,Ni,Cr) in plants irrigated by sewage and well water were compared statistically together and with normal or standard(permeable) limits in plants or foraging, during 2005. The results were as following 1-Maize: the value of accumulation in maize irrigated by sewage is nearly 1.5 times of the maize crop irrigated by well water. Apart from Mn and Zn, the accumulated quantities of heavy metal were more than normal and standard limits of maize crop. In the corn and maize grains Ni, Cr, Pb, and Zn were less than permeable limits and Mn and Cd were more than permeable limits. In the maize crop irrigated by sewage cadmium accumulation in upper organs at Dehkhair & Salehabad and in the seed and corn at the all of the three regions and lead accumulation in the upper organ in Salehabad and Talebabad, and in the root in Dehkhair & Salehabad and Iron in the root at the all of the regions were more than permeable foraging limits. Transition coefficients to upper maize organs at the three regions were more than standard limits, and Pb had the maximum value.2- Alfalfa: accumulated amounts of heavy metals in the first mowing were more than those amounts in the second mowing totally. Accumulated amounts (apart from Ni,Cr and Pb in Talebabad and pb and Zn in Dehkhair ) in the first harvest of alfalfa irrigated by sewage were more than of these amounts in alfalfa irrigated by the well water. Accumulated limits of Fe in Salehabad and Dehkhair, Cd in Dehkhair, Cr and Pb In the all of these regions at the first mowing were more than permeable limits of plant growth. The heavy metals accumulation reduced in the second mowing but the amounts of Cd and Pb in Dehkhair and Pb in the all of the surveyed regions were more than permeable limits of plant growth. In the Alfalfa irrigated by sewage, Cd accumulations in all of the surveyed regions were more than permeable foraging limits. In survey aboat amounts of transition coefficient Pb had minimum amount of transition from soil to upper organs. Heavy metal transition, especially for Cd and Fe, reduced in the second mowing.یونجه و ذرت از گیاهان مهم علوفهای اطراف شهر ری هستند. درسال 1384 طی مطالعهای گیاهان مذکور با آب چاه و فاضلاب مورد آبیاری قرارگرفته و سپس مقدار تجمع فلزات سنگین (روی،منگنز،آهن،کادمیم،نیکل،سرب،کروم) در آنها با مقادیر معمول و مجاز مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده به تفکیک اندامهای مختلف گیاه یونجه و ذرت به این شرح است: مقدار تجمع در بوتة ذرت آبیاری شده با فاضلاب 5/1 برابر بوتة ذرت آبیاری شده با آب چاه است. جز منگنز و روی تجمع سایر عناصر در بوته ذرت بیش از حد مجاز است. در بلال و دانه ذرت مقادیر نیکل، کروم، سرب، روی کمتر از حد مجاز و منگنز و کادمیم بیشتر از حد مجاز درون گیاه است. در بوته ذرت آبیاری شده توسط فاضلاب تجمع کادمیم در اندام هوایی در صالحآباد، دهخیر و در دانه ذرت و بلال هر سه منطقه، تجمع سرب در اندام هوایی در منطقه طالبآباد و صالحآباد و در ریشه در دهخیر و صالحآباد و تجمع آهن در ریشه هر سه منطقه بالاتر از حدتعلیف دام است. مقادیر انتقال فلزات سنگین به اندام هوایی بوته ذرت در هر سه منطقه بسیار بالاتر از حد مجاز است و سرب بالاترین اختلاف با مقدار مجاز انتقال را در بین فلزات اندازهگیری شده در سه منطقه داراست. در گیاه یونجه تجمع فلزات سنگین در چین اول بیشتر از چین دوم و مقدار تجمع فلزات سنگین (به استثناء نیکل،کروم، سرب در طالبآباد وسرب و روی در دهخیر) در برداشت اوّل گیاه یونجه آبیاری شده با فاضلاب چند برابر مقادیر تجمع یافته با آب چاه بود .در آبیاری با فاضلاب در چین اول یونجه مقدار تجمع یافته آهن درصالحآباد و دهخیر، کادمیم در دهخیر ،کروم و سرب در هر سه منطقه بیش از مقادیر طبیعی و مجاز رشد گیاه است و بدیهی است به گیاه یونجه خسارت وارد میکند. مقدار تجمع فلزات سنگین درچین دوم یونجه کاهش یافت لیکن مقدار تجمع یافته کادمیم و سرب در دهخیر و کروم در هر سه منطقه همچنان بالاتر از مقادیر طبیعی و مجاز رشد گیاه مشاهده شد. در چین اول یونجه آبیاری شده با فاضلاب مقدار کادمیم در هر سه منطقه بیش از حد مجاز تعلیف دام است. در بررسی مقادیر ضرایب انتقال فلزات سنگین از خاک به اندام هوایی، سرب کمترین مقدار انتقال را نشان داد. در چین دوم کاهش مقدار انتقال فلزات سنگین به ویژه در موردکادمیم ،آهن و کروم مشاهده شد.https://jes.ut.ac.ir/article_27463_8b3fc177a2958712ba25005828e3705d.pdfدانشگاه تهرانمحیط شناسی1025-8620344820090120Indexes number 41-48نمایه از شماره 41-4827464FAفرزانهتورانیJournal Article19700101از نمایه ((Index پیوست به سه شیوه میتوان بهره گرفت:
1- هرگاه به دنبال موضوع خاصی مثلأ فاضلاب – تصفیه باشیم بعد از پیداکردن این موضوع در متن اصلی نمایه که پر رنگتر از بقیه مطالب آمده است مقالات زیر آن را بررسی میکنیم. این موضوعات نمایه به ترتیب الفبای فارسی تنظیم شده است.
2- هرگاه به دنبال مقاله خاصی مثلآ تغییرات زمانی بارش ایران باشیم به بخش نمایه عنوان مقالات مراجعه میکنیم. این بخش به صورت الفبایی حرف به حرف ترتیب داده شده است و به راحتی میتوان به عنوان مقاله دست یافت. در این مثال شماره 16 را میبینیم که شماره بازیابی مقاله در متن نمایه است. شمارههای بازیابی در گوشه سمت چپ پایین هر پیشینه ( رکورد ) با علامت * مشخص شده است.
3- هر گاه بخواهیم مقالاتی را که یک شخص خاص مثلآ علی سعیدی در شمارههای مختلف نشریه به چاپ رسانده بررسی کنیم، به نمایه پدیدآورندگان که به صورت الفبایی حرف به حرف نام خانوادگی ترتیب داده شده است رجوع میکنیم و بعد از پیدا کردن اسم ایشان شمارههای بازیابی مقالات را که در این مثال18 ،33 ،185 است به خاطر سپرده و در متن اصلی به آن شمارهها مراجعه میکنیم.https://jes.ut.ac.ir/article_27464_b3685f5901de3f94175138cf9b79c182.pdf