2024-03-29T19:13:54Z
https://jes.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7163
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
بررسی کارایی تصفیهخانۀ فاضلاب تبریز با استفاده از مدلهای هوش مصنوعی
سیما
شکری
عطا الله
ندیری
اصغر
اصغری مقدم
با توجه به محدودبودن منابع آب شیرین در جهان، استفادۀ مجدد از پسابهای شهری تصفیهشده به خصوص در مناطق خشک و نیمهخشک مانند ایران ضرروی به نظر میرسد. از این رو تصفیۀ صحیح، مدیریت و کنترل فرایند تصفیه نیازمند بررسی دقیق پارامترهای مـؤثر در این فرایند است. لذا با توجه به عدم قطعیت در پارامترهای کیفی فرایند تصفیه و پیچیدگی ارتباط آنها، در این مطالعه از مدلهای هوش مصنوعی مانند فازی (FL) و شبکههای عصبی مصنوعی (ANN) برای مدلسازی رفتار تصفیهخانۀ فاضلاب تبریز استفاده شده است. بدین منظور با مبنا قراردادن مشخصههای کیفی اندازهگیریشده در ورودی تصفیهخانه، مقدار متناظر این مشخصهها در خروجی تصفیهخانه پیشبینی و از مدلهای فازی ممدانی و ساجنو و شبکههای عصبی مصنوعی استفاده شد. دادههای ورودی این مدلهای هوش مصنوعی شامل پارامترهای دما، اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD)، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)، کل جامدات معلق (TSS) و pH فاضلاب و دادههای خروجی شامل مشخصۀ BOD³، COD و TSS است. بر اساس نتایج، هر سه مدل شبکۀ عصبی مصنوعی، فازی ممدانی و ساجنو به ترتیب متوسط RMSE کمتر از 1/3 برای مراحل آموزش و آزمایش داشتند و نتایج قابل قبولی ارائه دادند. مدل فازی ساجنو با متوسط RMSE برابر 83/2 بهترین مدل شناخته شد. همچنین، با محاسبۀ درصد بازده حذف آلایندهها در خروجی تصفیهخانه مشخص شد حداکثر بهرهوری حذف در تصفیهخانه مربوط به آلایندۀ TSS بوده و معادل 93 درصد است. سایر آلایندهها نیز مقادیری بسیار نزدیک به TSS داشتند. به همین ترتیب بازده حذف این آلایندهها از طریق مقادیر برآوردی با مدلهای فازی و شبکۀ عصبی نیز به همین منوال است که به واسطة نزدیکی با مقادیر مشاهداتی مبین کارایی خوب مدلهای به کار برده شده است.
بازده حذف
تصفیهخانۀ تبریز
شبکۀ عصبی مصنوعی
فاضلاب
مدل فازی ساجنو و ممدانی
2014
12
22
827
844
https://jes.ut.ac.ir/article_52999_bfb69dd794554ad27878276e252ccbf6.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
شبیهسازی عددی تخلیۀ فاضلاب چالوس به دریای خزر با استفاده از آتفال
سینا
حسینی فرد
ناصر
حاجی زاده ذاکر
شهرهای ساحلی به دلیل امکان بهرهبرداری از دریا و جذب گردشگران از موقعیت ویژهای برخوردارند. یافتن روشهای مفید دفع فاضلاب با هزینۀ کمتر و بازده بیشتر، همچنین قابل ارتقا از لحاظ ظرفیتی در شهرهای ساحلی اهمیت بالایی دارد. از جمله روشهای شناختهشده برای دفع فاضلاب در شهرهای ساحلی استفاده از آتفال است. در این روش فاضلاب پس از تصفیۀ اولیه به وسیلۀ لولههایی در فاصلۀ دور از ساحل در کف دریا در چند نقطه با سیستم پخشاننده تخلیه میشود. سیستم آتفال معمولاً شامل تونل یا لولۀ انتقال، لولۀ پخشاننده، لولههای خروجی عمودی، پورتها و نازلها یا هوادمهاست. در این سیستم اساس و مبنای عمل، رقیقسازی فاضلاب است، به طوری که مشکلاتی را برای محیطزیست منطقه فراهم نیاورد. برای طراحی این سیستم به اطلاعاتی مانند دبی فاضلاب، جهت و مقدار جریانات دریایی در زمانهای مختلف، چگالی و لایهبندی درجۀ حرارت و شوری آب دریا در فصول مختلف سال، میزان آلودگیهای شیمیایی، فیزیکی و میکروبی فاضلاب و میزان مجاز آنها در آب دریا به خصوص در مناطق شناگری و توپوگرافی منطقه نیاز است. در این تحقیق به کارگیری آتفال بهمنزلۀ سیستم تخلیۀ فاضلاب به دریا در چالوس که در مجاورت سواحل جنوبی دریای خزر قرار گرفته، از نظر زیستمحیطی ارزیابی شده است. با استفاده از مدل کورمیکس عملکرد آتفال شبیهسازیشده، نحوۀ ترقیق و از بین رفتن آلودگیها در منطقۀ تخلیه و سرنوشت فاضلاب رقیقشده در فواصل دور بررسی شده است. طراحی برای بحرانیترین حالت از نظر لایهبندی چگالی و سرعت جریانات دریایی صورت گرفت و برای موارد دیگر نیز کنترل شد. نتایج نشان داد که به کارگیری آتفال بهمنزلۀ سیستم تخلیۀ فاضلاب به دریا در چالوس با در نظر گرفتن برخی ملاحظات مانند تصفیۀ مقدماتی پیش از تخلیه، گزینهای مطلوب است. همچنین، نتایج نشان داد که استفاده از آتفال موجب رفع مشکلات زیستمحیطی دفع فاضلاب شده است.
آتفال
چالوس
دفع فاضلاب
کورمیکس
محیطزیست دریایی
2014
12
22
845
860
https://jes.ut.ac.ir/article_53002_8326fb859017134725f56aca797400ac.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
سیستم مدیریت پسماند در نوار ساحلی استان مازندران
محمدعلی
عبدلی
ناصر
مهردادی
مجتبی
رضازاده
سیستم مدیریت پسماند مجموعهای از فعالیتهایی است که برای ساماندادن پسماندهای جامعه به روشهای مهندسی و بهداشتی صورت میگیرد. از مهمترین معضلات و مشکلات سواحل، نبود مدیریت مناسب پسماند است. شهرهای ساحلی کشور با مشکل جدی دفع پسماندها مواجهاند. مدیریت غیراصولی پسماند، نوار ساحلی استان مازندران را با معضل جدی دفع پسماندها مواجه کرده و این مناطق را در معرض آسیبهای زیستمحیطی قرار داده است. از این رو برای یافتن راهحلهای مناسب، وضعیت موجود مدیریت پسماند بررسی شد. به دلیل نبود ضوابط و دستورالعملهای مدیریت پسماند در مناطق ساحلی در ایران، در این پژوهش با بررسی ضوابط و دستورالعملهای موجود در مناطق ساحلی کشورهای توسعهیافته، ویژگیهای کلی این دستورالعمل به دست آمد. سپس، مطالعات تطبیقی بهعمل آمد و دستورالعمل مدیریت پسماند در نوار ساحلی مازندران تهیه شد. متعاقباً پیشنهادهای کاربردی ارائه شده است. با توجه به نتایج، عوامل اصلی تخریب محیطزیست نوار ساحلی عبارتاند از: ازدیاد مکانهای تلنبار پسماند و پراکندگی آنها، کارایی ناکافی عناصر موظف مثل کاهش از مبدأ و پردازش، انتشار شیرابه به محیط و کمبود فضا برای یافتن مکان مناسب به منظور دفن بهداشتی پسماند. در نهایت با در نظر گرفتن تمام جنبههای ارزیابی آثار زیستمحیطی، راهکارهای اصولی برای دفع مناسب پسماند معرفی و بر اساس آن احداث چهار واحد ورمی کمپوست برای شهرهای کمجمعیت و چهار نیروگاه زبالهسوز با ظرفیت 700 تن در روز برای سایر شهرها توصیه شد.
سواحل
دفن بهداشتی
دستورالعمل
مازندران
مدیریت پسماند
2014
12
22
861
873
https://jes.ut.ac.ir/article_53003_9e6c75ba51e7545f3d021a1283769c28.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
تخصیص بهینة آب با استفاده از تئوریبازیهای همکارانه مطالعة موردی: حوضة آبریز زایندهرود
ندا
اکبری
محمد حسین
نیک سخن
مجتبی
اردستانی
پیامدهای اجتنابناپذیر سیر افزایشی تقاضای آب و کاهش منابع، موجب اعمال سیاستهای مختلف مدیریتی به منظور رسیدن به بهینهترین میزان تخصیص آب شده است. محیطزیست بهمنزلة یکی از عناصر اصلی نیازمند آب، همواره پذیرای خسارات ناشی از تخصیصنیافتن منابع آبی بوده است. هدف از این پژوهش، بررسی و انتخاب سیاستهای پایدار تخصیص آب به ذینفعان مختلف است به طوری که آب با کیفیت و میزان مناسب برای ادامة حیات پیکرة آبی در دسترس باشد و اهداف اقتصادی هر یک از ذینفعان نیز تأمین شود و بین ذینفعان و محیطزیست (پیکرۀ آبی) توافق به وجود آید. بدین منظور، محیطزیست بهمنزلۀ آببر مستقل در مدل بهینهسازی الگوریتم ژنتیک و بازیکن مستقل در بازیهای همکارانه لحاظ شده است. در این مطالعه، حوضة آبریز زایندهرود و باتلاق گاوخونی بهمنزلۀ منابع ارزشمند اکولوژیک و آبی کشور که تأمینکنندۀ نیازهای آبی مانند شرب، صنعت و کشاورزیاند، انتخاب شدهاند. هدف از این تحقیق تأمین همزمان بیشترین بهرهوری اقتصادی و برقراری حداقل شرایط مطلوب تأمین آب برای تالاب است. تخصیصی که تأمین حداقل نیاز آبی تالاب برابر 140 میلیون متر مکعب در سال در آن لحاظ شود، ایدهآلترین رویکرد است. با وجود این، در نتیجۀ اعمال سناریوهای مختلف با متدولوژی پیشنهادی این تحقیق، سناریویی که حداکثر نیاز ذینفعان را تأمین کند، برتر از سایر رویکردهاست، به صورتی که 3/87 درصد نیاز آبی تالاب برای حفظ شرایط مطلوب آن تأمین میشود. از طرف دیگر، با تخصیص آب به سایر ذینفعان، سود تخصیصی به بخشهای کشاورزی، صنعت و محیطزیست در این رویکرد بیشترین میزان خود را دارد و به ترتیب برابر با 38/2057، 55/622 و 208 میلیون دلار در 10 سال است.
بهینهسازی
تئوریبازیها
تخصیص
حقابة محیطزیست
زایندهرود
2014
12
22
875
889
https://jes.ut.ac.ir/article_53004_1ab4e353662f6173751ebe71e3e55786.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
مطالعۀ آماری ویژگیهای یخبندان در ایستگاه سینوپتیک سقز
محمود
مولی نژاد
کاهش دمای هوا به صفر درجۀ سلسیوس و کمتر از آن را یخبندان گویند که در صورت رطوبت، پوششی از یخ روی سطوح اجسام تشکیل میشود. یخبندان یکی از پدیدههای اقلیمی است که قابلیت فراوانی در ایجاد خسارت در بخشهای مختلف محیطزیست به ویژه کشاورزی دارد، به طوری که قرارگرفتن گیاهان در حال رشد در معرض یخبندان آسیب یا مرگ گیاه را در پی خواهد داشت. در این تحقیق، به منظور بررسی یخبندانهای رخداده در ایستگاه سقز، دماهای حداقل روزانۀ آن مطالعه و بررسی و در نهایت یخبندانها به سه دستۀ ضعیف، متوسط و شدید گروهبندی شدند. سپس، محدودۀ تغییرات زمانی وقوع این یخبندانها تعیین و فراوانی وقوع آنها نیز محاسبه شد. همچنین، با محاسبۀ متغیرهای آماری مختلف، احتمال وقوع آستانههای دمایی بین صفر تا 15- درجۀ سلسیوس در ماههای سال تعیین شد. علاوه بر این، با تقسیم سال به 36 دهۀ مختلف سعی شده است دماهایی که با احتمالات مختلف، امکان وقوع دارند نیز محاسبه شوند. نتایج نشان میدهد که حداقل دمای ایستگاه سقز طی سالهای اخیر روند افزایشی داشته است. یخبندانهای شدید عمدتاً در ماههای ژانویه و فوریه، یخبندانهای متوسط در مارس و دسامبر و یخبندانهای ملایم در نوامبر و آوریل رخ میدهند. همچنین، یافتهها حاکی از آن است که بین تاریخ شروع یخبندانهای پاییزه با تاریخ خاتمۀ یخبندانهای بهاره، حداقل دمای ماه سپتامبر و آوریل همان سال با توجه به رابطۀ بهدستآمده همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین، مشخص شد که زودترین یخبندان پاییزه و دیرترین یخبندان بهاره در چه تاریخهایی رخ داده است، بنابراین، به طور کلی میتوان گفت که با مطالعه و پیشبینی به موقع یخبندان، میتوان با روشهای مختلفی محصولات کشاورزی را در برابر یخبندان محافظت کرد.
ایستگاه سقز
احتمالات وقوع
تقویم ژولیوسی
مدل رگرسیون خطی
یخبندان
2014
12
22
891
900
https://jes.ut.ac.ir/article_53005_7752f59554d70db199a2c242abab03e3.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
سینتیک و ترمودینامیک جداسازی روی از یک نمونه پساب صنایع آبکاری با استفاده از زئولیت فیروزکوه
سعید
حجتی
احمد
لندی
کانی زئولیت از جمله کانیهای فراوان و ارزانقیمت در مناطق خشک دنیاست که به علت ویژگیهای ساختاری، قدرت جذبکنندگی بسیار زیادی دارد. این مطالعه به منظور بررسی کارایی کانی زئولیت فیروزکوه در حذف آلایندگی عنصر روی از یک نمونه پساب صنایع آبکاری و بررسی تأثیر عوامل مختلفی مانند مدت زمان تماس بین جاذب و آلاینده (۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰، ۳۰، ۶۰، ۱۲۰، ۲۴۰، ۴۸۰، ۷۲۰، ۱۴۴۰ و ۲۸۸۰ دقیقه)، دمای محلول (20، 30 و 40 درجۀ سانتیگراد)، مقدار (2، 4، 8، 12، 16 و 20 گرم در لیتر) و اندازۀ ذرات (کوچکتر از 2، 2 تا 20 و 20- 50 میکرون) جاذب انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش زمان تماس بین جاذب و آلاینده و کاهش دمای محلول از 40 به 20 درجۀ سانتیگراد، میزان جذب روی از طریق کانی زئولیت افزایش مییابد. بر این اساس، حداکثر ظرفیت جذب کانی زئولیت برای عنصر روی 9/17 میلیگرم بر گرم تعیین شد. همچنین، مشاهده شد که بیش از 80 درصد جذب روی از طریق کانی زئولیت در همان 2 ساعت ابتدایی از شروع آزمایش صورت میگیرد. علاوه بر این، برازش دادههای آزمایشی بر مدلهای سینتیکی درجۀ اول و دوم کاذب نشان داد که فرایند جذب روی از طریق کانی زئولیت از مدل درجۀ دوم کاذب تبعیت میکند. بررسی ترمودینامیک جذب عنصر روی از طریق کانی زئولیت نشان داد که فرایند جذب این عنصر فرایندی اگزوترمیک، فیزیکی و برگشتپذیر است. همچنین، نتایج این مطالعه نشان میدهد در شرایط یکسان، افزایش مقدار جاذب به بیش از 12 گرم در لیتر و کاهش اندازۀ ذرات کانی زئولیت از 20- 50 میکرون به کوچکتر از 2 میکرون راهکار مناسبی برای افزایش بازده حذف روی از پساب مورد مطالعه خواهد بود.
پساب
ترمودینامیک
جذب
زئولیت
سینتیک
2014
12
22
901
912
https://jes.ut.ac.ir/article_53006_105bf8531ca519344e49746a58ad4e85.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
شناسایی منشأ هیدروکربنهای نفتی به رسوبات سطحی جنگلهای مانگرو تنگۀ خوران- خلیجفارس
زهره
ابراهیمی سیریزی
علیرضا
ریاحی بختیاری
ساناز
غفاری
خلیجفارس یکی از بدنههای مهم آبی در دنیاست که در منطقۀ فلات قاره قرار دارد. این منطقه از نظر تولید و صادرات نفت و فرآوردههای نفتی به شدت توسعه یافته است. از این رو اکوسیستمهای منطقۀ خلیجفارس از قبیل جنگلهای مانگرو و آبسنگهای مرجانی همواره در معرض آلودگی ناشی از ریزشهای نفتی قرار دارند. جنگلهای مانگرو به علت خصوصیات طبیعی ویژه، در میان محیطهای ساحلی بیشترین حساسیت را در برابر آلودگی نفتی نشان میدهند. هیدروکربنهای محیط میتوانند مدرکی مستدل از شدت آلودگی نفتی و وضعیت ژئوشیمیایی محیط رسوبگذاری را در اختیار ما قرار دهند. هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقهای (PAHs) و آلکانهای نرمال (n-alkanes) بهمنزلۀ دو دسته از نشانگرهای زیستی مولکولی معمول و پرکاربرد برای تعیین منشأ مواد آلی به کار میروند. در مطالعۀ حاضر، غلظت و منشأ هیدروکربنهای آلیفاتیک و آروماتیک در رسوبات سطحی جمعآوریشده از جنگلهای مانگروی منطقۀ تنگۀ خوران ارزیابی شد. در این تحقیق 17 نمونۀ رسوب سطحی (0- 5 سانتیمتری) از منطقۀ مورد مطالعه جمعآوری شد. به منظور استخراج مواد آلی از نمونهها، از دستگاه سوکسله و حلال دیکلرو متان استفاده شد و نمونهها پس از استخراج با دستگاه GC-MS آنالیز شدند. در کار حاضر، آلکانهای نرمال محدودۀ کربنی (n-C14-n-C33) و 23 ترکیب از ترکیبات هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقهای بررسی شدند. غلظت کلی آلکانهای نرمال در این تحقیق (میانگین ± خطای استاندارد) µg/g334±2802 (وزن خشک) و غلظت کلی هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقهای، µg/g267/0±918/1 (وزن خشک) به دست آمد. شماری از نسبتهای تشخیصی پرکاربرد برای تعیین منشأ هیدروکربنها در منطقه استفاده شد که بر اساس آن ورود هیدروکربنها به منطقه از منشأ تلفیقی از منابع بیوژنیک و مواد نفتی تشخیص داده شد.
آلکانهای نرمال
PAHs
تنگۀ خوران
جنگلهای مانگرو
هیدروکربن
2014
12
22
913
927
https://jes.ut.ac.ir/article_53007_f7bd543d3e7945addee0027c17098a88.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
بررسی میزان تجمع فلزات سنگین (روی، مس، سرب و کادمیوم) در بافت عضلۀ اگرت بزرگ (Egretta alba) در ذخیرهگاه زیستکرۀ حرا
فرناز
شیبانی فر
ثمر
مرتضوی
میر مهرداد
میرسنجری
در سالهای اخیر نگرانی در خصوص آثار نامطلوب و درازمدت فلزات سنگین در محیطزیست افزایش یافته است. فلزات سنگین در محیطزیست میتوانند تأثیرات جدی در پایداری و سلامت بومسازگانها به وجود آورند. این آلایندهها از طریق مناطق ساحلی و رودخانهها وارد دریا و از طریق زنجیرۀ غذایی در بدن آبزیان جمع میشوند. اهداف ما در مطالعۀ حاضر، اندازهگیری غلظت فلزات سنگین از جمله روی، مس، سرب و کادمیوم در بافت عضلۀ اگرت بزرگ در ذخیرهگاه زیستکرۀ حرا و مقایسۀ آن با استانداردهای ارائهشده، همچنین مقایسۀ غلظت فلزات سنگین بین جنس نر و ماده و پرندۀ بالغ و نابالغ است. نتایج نشان داد که فقط در میانگین غلظت فلز سرب در بافت عضله بین جنس نر و ماده اختلاف معنیدار آماری وجود دارد (05/0p<). در این مطالعه، هیچگونه اختلاف معنیدار آماری در غلظت فلزات سنگین بین اگرت بالغ و نابالغ مشاهده نشد. همچنین، مقایسۀ میانگین غلظت فلزات سنگین با مقادیر ارائهشده نشان داد که میانگین غلظت روی، بسیار بالاتر از مقادیر بیانشده و میانگین غلظت مس، سرب و کادمیوم در اگرت بزرگ در حدود استانداردهای ارائهشده است و نزدیک به سطوحی که بتوانند آثار سمی را در پرندۀ مورد نظر نشان دهند، نبوده است. با وجود این، بالابودن غلظت این عناصر در برخی نمونهها نشان میدهد که این پرندگان در محیطزیست خود در معرض این فلزات قرار دارند.
اگرت بزرگ
آلودگی
ذخیرهگاه زیستکرۀ حرا
عضله
فلزات سنگین
2014
12
22
929
936
https://jes.ut.ac.ir/article_53008_7c88224c9971ca61839d405f5e525948.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
بررسی اثر گیاه نی و زمان ماند هیدرولیکی در بازده حذف سرب در تالاب مصنوعی افقی زیرسطحی
سعید
طاهری قناد
هادی
معاضد
سعید
برومند نسب
نعمت اله
جعفرزاده
آلودگی آب با فلزات سنگین مسئلۀ محیطزیستی جهانی است که به واسطۀ فعالیتهای روزافزون بهرهبرداری از معادن، صنعتیشدن و شهرنشینی در سراسر کرۀ زمین افزایش یافته است. سرب از مهمترین آلایندههای زیستمحیطی محسوب میشود که از راههای مختلف منابع آب و خاک را آلوده میکند.تالابهای مصنوعی با استفاده از گیاهان آبزی میتوانند عملیات تصفیة فاضلابهای حاوی فلزات سنگین را به طور مؤثرتر و با هزینههای کمتری در مقایسه با سایر روشها انجام دهند. در این تحقیق اثر گیاه نی و زمان ماند هیدرولیکی بر بازده حذف سرب در تالاب مصنوعی افقی زیرسطحی در دانشگاه آزاد واحد دزفول از تیر تا مهر 1392 بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش زمان ماند، بازده حذف افزایش مییابد، به طوری که بازده حذف سرب در زمان ماند یکروزه معادل 1/84 درصد و در بهترین شرایط در زمان ماند پنجروزه معادل 1/88 درصد اندازهگیری شد و بین متوسط بازده حذف سرب در زمانهای ماند 1، 3 و 5 روز اختلاف معنیدار (p<0.05) وجود داشت، در صورتی که بین زمان 5 و 10 روز اختلاف معنیدار مشاهده نشد. بنابراین، با توجه به شرایط این تحقیق، زمان ماند پنجروزه برای حذف سرب پیشنهاد میشود. همچنین، نتایج نشان داد با کاهش بار هیدرولیکی جریان از 8/19 تا 5/3 سانتیمتر بر روز، نسبت غلظت فاضلاب خروجی به ورودی به طور معنیدار و به صورت رابطۀ خطی کاهش یافت. بنابراین، با افزایش زمان ماند و کاهش بار سطحی، فرصت بیشتری برای فرایندهای مؤثر در حذف سرب در تالاب فراهم میشد و نتایج تجمع سرب در ریشۀ گیاه نی نیز نشاندهندۀ توان بالای این گیاه در جذب عنصر سنگین سرب بود.
بازده حذف
تالاب مصنوعی
تجمع سرب
نی
2014
12
22
937
947
https://jes.ut.ac.ir/article_53009_e1678a79ab1396a246de435382bb1d21.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
بررسی تأثیرپذیری رشد قطری بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia) از پارامتر تابش در جنگلهای آستارا
بفرین
معروفیاقدم
مهرداد
قدس خواه دریایی
جواد
ترکمن
سرخوش
کرم زاده
متأسفانه به دلیل نبود اطلاعات درازمدت تابش در بیشتر ایستگاههای هواشناسی کشور، تا به حال اثر این پارامتر در رشد شعاعی درختان بررسی نشده، این در حالی است که پارامتر تابش میتواند در پهنای حلقههای درختی به خصوص گونههای نورپسند مانند بلوط اثر مهمی داشته باشد. برای رفع مشکل مذکور، در این تحقیق روششناسی مناسبی بر مبنای فرمولهای تجربی برای محاسبۀ تابش رسیده به سطح زمین معرفی و پس از اجرای این روش مقادیر تابش در محدودۀ جنگلهای آستارا محاسبه شده است. در مرحلۀ بعد نیز با استفاده از هفت دیسک برداشتشده از درختان بلوط بلندمازو، گاهشناسی اینگونه برای هر دیسک در دو جهت عمود بر هم با استفاده از دستگاه LINTAB مجهز به نرمافزار TSAPWin به دست آمد. در نهایت نیز اثر پارامتر تابش در رشد شعاعی اینگونه بررسی شد. یافتههای این پژوهش نشان داد که میانگین گاهشناسی بهدستآمده از دو جهت عمود بر هم برای هر دیسک در سطح 9/99 درصد معنیدار است، اما متأسفانه تنها میانگین چهار دیسک تطابق خوبی با یکدیگر داشتند. چهار دیسک مذکور هر کدام 44 سال داشتند. با توجه به همسنبودن چهار دیسک، استانداردسازی گاهشناسی بهدستآمده از آنها انجام نگرفت، زیرا یکی از دلایل عمدۀ استانداردسازی حذف گرایشهایی غیراقلیمی مانند تفاوت سن نمونههاست. همچنین، نتایج این تحقیق مشخص کرد که رشد شعاعی گونۀ بلندمازو دارای رابطۀ قابل توجهی با تابش رسیده به سطح زمین است. این رابطه به صورت تابع چندجملهای با توان دو محاسبه شد و از ضریب همبستگی معادل منفی 71/0 (R = -0.71) که بیانگر واکنش معکوس در این درختان نسبت به تابش است، برخوردار بود. روششناسی معرفیشده در این تحقیق میتواند برای محاسبۀ درازمدت تابش برای دیگر مطالعات گاهشناسی نیز استفاده شود.
اقلیم
تابش
رشد قطری
گاهشناسی
2014
12
22
949
960
https://jes.ut.ac.ir/article_53010_89e8ef53d6f57479c1db220946fb8cd0.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
تحلیل اقلیمی و ردیابی توفانهای گرد و غبار فراگیر در جنوب و مرکز ایران
عباسعلی
ولی
سجاد
خاموشی
سید حجت
موسوی
فاطمه
پناهی
احسان
تمسکی
در سالهای اخیر گستردگی و شدت توفانهای گرد و غبار در نواحی غرب و جنوبغربی ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی خاص خود موجب شده است که این پدیده از عمدهترین مخاطرات زیستمحیطی در این نواحی باشد. پژوهش حاضر به بررسی توفان گرد و غبار در نواحی جنوبی و مرکز ایران در بازۀ زمانی 2002 تا 2009 پرداخته است. برای این مهم، از دادههای هواشناسی، دادههای سینوپتیکی جو میانه و بالا، مدل رهگیری جریان باد برای شناسایی مناطق منشأ و ردیابی توفانهای گرد و غبار در ایستگاههای شیراز، فسا و بوشهر استفاده شده است. بررسی دادههای پایگاه گردشی زمینی نشان میدهد که سال 2008 از نظر کاهش میدان دید و دوام روزهای همراه گرد و غبار، دارای شدیدترین توفانهای گرد و غبار در بازۀ مطالعاتی بوده است، به طوری که 10 ژوئن 2008 با میدان دید کمتر از 500 متر شدیدترین روزگرد و غباری ایستگاههای مطالعاتی است. نتایج رهگیری جریان باد که با استفاده از مدل HYSPLIT در شدیدترین روز گرد و غباری انجام شد، نشان میدهد که این تودۀ گرد و غباری از مناطق شمالغرب عراق و شرق سوریه سرچشمه گرفته و با جهت شمالغربی- جنوبشرقی وارد ایران شده است. نتایج پایگاه گردش جو میانه و بالا نشان میدهد که در 10 ژوئن 2008 با حاکمیت مرکز کمفشار قوی در شرق ایران و پرفشار در شمال آفریقا، بادهای غربی ایجاد و سبب ورود گرد و غبار حداکثری به منطقه شدهاند. در مجموع نتایج پژوهش حاضر حاکی از این است که مدل رهگیری جریان باد و بررسیهای جوی قابلیت مناسبی برای تشخیص و پایش مسیر حرکت توفانهای گرد و غبار دارند.
تحلیل سینوپتیک
توفان گرد و غبار
ردیابی
رهگیری جریان باد
2014
12
22
961
972
https://jes.ut.ac.ir/article_53012_14dd7b5f01e1c59dca823e2b57bd04cf.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
ارزیابی آثار محیطزیستی با استفاده از مدل استنتاج منطق فازی (مطالعۀ موردی: سد کمال صالح)
وحید
فرامرزی
علیرضا
سفیانیان
از مهمترین مسائل فرایند ارزیابی آثار محیطزیستی تعیین اهمیت اثر است. مسئلۀ اصلی در خصوص ارزیابی آثار بومشناختی این است که نمیتوان آنها را در یک الگوریتم فرموله کرد، زیرا عناصر حیاتی و همکنشیهای آنها را نمیتوان به طور کامل و غیرمبهم مشخص کرد. از طرف دیگر، ناهمگونی فضایی سیستمهای بومشناختی و پیچیدگیهای تصمیمگیری کار ارزیابی را دشوارتر کردهاند، بدین جهت مفهوم آثار محیطزیستی اغلب مبهم است. ارزیابی آثار محیطزیستی بسیار پیچیده و همواره با عدم قطعیت همراه است، زیرا اطلاعات ارزیابی بیشتر به صورت کیفیاند و مشکل اصلی روشهای مرسوم EIA این است که در مدیریت اطلاعات کیفی ناتواناند. منطق فازی بهمنزلۀ نظریهای ریاضی برای مدلسازی و صورتبندی ابهام و عدم قطعیت فرایندهای شناختی انسانی است و توانایی کمیسازی و طبقهبندی آثار محیطزیستی با ماهیت ذهنی را دارد. در این تحقیق با مطالعۀ موردی سد کمال صالح، با استفاده از استنتاج منطق فازی به ارزیابی آثار محیطزیستی اقدام شده است، به این ترتیب که ارزیابی از طریق دو روش ماتریس ریاضی و منطق فازی انجام شد. ورودیهای این دو روش کاملاً مشابه یکدیگرند و در نهایت خروجی طبقهبندیشدۀ آنها که اهمیت اثر است با هم مقایسه شدند، بدین طریق که در روش ماتریس ریاضی و منطق فازی از 6 معیار برای دو نمایه (پایه و مکمل) استفاده شد. در روش سیستم استنتاج فازی با استفاده از نرمافزار Matlab و بهکارگیری روش استلزام ممدانی و کاربرد همان نمایههای ماتریس ریاضی بهمنزلۀ ورودی سیستم اجرایی شد. نتایج نشاندهندۀ افزایش اطمینان اهمیت اثر طبقهبندیشدۀ بهدستآمده در مدل استنتاج منطق فازی نسبت به ماتریس ریاضی است و قابلیت تعیین صحیح اهمیت اثر را با توجه به ابهام و عدم قطعیت اطلاعات ارزیابی آثار محیطزیست بهدستآمده را داراست.
استنتاج منطق فازی
اهمیت آثار
ارزیابی آثار محیطزیستی
ماتریس ریاضی
2014
12
22
973
988
https://jes.ut.ac.ir/article_53013_c6d047279865967a3360905d55cb9c6b.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
بررسی عوامل مؤثر در مشارکت در اقدامات حفاظتی سازمانهای غیردولتی فعال در حوزۀ تالاب کانی برازان مهاباد
سید یوسف
حجازی
اسماعیل
آهنگری
مرتضی
هادوی
امروزه بحرانهای زیستمحیطی و نابودی منابع طبیعی و پایه، یکی از معضلات جدی دولتها در ادارۀ امور مربوطه به شمار میآیند، بنابراین تدوین راهبردهای حفاظت و بهرهبرداری پایدار از این منابع بهمنزلۀ ضرورتی بنیادی بیش از پیش احساس میشود. در این خصوص نقش سازمانهای غیردولتی در حفاظت از منابع طبیعی و محیطزیست انکارناپذیر است. این سازمانها با اینکه قدمت زیادی دارند متأسفانه هنوز هم در حیطۀ محیطزیست و منابع طبیعی جایگاه مناسبی نیافتهاند و همیشه این نگرانی وجود دارد که چه عواملی در جلب مشارکت افراد در فعالیتهای زیستمحیطی مؤثر است. اما برای پیبردن به شرایطی که به پررنگترشدن این نقش منجر میشود انجام تحقیقات نظاممند، ضرورت دارد. از اینرو پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل مؤثر در مشارکت در اقدامات حفاظتی سازمانهای غیردولتی زیستمحیطی صورت گرفت. جامعۀ آماری تحقیق را اعضای سه تعاونی فعال در حوزۀ حفاظت از محیطزیست تالاب کانی برازان مهاباد (N=120) تشکیل میداد که از بین آنها 92 نفر بهمنزلۀ اعضای نمونه تعیین شدند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامهای بود که به منظور تعیین پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برای هر کدام از بخشهای پرسشنامه بالاتر از 8/. به دست آمد که بیانگر پایایی مناسب آن بود. همچنین، روایی پرسشنامه با استفاده از روش روایی صوری از سوی خبرگان تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS بهره گرفته شد. نتایج حاکی از تفاوت معنیداری در سطح یک درصد در بین زنان و مردان در میزان مشارکت در اقدامات حفاظتی زیستمحیطی بود. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز حاکی از توانایی پیشبینی 1/71 درصد واریانس از طریق متغیرهای عامل اقتصادی، اطلاعاتی، مدیریتی و فرهنگی بود.
اقدامات حفاظتی
حفاظت محیطزیست
سازمانهای غیردولتی
مشارکت
2014
12
22
989
997
https://jes.ut.ac.ir/article_53014_d0b862da75cf0cbcbd53302b2d67ca80.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
برآورد ارزش اقتصادی آهن، آلومینیوم و مس قابل بازیافت در پسماندهای الکترونیکی (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 تهران)
امیر
هدایتی آقمشهدی
حمیدرضا
جعفری
شاهو
کرمی
سامان
گلالی زاده
سمانه
زاهدی
از مهمترین مسائلی که بالاخص در دو دهۀ اخیر در خصوص توسعۀ صنایع الکترونیکی مطرح شده، پسماندهای حاصل از این صنایع است. این پسماندها بهرغم داشتن مواد باارزش برای بازیافت دارای مواد فوقالعاده خطرناکیاند که در صورت بازیافت و کنترلنشدن موجب آسیب به انسان و محیطزیست میشوند. اهمیت پسماندهای الکترونیکی به علت فلزات سنگین مانند نیکل، کادمیوم، سرب و فلزات باارزش قابل بازیافت مانند طلا، نقره، آلومینیوم، آهن، مس و ... در آن است. در این مطالعه سعی شده است ارزش اقتصادی فلزات آهن، آلومینیوم و مس در پسماندهای الکترونیکی منطقۀ 6 تهران محاسبه شود. برای این منظور با توجه به نبود بانک اطلاعاتی معتبر در کشور در خصوص تولید این نوع پسماندها، به کمک پرسشنامههایی، میزان تولید حال و آیندۀ پسماندهای الکترونیکی با استفاده از روشهای کمّی محاسبه شد. این میزان در سال 1392 حدود 745 تن برآورد شد که بر اساس ارزش اقتصادی فلزات آهن، مس و آلومینیوم در بازارهای جهانی، ارزش اینها حدود 499000 دلار برآورد شد. انتظار میرود کل تولیدات پسماندهای الکترونیکی این منطقه تا سال 1402، حدود 1145 تن باشد و ارزش اقتصادی فلزات مذکور در آنها حدود 850000 دلار برآورد شده است. برای بهرهمندی از فواید اقتصادی این پسماندها ارائۀ سیستم یکپارچۀ مدیریت پسماندهای الکترونیکی ضروری به نظر میرسد. چنین سیستمی برای موفقیت، باید مسائل اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی این نوع از پسماندها را نیز در نظر گیرد.
ارزشگذاری اقتصادی
پسماندهای الکترونیکی
سیستم مدیریت
فلزات قابل بازیافت
2014
12
22
999
1009
https://jes.ut.ac.ir/article_53015_15f37be8dbebd0477fe380744005e2e3.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
تأثیر بهینهسازی مصرف انرژی در کیفیت هوای داخل ساختمان (مطالعۀ موردی: ساختمان آموزشی)
فرزانه
مهلب
مجید
شفیع پور
مباحث انرژی مصرفی در ساختمانها و کیفیت هوای داخل آن بهمنزلۀ جدیدترین موضوعات تحت بررسی در بخش تحقیقاتی ساختمان و محیطزیست است. امروزه محیطزیست، صرفهجویی در مصرف انرژیهای فسیلی و توسعۀ پایدار به مباحث بسیار مهم و رایج در سطح بینالمللی تبدیل شدهاند. از طرفی نیز بررسی کیفیت هوای داخل ساختمان به علت زمان زیاد حضور افراد داخل محیطهای بسته، دارای اهمیت زیادی است.
در این مقاله تلاش شده است تا اثر بهینهسازی مصرف انرژی در کیفیت هوای داخل ساختمان ارزیابی شود. در جهت رسیدن به این هدف ساختمانی با کاربری آموزشی بهمنزلۀ مطالعۀ موردی انتخاب و از طریق نرمافزار ممیزی انرژی میزان بارهای گرمایی و سرمایی آن محاسبه و عامل تهویۀ ساختمان و نرخ نشت و نفوذ بهمنزلۀ رابط بین میزان مصرف انرژی و کیفیت هوای داخل ساختمان ارزیابی شد. میزان دیاکسیدکربن برای بررسی کارآمدی تهویه در ساختمان مورد مطالعه ملاک ارزیابی قرار گرفت. با مدلسازی در نرمافزار کانتم مشاهده شد که در نرخ تعویض هوا برابر با 4/2 بار در ساعت برای کلاسی دارای 20 نفر دانشجو، این میزان نرخ تهویه مناسب است، اما با افزایش تعداد افراد تا 30 نفر میزان سطح دیاکسید به ppm800 رسیده و هوا کهنه میشود و به افزایش میزان تعویض هوا نیاز است. از طرفی با افزایش میزان نرخ تعویض هوا، بار گرمایی ساختمان به میزان زیادی افزایش مییابد و موجب افزایش مصرف انرژی خواهد شد. در ادامه اقدامات بهینهسازی بر ساختمان اعمال شد و بار گرمایی ساختمان 67 درصد و نرخ تعویض هوا به 2/2 بار در ساعت کاهش یافت، اما پس از مدلسازی دوبارۀ ساختمان با این نرخ تعویض هوا، در نرمافزار کانتم، مشاهده شد که سطح دیاکسیدکربن از حد مجاز بسیار فراتر رفته است.
بهینهسازی مصرف انرژی
کیفیت هوای داخل ساختمان
نرخ نشت و نفوذ
2014
12
22
1011
1021
https://jes.ut.ac.ir/article_53016_72fc4ea68c2b904b1049f45368d18e30.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
اولویتدهی معیارهای بازسازی در خاتمۀ فعالیت معادن (مطالعۀ موردی: معادن سنگآهن گلگهر، سنگان و چادرملو)
نرگس
حاجکاظمیها
محمود
شریعت
مسعود
منوری
محمد
عطایی
بخشهای مختلف فعالیتهای معدنی گسترۀ وسیعی از محیط را دستخوش تغییرات میکنند، بنابراین بازسازی سایت فعالیتهای معدنی در زمان بهرهبرداری از معدن یا در خاتمۀ عملیات معدنکاری اجتنابناپذیر است. کاهش مخاطرات بهجایمانده از عملیات معدنکاری، احیای زمینهای تحت تأثیر و منابع آبی مصرفشده، کاهش آثار، اطمینان از حفظ منابع محیطزیستی، ایجاد ثبات و پایداری در محیط اجتماعی- اقتصادی منطقه پس از پایان فعالیتهای معدنی، ایجاد کاربریهای جدید و ترغیب در استفادۀ مناسب از منابع انرژی و ضمانت بهرهبرداری پایدار از معادن از جمله اهداف بازسازی است. با در نظر گرفتن این اهداف و مطالعۀ اکوسیستم قرارگیری معادن میتوان معیارهای متعددی برای بازسازی معرفی کرد، اما از میان این معیارها، گروهی باید انتخاب شوند تا هنگام بازسازی معادن از اهمیت و وزن بیشتر و اولویت بالاتری برخوردار باشند. با این فرض 40 معیار بازسازی در سه معدن بزرگ سنگآهن کشور (گلگهر، سنگان و چادرملو) و در سه محیط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی تعیین و بررسی شدند. تنوع، تعدد و ویژگی معیارها سبب شد تا از روش تصمیمگیری چندمعیارۀ دلفی- فازی به منظور اولویتدهی معیارهای مورد بحث استفاده شود. در نهایت با توجه به امتیازهای اختصاصدادهشده به هر معیار و مقایسۀ فازی آنها، 16 زیرمعیار که دارای بالاترین اولویت در بازسازی معادن بودند، انتخاب شدند. از میان معیارهای اولویتدهیشده، شیب و وسعت محدودۀ تخریبشده دارای بالاترین و روش کاشت و ارزش دارویی گیاهان دارای پایینترین اولویت بودند. این مقاله در نظر دارد کاربرد تصمیمگیری چندمعیاره به روش دلفی- فازی را در اولویتدهی معیارهای بازسازی نشان دهد. به این ترتیب با در نظر گرفتن محدودیتهای زمانی و بودجه، برنامهریزی مناسب و تخصیص بهینۀ منابع مالی برای اجرای برنامۀ بازسازی این سه معدن تحقق خواهد یافت.
اولویتبندی
بازسازی معادن
معیارهای بازسازی
2014
12
22
1023
1033
https://jes.ut.ac.ir/article_53017_5b59e896dbfdd4f50c52e26bb4c79185.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
کاربرد روش طرح- فرایند- نتایج (PPR) در ارزیابی طرحهای شهری
منوچهر
طبیبیان
علی
آسوده
تاکنون روشهای متعددی برای ارزیابی طرحهای شهری معرفی شده، اما در این میان به روشهای ارزیابی جامع و سیستماتیک کمتر توجه شده است. در سالهای اخیر روش طرح - فرایند- نتایج (PPR) بهمنزلۀ روش ارزیابی جامع و سیستماتیک و بر پایۀ روش سیاست- طرح/برنامه- اجرا- فرایند (PPIP) در ارزیابی طرحهای شهری معرفی شده است. روش حاضر که در سال 2009 الویرا و پینهو پیشنهاد کردند، برای ارزیابی جامع طرحهای شهری است که به همۀ ابعاد طرحهای شهری توجه میکند و در ارزیابی پیش، حین و پس از اجرا کاربرد دارد و تاکنون در ارزیابی طرحهای توسعۀ شهری در شهرهای لیسبون و پورتو به کار گرفته شده است. در مقالۀ حاضر عناصر کلیدی روش طرح -فرایند- نتایج شامل: معیارها، زیرمعیارها، منابع داده و تکنیکهای ارزیابی معرفی و کاربرد آن در ارزیابی طرحهای شهری با به کارگیری این روش در ارزیابی پیش از اجرای طرح توسعۀ اراضی آبشار 2 مشهد تشریح میشود. نتایج نشان میدهد بهرغم جامعیت روش طرح - فرایند- نتایج، این روش تأکید بیشتری بر بعد کالبدی دارد که با شرایط سیستم شهرسازی در ایران همخوانی بیشتری دارد و میتواند در ارزیابی طرحهای شهری کاربرد مناسبی داشته باشد.
سیاست- طرح/برنامه- اجرا- فرایند (PPIP)
روشهای ارزیابی
طرح- فرایند- نتایج (PPR)
طرحهای شهری
2014
12
22
1035
1050
https://jes.ut.ac.ir/article_53018_11a6ca60b27ca5075e217ce109afa617.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
طراحی منظر دانشگاهی با رویکرد تابآوری در شرایط بحران آب (نمونۀ موردی: دانشگاه ملایر)
ایمان
سعیدی
حسن
دارابی
کمآبی در بیشتر مناطق ایران مانعی بزرگ در توسعۀ فضای سبز دانشگاههای ایران که در مناطق خشک و نیمهخشک قرار دارند، محسوب میشود. این مشکل به طور جدی در دانشگاه ملایر نیز دیده میشود. دانشگاه ملایر، بر خلاف رشد شتابان فیزیکی خود، از ابتدا در تأمین نیازهای آبی فضای سبز برای توسعه با چالشهایی مواجه بوده است. افزایش توان تابآوری (بازگشتپذیری) اکولوژیک در مقابل بحرانها به ویژه بحران آبی نگرشی کلیدی در فرایند تغییرات اقلیمی به شمار میآید. بر این اساس منظر دانشگاه ملایر مبتنی بر رویکرد تابآوری و تأمین آب با روشهای نوین برنامهریزی و طراحی شده است. به این منظور ظرفیت تأمین آب مبتنی بر چارچوب طراحی اکولوژیک تحلیل شده است و استفاده از منابع آب غیرمتعارف مانند آب خاکستری و باران در دستور کار قرار گرفت و از سوی دیگر طراحی منظر متکی به منظر با نیاز آبی کم و قابلیت تابآوری در مقابل نوسانات آتی اقلیمی و به صورت خاص کمبود آب صورت گرفته است. در این فرایند ابتدا مروری بر تابآوری اکولوژیک و تابآوری منابع آب صورت گرفت و اصول پایداری اکولوژیک در خصوص تابآوری محیطهای خشک در مواجهه با کمآبی استخراج شد. سپس با شناخت محدودۀ مطالعاتی و تجزیه و تحلیل پتانسیلها، فرصتها، محدودیتها و عوامل اختلالزا در محدودۀ مطالعاتی، اصول تابآوری محیطهای خشک در ارتباط با کمآبی در آنها اعمال شد و راهکارهای عملی در سه دستهبندی کلی تأمین آب از منابع غیرمتعارف، افزایش بازدهی الگوی آبیاری و استفاده از گونههای گیاهی انعطافپذیر ارائه شده است. در انتها نیز طرح راهبردی توسعۀ فضای سبز دانشگاه ارائه شد.
انعطافپذیری
تابآوری
دانشگاه ملایر
کمآبی
منابع آب
2014
12
22
1051
1066
https://jes.ut.ac.ir/article_53019_183381c231ba92dc0577732b5451d346.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
ارزیابی مادیهای اصفهان بهمنزلۀ سبزراه، با رویکرد توسعۀ پایدار (نمونۀ موردی: نهر نیاصرم)
محمود
قلعه نویی
مینو
علیخانی
اصفهان به علت عناصر و ساختارهای ویژۀ طبیعی و تاریخی خود شناخته شده است. یکی از این ساختارها عنصری به نام «مادی» -در گذشته نهر یا کانالی آبی انسانساخت به منظور آبیاری زمینهای کشاورزی و منشعب از زایندهرود- است که با تغییر کارکرد از گذشته تا به امروز نقش کلیدی داشته است. این عناصر در گذشته انتقالدهندۀ آب و امروزه محورهای عمدتاً سبز و دارای کارکرد پارک خطی محلیاند. مادیها امروزه به علت ویژگیهای نزدیک به سبزراهها، میتوانند در اصفهان و بهبود و ارتقای کیفی فضاهای شهری آن نقش داشته باشند. هدف اصلی این مقاله ارزیابی مادیهای اصفهان بهمنزلۀ سبزراههای درونشهری است. بنابراین، با توجه به شباهت کالبدی، کارکردی و فضایی میانمادی و سبزراه و با در نظر گرفتن توانمندیها در مادیها و شناخت تفاوتهای آن دو، امکان تبدیل مادیها به سبزراههای درونشهری فراهم میآید. به منظور دستیابی به این شناخت، نخست با استفاده از روشهای گوناگون از جمله اسنادی و کتابخانهای، جمعآوری پرسشنامه، بررسی متون تاریخی و مطالعات میدانی ادبیات مربوط به مادیها مشخص و با استانداردهای استخراجشدۀ سبزراه مقایسه شد. در گام بعد با تعیین معیارها و زیرمعیارهایی در ابعاد کالبدی و کارکردی، شاخصهایی به منظور ارزیابی ابعاد اشارهشده تدوین شد. پس از کمیسازی پارامترها و نرمالیزهکردن آنها امکان این ارزیابی فراهم شد. یافتهها نشان داد که بیشترین ضعف در دو معیار اجتماعپذیری و امنیت و بهترین وضعیت در دو دسته معیار ایمنی و پیادهمداری است.
اصفهان
زیرساختهای سبز
سبزراه
مادی
نهر نیاصرم
2014
12
22
1067
1082
https://jes.ut.ac.ir/article_53020_c7713301116de31a6e496f5fffc7b843.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
ضرورت شناسایی و حفاظت از فضاهای سبز مبتنی بر شرایط محلی و منطقهای ایران (نمونۀ موردی: باغ اکبریۀ بیرجند)
رستم
صابری فر
اقدس
کرم پور
حمید
حلاج مقدم
شهرهای سنتی با داشتن زیرساختهای لازم و قابلیتهای طبیعی، بهترین نمونههای پایداری را در خود جای داده بودند. این شرایط بیانگر آن است که طراحی و برنامهریزی اینگونه شهرها با اندیشه و تفکری عمیق و عالمانه صورت گرفته است. در این شهرها، بهرهگیری از امکانات طبیعی به گونهای است که با کمترین صدمات در مواهب موجود، بالاترین بازده را در اختیار قرار میدهند. اما این شرایط در اغلب موارد رو به نابودی گذاشته و بیاطلاعی برخی از مردم و حتی مجوزهای قانونی مثل قاعدۀ تسلیط، این روند را سرعت داده است. به همین دلیل، شناسایی و تشریح جایگاه اینگونه زیرساختها و فضاها میتواند در حفاظت و پایداری آنها اثربخش باشد. به این منظور، مقالۀ حاضر در نظر دارد یکی از این فضاها، یعنی باغ اکبریۀ بیرجند را معرفی و جایگاه آن را در این شهر کویری تشریح و تبیین کند. در این مطالعه از شیوۀ توصیفی و تحلیلی بهرهبرداری و با استفاده از بازدیدهای میدانی و دیدگاه کارشناسان مربوطه و بهرهگیری از اسناد و مدارک تاریخی، اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده است. برای تحلیل اطلاعات از شیوههای تحلیل محتوا و دیدگاه کارشناسان خبره استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که باغ اکبریه با همۀ مشابهتهایی که با سایر باغهای ایرانی دارد، با توجه به شرایط خاص و دورۀ تاریخی شکلگیری و بستر طراحی، دارای شاخصههای منحصر به فردی است که تأثیر انکارناپذیری در ساخت و بافت بیرجند بر جای گذاشته و هر نوع تخریبی در آن میتواند اصالت باغ و شهری را که در آن استقرار یافته است با تهدید مواجه کند. علاوه بر آن، این باغ بهمنزلۀ ساختار کامل، بیانگر رابطۀ تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی موجود و نشانهای از سازگار و همسوکردن نیازهای انسان و طبیعت است.
باغ ایرانی
باغ اکبریه
بیرجند
پایداری
فضای سبز
2014
12
22
1083
1098
https://jes.ut.ac.ir/article_53021_c14db9d5c649fe00dd5a4b8545286dd5.pdf
محیط شناسی
محیط شناسی
1025-8620
1025-8620
1393
40
4
چکیده های انگلیسی
2014
12
22
1
57
https://jes.ut.ac.ir/article_53383_95e68016ee52d393ed8c90fb2d9df28a.pdf