TY - JOUR ID - 53012 TI - تحلیل اقلیمی و ردیابی توفان‌های گرد و غبار فراگیر در جنوب و مرکز ایران JO - محیط شناسی JA - JES LA - fa SN - 1025-8620 AU - ولی, عباسعلی AU - خاموشی, سجاد AU - موسوی, سید حجت AU - پناهی, فاطمه AU - تمسکی, احسان AD - استادیار بیابان‌زدایی، گروه علوم مهندسی بیابان، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران AD - کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، گروه علوم مهندسی بیابان، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، AD - استادیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران AD - کارشناسی ارشد بیابان‌زدایی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران Y1 - 2014 PY - 2014 VL - 40 IS - 4 SP - 961 EP - 972 KW - تحلیل سینوپتیک KW - توفان گرد و غبار KW - ردیابی KW - رهگیری جریان باد DO - 10.22059/jes.2014.53012 N2 - در سال‌های اخیر گستردگی و شدت توفان‌های گرد و غبار در نواحی غرب و جنوب‌غربی ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی خاص خود موجب شده است که این پدیده از عمده‌ترین مخاطرات زیست‌محیطی در این نواحی باشد. پژوهش حاضر به بررسی توفان گرد و غبار در نواحی جنوبی و مرکز ایران در بازۀ زمانی 2002 تا 2009 پرداخته است. برای این مهم، از داده‌های هواشناسی، داده‌های سینوپتیکی جو میانه و بالا، مدل رهگیری جریان باد برای شناسایی مناطق منشأ و ردیابی توفان‌های گرد و غبار در ایستگاه‌های شیراز، فسا و بوشهر استفاده شده است. بررسی داده‌های پایگاه گردشی زمینی نشان می‌‌دهد که سال 2008 از نظر کاهش میدان دید و دوام روزهای همراه گرد و غبار، دارای شدیدترین توفان‌های گرد و غبار در بازۀ مطالعاتی بوده است، به طوری که 10 ژوئن 2008 با میدان دید کمتر از 500 متر شدیدترین روزگرد و غباری ایستگاه‌های مطالعاتی است. نتایج رهگیری جریان باد که با استفاده از مدل HYSPLIT در شدیدترین روز گرد و غباری انجام شد، نشان می‌دهد که این تودۀ گرد و غباری از مناطق شمال‌غرب عراق و شرق سوریه سرچشمه ‌گرفته و با جهت شمال‌غربی- جنوب‌شرقی وارد ایران شده است. نتایج پایگاه گردش جو میانه و بالا نشان می‌دهد که در 10 ژوئن 2008 با حاکمیت مرکز کم‌فشار قوی در شرق ایران و پرفشار در شمال آفریقا، بادهای غربی ایجاد و سبب ورود گرد و غبار حداکثری به منطقه شده‌‌اند. در مجموع نتایج پژوهش حاضر حاکی از این است که مدل رهگیری جریان باد و بررسی‌های جوی قابلیت مناسبی برای تشخیص و پایش مسیر حرکت توفان‌های گرد و غبار دارند. UR - https://jes.ut.ac.ir/article_53012.html L1 - https://jes.ut.ac.ir/article_53012_14dd7b5f01e1c59dca823e2b57bd04cf.pdf ER -