دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
مدلسازی و شبیهسازی انتقال جرمی غیر دائم PBDEs در سه محیط هوا، آب و خاک
FA
سید محمود
موسوی
mmousavi@um.ac.ir
سمانه سلوکی
پور
15924187
پلی دی فنیل اتر برومینهها به منزلة بازدارندة شعله مانع از انجام سازوکار شاخهای رادیکالهای آزاد در فاز گاز طی احتراق میشوند. در نتیجه از این مواد بدین منظور در قطعات و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی استفاده میشود. این قطعات و تجهیزات بعد از استفاده به عنوان مواد دور ریختنی وارد مراکز دفن زباله میشوند. مواد بازدارندة موجود در این مراکز، وارد هوا، آب و خاک میشوند، به طوریکه باعث آلودگی این بخشها میشوند. در این مقاله یک مدل انتقال جرمی با در نظر گرفتن واکنشهای این مواد و انتقال آنها در بخشهای مختلف محیط زیست انتخاب شده و نمودارهای تغییرات غلظت نسبت به زمان برای سه بخش مختلف و چهار PBDEs تجاری، یعنی Deca-BDE ، Octa-BDE ، Penta-BDE و Tetra-BDE ارائه شدهاست.نتایج به دست آمده حاکی از آناستکه غلظت این مواد در محیط خاک با گذشت زمان، به نسبت ثابت بوده و این مادة آلاینده برای مدت طولانی در خاک باقی میماند. در مورد غلظت این مواد در آب، با وجود روند افزایشی که مشاهده میشود، مقدار غلظت نسبت به خاک کمتر است که میتواند به دلیل آب گریز بودن این مواد باشد. درضمن، غلظت این آلایندهها در هوا با زمان کاهش مییابد.
بازدارندة شعله,پلی دی فنیل اتر برومینه,شبیهسازی – انتقال جرم – غیردائم,مدلسازی
https://jes.ut.ac.ir/article_19324.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19324_400d3c2c60526c5551baf2d1a8baf67e.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
تأثیر پسابهای شهرک صنعتی مراغه برآلودگی آبهای زیرزمینیدشت مراغه-بناب
FA
اصغر اصغری
مقدم
moghaddam3@tabrizu.ac.ir
نینا
محمودی
48675544
دشت حاصلخیز مراغه- بناب که درجنوب شرق آذربایجان شرقی قرارگرفته از منابع آب زیرزمینی باارزشی برخوردار است. کارخانههای کاوه سودا و کاغذسازی مراغه واقع در شهرک صنعتی مراغه حجم بسیار زیادی پساب تولید میکنند که به طور پیوسته در دشت تخلیه میشود. دراین تحقیق تأثیر پسابهای صنعتی برکیفیت آب زیرزمینی منطقه مورد بررسی قرارگرفته است. به این منظور تعداد 92 نمونه آب از چاهها، چشمهها و قنوات منطقه و از پسابهای صنعتی در دو نوبت جمعآوری و آنالیز شیمیایی شدهاست. هدایت الکتریکی پساب در مهرماه 1385، برابر با 167384میکروزیمنس برسانتیمتر اندازهگیری شد و بر اساس آنالیز هیدروشیمیایی مهمترین یونهای موجود در آن بهترتیب Na+,Ca2+, Cl- وSO42- است. غلظت این یونها در نمونههای برداشت شده از چاههای واقع در 5/1 و 2 کیلومتری محل تولید پسابها و چاههای آب شرب شمارة 1و 2روستای خوشه مهر واقع در فاصله به نسبت زیاد از این محل به طور غیر عادی افزایش یافته است. خواص هیدروشیمیایی نمونههای این چاهها با خواص پسابهای صنعتی همخوانی داشته و آلودگیهای شدید ایجاد شده در قسمتی از دشت نتیجه تأثیر پسابهای صنعتی بر منابع آب زیرزمینی است.
آلودگی آب زیرزمینی,پساب,شهرک صنعتی مراغه,کارخانههای کاوه سودا و کاغذ سازی
https://jes.ut.ac.ir/article_19325.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19325_e97b7aba8bd96e5e4798c48eed1f3c4e.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
بررسی تأثیر عدم قطعیت ضریب زوال بر نتایج مدل سازی کیفیت آب رودخانة زرجوب
FA
مهدیه عسگری
شاهی
83419799
سید حسین
هاشمی
h.hashemi@sbu.ir
تقی
عبادی
57744155
هنگام مدلسازی ثوابت و ضرایب زیادی وجود دارد که بر نتایج خروجی تأثیر زیادی میگذارند. در بسیاری از مواقع ممکن است این ضرایب و ثوابت با مقادیر واقعی خود در محیط اختلاف داشته باشند ولی به هنگام مدلسازی به دلیل تعدیل سایر مقادیر در مدل، خروجی مدل با شرایط مرزی انطباق ظاهری داشته باشد. تحلیل عدم قطعیت ابزاری برای ارزیابی میزان تأثیرگذاری عدم قطعیت عوامل مختلف بر خروجی مدل است و میتواند دید کافی از لزوم جمعآوری دادههای بیشتر برای بهبود تخمین برخی بارها، شرایط اولیه، یا نرخهای زوال و غیره فراهم آورد. در این مقاله تأثیر عدم قطعیت ضریب زوال اکسیژنخواهی بیوشیمیایی کربنی بر غلظت اکسیژن محلول در رودخانة زرجوب گیلان با استفاده از مدل QUAL2E بررسی میشود. نمونه برداری پارامترهای کیفیت آب و، دبی، عمق و سطح مقطع ایستگاهها در سال 1384 در ماههای مرداد، شهریور برای کالیبراسیون و مهر برای صحت سنجی مدل در شش ایستگاه انجام شد. دادههای هواشناسی از نزدیکترین ایستگاه هواشناسی در رشت دریافت شدند. اثر جلبک، اکسیژنخواهی رسوب و اکسیژنخواهی نیتروژنی به صورت بخشی از سایر ضرایب مربوط به اکسیژن محلول در نظر گرفته شدند و ضرایب زوال و هواگیری با کالیبراسیون مدل به دست آمدند. تحلیل حساسیت به روش تکعاملی انجام شد. میزان حساسیت این ضریب به متغیر کیفی اکسیژن محلول در پایین دست در ماه شهریور به صورت خطی برابر با 6/0- و در ماه مرداد در ایستگاه پنجم تا زمانی که مقدار اکسیژن محلول به صفر برسد 6- به دست آمد. دلیل زیاد بودن حساسیت آن کمشدن ناگهانی مقدار اکسیژن محلول از ایستگاه چهارم به پنجم و پایین بودن آن در این ایستگاه می باشد. این موضوع مبین آناستکه صرف وقت و هزینه بیشتر برای اندازهگیری، یا تخمین دقیق تر ضریب زوال لازم است.
مدل QUAL2E,رودخانة زرجوب,آنالیز عدم قطعیت,ضریب زوال,اکسیژن محلول
https://jes.ut.ac.ir/article_19326.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19326_9f675fcf6993140aeeea0db1dd2cf62b.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
ارزیابی کیفی رودخانههای منتهی به تالاب انزلی بر اساس جوامع کفزیان
FA
علیرضا
میرزاجانی
mirzajani@hotmail.com
احمد
قانع
65571535
حجت خداپرست
شریفی
35672776
در این مقاله به جوامع بنتوز در تالاب و برخی خصوصیات آلی آب در 12 رودخانة منتهی به تالاب انزلی پرداخته شده است. 21 ایستگاه در نقاط مختلف حوزة آبخیز تالاب اعم از بالادست - نزدیک شهرها - نزدیک محیطهای ورودی به تالاب تعیین شد. با استفاده از شاخصهای غنای مارگالف و منهینیک و تنوع سیمسون و شانون و نسبت EPT/C و شاخص بیولوژیک خانوادگی هیلسنهوف، وضعیت کیفی آب در این ایستگاهها مورد بررسیشد. شاخصهای تنوع وغنا در ایستگاههای رودخانهای متأثر از شهر رشت کمترین مقدار و در ایستگاههای بالادست رودخانهای بیشترین مقدار را داشتهاند. براساس شاخص زیستی هیلسنهوف، کیفیت آب ایستگاههای مجاور شهرها و بیشتر ایستگاههای نزدیک ورودی تالاب به نسبت ضعیف تا بسیار ضعیف بوده که مبین بار زیاد آلودگی آلی در آنهاست. کیفیت آب در تعداد محدودی از این ایستگاهها بر اساس شاخص مذکور در رتبة خوب ( بین5/4 تا 5 ) قرار داشته که مربوط به ایستگاههای بالادست است. بررسی مقادیر فسفات و نیترات کل نیز مطالب فوق را تایید کرده بهطوریکه برخی ایستگاهها تحت تأثیر مناطق شهری از مقادیر بالایی برخوردار بودند. نتایج حاصل از این بررسی نقش شهرها و کاربریهای کشاورزی را در افزایش بار آلی رودخانههای منتهی به تالاب و افزایش روند فراغنی شدن تالاب را نشان میدهد که لزوم فناوری پیشرفته و مدیریت هماهنگ در کاهش آلودگیهای آلی را طلب میکند.
تالاب انزلی,شاخص بیولوژیک,کفزیان,نمایه تنوع
https://jes.ut.ac.ir/article_19327.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19327_4e5939595f38f2c4fd90a24bbaf10c90.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
آلودگی به سرب و اثرآن بر اندیسهای خونی در حوالی معدن سرب فیضآباد راور
FA
مهدی عباس
نژاد
mabbas@mail.uk.ac.ir
احمد عباس
نژاد
87378943
محمدرضا
آفرینش
88348994
علی
گل
71635299
سالهاست که سرب به عنوان نوعی آلوده کننده محیط زیست حیات موجودات زنده را تهدید میکند. غلظت سرب در چرخههای زیستی به چندین عامل از جمله خاک، گونههای گیاهی منطقه، ویژگیهای آب و نوع کانیهای آن بستگی دارد. هدف از این مطالعه اندازهگیری میزان تحرک سرب، قابل جذب بودن و نیز مشخص کردن اثر آن بر اندیسهای خونی در حوالی معدن سرب فیضآباد راور است. بخش اولیه مطالعه نشان داد که غلظت سرب در آب، خاک و نیز گیاهان منطقه بالاست (در مقایسه با نمونههای مشابه از سایر مناطق)(P<0.05). به منظور بررسی جزئیات اثر سرب بر خون، نمونههای خونی، بهصورت پرسشنامهای از مردانی که در منطقة آلوده زندگی میکردند، گرفته شد (تعداد 24 نفر به عنوان گروه آزمونی ). سپس فاکتورهایی مثل Hg, MCH, MCHC, MCV, HCT و RBC اندازهگیری شدند. پس از مقایسة این فاکتورها با افراد مشابه از مناطق غیر آلوده (شهر راور) (24نفر به عنوان شاهد) نتایج زیر به دست آمد. هماتوکریت (HCT) و هموگلوبین (Hg) بهطور معنیداری در افراد ساکن در محل آلوده نسبت به گروه شاهد پایینتر بود(P<0.05). اگرچه تعدادگلبول قرمز (RBC)، حجم متوسط گلبول قرمز(MCV)، مقدار هموگلوبین هر گلبول قرمز (MCH) و نیز غلظت هموگلوبین در یک گلبول قرمز (MCHC) تغییرات اندکی نشان دادند، اما این تغییرات به سطح معنیدار نمیرسد.نتیجهگیری این خواهد بود که ترکیبات سرب موجود در منطقه به صورت محلول در منابع آب میتوانند به چرخههای زیستی وارد شوند و در نتیجه توسط بافتهای زنده از جمله مغز استخوان جذب و بدین وسیله اندیسهای خونی را متأثر سازند.
اندیسهای خون,سرب,معدن سرب فیض آباد راور
https://jes.ut.ac.ir/article_19328.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19328_b51c2c5a2b013066443ef379197f04e9.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
خصوصیات کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در فلات قارة جنوبی دریای خزر
FA
ناصر حاجی زاده
ذاکر
nhzaker4@ut.ac.ir
محیط زیست دریای خزر در اثر بهرهبرداری عظیم انسانی و تخلیة مقادیر زیادی از فاضلابهای شهری، صنعتی و کشاورزی تحت فشار بسیار زیاد است. مواد مغذی مانند فسفر و نیترات و سایر مواد زاید انسانی از طریق رودخانهها، و یا ورود مستقیم به دریای خزر ریخته و محیط زیست دریایی و اکوسیستم دریای خزر را تهدید میکنند. وقوع غلظتهای بالای فیتوپلانکتون در محیطهای آبی در عکسالعمل به ورود مواد مغذی گیاهان در اثر فعالیتهای انسانی همراه با آثار مضر متعدد محیطزیستی است. بنابراین توزیع و غلظت کلروفیل آ بهعنوان شاخص بیومس فیتوپلانکتون از اهمیت بسیار اساسی در مطالعات کیفیت آب و خصوصیات اکولوژیکی محیطهای آبی برخوردار است. در این مقاله توزیع غلظت کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در منطقة فلات قاره دریای خزر در مجاورت ایران در دو بخش شرقی و غربی ساحل جنوبی دریای خزر بهترتیب در مجاورت بابلسر در مازندران و شرق بندر انزلی در مقابل دهانة سفیدرود در گیلان تا عمق 200 متر ارائه شدهاست. اندازهگیریهای غلظت کلروفیل آ با استفاده از سنسور فلوئورمتر نصب شده بر روی دستگاه CTD در پاییز 1382، پاییز و زمستان 1383 و بهار 1384 انجام و ارائه شدهاند. نتایج نشاندهندة تغییرات غلظت کلروفیل آ بیشتر بین 91/0 تا 99/0 میلیگرم در مترمکعب در منطقة مورد مطالعه است. در روی ترموکلاین غلظت کلروفیل آ بیشتر93/0-96/0 میلیگرم در مترمکعب بوده و در زیر ترموکلاین غلظت کلروفیل آ با تغییرات کم در عمق، بیشتر برابر با91/0 میلیگرم در متر مکعب و با تغییرات کم فصلی ملاحظه شد. این مقادیر بهعنوان اطلاعات پایه در ارزیابی محیط زیستی سواحل جنوبی دریای خزر از اهمیت بسیار زیاد برخوردارند. مقادیر اندازه گیری شده نشان دهندة غلظت بالای کلروفیل آ در آبهای فلات قاره سواحل جنوبی دریای خزر بالا و ورود مقادیر زیادی از مواد مغذی گیاهان به این ناحیه است. این نتایج ،لزوم اجرای اقدامات لازم برای کاهش ورود مواد مغذی گیاهان، بخصوص گیاهان ناشی از فاضلابهای شهری و کشاورزی به دریای خزر را میرساند.
تغییرات فصلی,دریای خزر,کلروفیل آ,محیط زیست,مواد مغذی گیاهان
https://jes.ut.ac.ir/article_19329.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19329_99f197878e5ce2adef38b15fff5da56a.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
مدیریت زیستمحیطی خودروهای فرسوده
FA
محمد علی
عبدلی
88472367
سید بهمن
معتمدی
48923715
اکبر
باغوند
baghvand@ut.ac.ir
خودروهای فرسوده به علت روش موجود تصفیه و وجود خودروهای متروک در طبیعت، آثار زیستمحیطی جدی را به همراه دارند. حجم زیاد خودروهای فرسوده و خطرات زیستمحیطی آنها، موجب تشویق برای جستوجوی راه حلی جهت داشتن یک سیاست مؤثر زیستمحیطی در زمینه کنترل آثار زیستمحیطی خودروهای فرسوده شدهاست. این تحقیق به بررسی عوامل تعیینکننده در توسعه مؤثر و کارآمد سیاست خودروهای فرسوده میپردازد. شش کشور در این زمینه مطالعه شدهاند. تمرکز اصلی بر قسمتهایی نظیر قانونگذاری، استفاده از ابزارهای گوناگون اجرای سیاست پایدار مواد زاید و سازوکارهای مالی و مانند آن، است. این تحقیق چندین عامل که بر موفقیت و یا عدم موفقیت سیستمهای خودروهای فرسوده تأثیر میگذارند را مورد بحث و بررسی قرار دادهاست. طرح خروج خودروهای فرسوده از ناوگان حمل و نقل در سال 2000 در ایران مطرح شد. در ایران دو نوع سیستم تصفیه وجود دارد. در سیستم شمارة 1، آخرین مالک، خودروی فرسوده را به مراکز مجاز میبرد و خودروی فرسوده از رده خارج میشود. مواد قابل استفادة مجدد و بازیافت، فروخته شده و مواد باقیمانده دفن میشوند. در هیچ یک از قسمتهای این سیستم ملاحظات زیستمحیطی رعایت نمیشود. در سیستم شمارة 2، آخرین مالک، خودروی خود را به تولیدکنندگان واگذار میکند و به ازای آن5/1 میلیون تومان و یک خودروی جدید دریافت میکند. در سیستم شمارة 2 خودروهای فرسوده فقط جمعآوری شده و وارد مرحله تصفیه نمیشوند. بحث و بررسی عوامل تعیینکنندة مذکور به درک بهتر از خودروهای فرسوده و آثار زیستمحیطی آنها جهت ایجاد مدیریت پایدار این زایدات کمک میکند. در نهایت با توجه به عوامل مورد بحث، سیستمی برای خودروهای فرسوده ایران ارائه شده است.
استفاده مجدد,اوراق کردن,بازیافت,تصفیة خودرو های فرسوده,خرد کردن,دفع,مواد زاید باقیمانده
https://jes.ut.ac.ir/article_19330.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19330_bcd52164f2285c6cfa5b1019f369b814.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
تعیین ردپای اکولوژیکی در نواحی شهری پرتراکم و بلندمرتبه (نمونة مورد مطالعه:محلة الهیه تهران)
FA
پریماه
صمدپور
52697854
شهرزاد
فریادی
sfaryadi@ut.ac.ir
هدف این تحقیق، ارزیابی آثارمحیط زیستی افزایش تراکم جمعیتی و ساخت و سازهای شهری، بخصوص بلند مرتبه سازی در نواحی و محلههای شهری است. نمونة مورد مطالعه این تحقیق، محلة الهیه یکی از معروفترین نواحی توسعة ساختمانهای بلند در شهر تهران است. ابتدا مقایسه روند تغییرات کاربریهای محلة الهیه نشان داد که در فاصلة سالهای 1358 و 1384 اراضی ساخته شده در حدود 5/2 برابر افزایش و متعاقبأ زمینهای سبز و باز به میزان 7/1 برابر کاهش داشته است. این کاهش به عنوان یکی از مهمترین آثار محیط زیستی افزایش ساخت و سازهای محلة شناسایی شد.سپس با استفاده از روش "ردپای اکولوژیکی" مشخص شد که میزان "زمین مصرف شده" برای تأمین نیازهای مصرفی ساکنان ناحیة الهیه درسال 1384 بیش از 5 برابر مساحت ناحیه و6/1 برابر کل مساحت شهر تهران بوده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که توسعة محلة الهیه سهمی بسیار فراتر از ظرفیت محیطزیستی خود مصرف میکند. همچنین در برنامههای توسعه محله، افزایش فضاهای سبز و باز برای جبران آثار افزایش فضاهای پر یا ساختهشده پیشبینی نشده است.در نهایت مشخص شد که روش"ردپای اکولوژیکی" میتواند بهعنوان ابزار مناسبی برای ارزیابی و مقایسة کل آثار محیطزیستی در مقیاس توسعههای درونشهری برحسب معیار و واحدی مشترک یعنی"زمین" تطبیق و تعمیم یابد.
آثار محیطزیستی,ردپای اکولوژیکی,فضاهای پر,فضاهایهای سبز و باز,مصرف زمین
https://jes.ut.ac.ir/article_19331.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19331_deacff5ff472f852fe17f623cc9ecd70.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
تحلیل تغییرات زمانی و توزیع مکانی فضاهای سبز شهری تهران در مقیاس سیمای سرزمین
FA
پرستو
پریور
parivar.p@gmail.com
احمد رضا
یاوری
26567361
احد
ستوده
ahadsetoodeh2@yahoo.com
شهرتهران با وسعتی درحدود 700 کیلومترمربع وجمعیتی حدود 8 میلیون نفر یکی ازآلودهترین کلانشهرهای دنیاست ظرفیت پالایش وجذب آلایندهها دراین شهر کاهش یافته است. رشد شهرنشینی باعث تخریب فضاهای سبز به عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر در جذب و کاهش آلایندهها شده است .به منظور احیای فضاهای سبز شهری و بهبود عملکردهای اکولوژیکی مرتبط با کیفیت هوای شهر، شناسایی و تحلیل تغییرات زمانی و توزیع مکانی فضاهای سبز شهری ضروری است. در این تحقیق برای شناسایی نحوة ترکیب و توزیع فضایی پوشش گیاهی شهر تهران از نقشههای پوشش اراضی حاصل از تصاویرماهوارهای لندست سالهای 1381و1367 ونقشه کاربری اراضی1:2000 استفاده شد وبه کمک متریکهای سیمای سرزمین(شامل NP,MPS,MNN,CAP) وضعیت ترکیب و توزیع فضایی عناصر ساختار سیمای سرزمین و روند تغییرات آنها به صورت کمی مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده است که فضاهای سبز در شهر تهران از نظر نحوة ترکیب و توزیع فضایی دارای شرایط مطلوبی نیستند و طی دوره زمانی مورد مطالعة لکههای فضای سبز از لحاظ وسعت، پیوستگی و ماهیت ترکیب و توزیع فضایی دچار روند تخریب شدیدی بوده است ودر حال حاضر نیز شبکه موزاییک لکههای فضای سبز شهری از وسعت و پیوستگی لازم برای ارایه خدمات اکولوژیکی به منظور بهبود کیفیت محیط زیست شهر تهران برخوردار نیست.
اقدامات اصلاحی,ترکیب و توزیع فضایی,سنجش از دور,فضای سبز,متریکهای سیمای سرزمین
https://jes.ut.ac.ir/article_19332.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19332_97c2ba1cc386f5fbed502edb44c635ee.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
مقایسة آثار زیستمحیطی تغییر کاربری اراضی بر تغییر پوشش گیاهی و دمای سطحی در مناطق شهری و غیرشهری با بهکارگیری سنجش از دور
FA
جلال
عبداللهی
jaabdollahig@gmail.com
سید علی محمد
چراغی
47724582
محمدحسن
رحیمیان
97115987
پوشش گیاهی,درجة حرارت,سنجش از دور,کاربری اراضی,ماهوارة لندست
https://jes.ut.ac.ir/article_19333.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19333_253ae03a0725d2a88f85eebb95dc77a2.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
ارزیابی آثار محیطزیستی بزرگراه تهران– پردیس بر تخریب اکوسیستم مناطق حفاظتشده خجیر و سرخهحصار
FA
اطهره
نژادی
nejadiathareh2@gmail.com
مجید
مخدوم
mmakhdom@ut.ac.ir
سید مسعود
منوری
0000-0001-9142-9790
monavarism@yahoo.com
علی
بالی
18276184
حمید فراهانی
راد
61488772
فعالیتهای بشر اغلب تأثیرات ناسازگاری بر سیماهای طبیعی سرزمین و اکوسیستمها میگذارند. سیماهای طبیعی سرزمین زیستگاهها را دربرمیگیرند و ازبین رفتن و قطعه قطعه شدن زیستگاهها، دو تهدید مهم برای تنوع زیستی به شمار میروند. ارزیابی آثار محیط زیستی به عنوان یک فرایند سیستماتیک و مستند برای شناسایی و ارزیابی آثار مستقیم و غیرمستقیم پروژههای توسعهای در محیط زیستهای متفاوت، دربرگیرنده روشی مناسب برای کمّی کردن و پیش بینی از آثار دست رفتن و قطعه قطعه شدن اکوسیستمها بر تنوع زیستی نیست. این مقاله به ارزیابی آثار محیطزیستی بزرگراه تهران – پردیس بر تنوعزیستی دو منطقه حفاظت شده خجیر و سرخه حصار که در استان تهران واقع شدهاند.میپردازد. .در این ارزیابی دو نوع آثار مربوط به" از دست دادن مستقیم اکوسیستمها" و "قطعه قطعه شدن اکوسیستمها " مدنظر قرار گرفتندبرای محاسبه از دست دادن اکوسیستم، محدوده ضربهگیری در دوطرف مسیر جاده در نظر گرفته شد و میزان ازدستدادن اکوسیستمها با رویهم گذاری نقشه مسیر, زون ضربهگیر و نقشه اکوسیستمها محاسبه شد.نتایج مورد انتظار از این رویهمگذاری نیز در جدولی که برای گزینههای مختلف پیشنهادی پروژه از همین طریق تهیه شد، ارائه گردید و از دست رفتن اکوسیستم برای هر تیپ اکوسیستمی محاسبه شد. علاوه بر این، سه شاخص ناحیه مرکزی لکه، جداشدگی لکه و میزان تخریب لکه برای پیش بینی آثار قطعه قطعه شدن در نظر گرفته شد.این شاخصها به طور غیرمستقیم برای بررسی میزان زیست پذیری اکوسیستم بررسی شدند.سرانجام آثار پروژه، براساس یافتهها پیشبینی شدند و برای ارزشگذاری اکوسیستمها به عنوان جزئی از فرایند ارزیابی آثار، نادر بودن هر لکه مورد محاسبه قرار گرفت.نسبت بین پوشش واقعی و پوشش بالقوه هر لکه اکوسیستمی نیز به عنوان شاخصی برای بیان نادربودن اکوسیستم مورد استفاده قرار گرفت و در نتیجه کاربرد این روش شناختی، ارزیابی آثار بر تنوع زیستی، احداث بزرگراه تهران – پردیس را تأیید نمود.
ارزیابی,بزرگراه,تنوع زیستی,سیمای سرزمین,قطعه قطعه شدن لکه اکوسیستمی,مناطق حفاظت شده خجیر و سرخه حصار
https://jes.ut.ac.ir/article_19334.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19334_54228eb71afd66f244826fe164a86e46.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
تغییر مقیاس در ارزیابی پیامد فعالیتها بر محیط زیست(نمونههای مورد مطالعه: سد سفید رود ایران و سد هایزوکا ژاپن)
FA
فرود آذری
دهکردی
fazari@ut.ac.ir
نوشین
خزاعی
19515953
داریوش مینایی
تهرانی
46796664
مقیاس در ارزیابی بحثی است پیچیده که تابع بسیاری از متغیرها از بودجة پروژة گرفتهشده تا وضعیت محدودة مورد مطالعه، نوع تأثیرات و قدرت تفکیک نقشههاست. مقیاس و تغییر آن در سه بعد زمان، جرم و مکان قابل طرح است. برای نشاندادن تأثیر تغییر مقیاس در ارزیابی پیامد فعالیتها بر محیط زیست1، الگوی تخریب در ژاپن در 10 واحد کاری اجرا شد. مشخص شد که تغییر مقیاس با روش تغییر بزرگنمایی2 و نیز روش جابهجایی چارچوبکاری3 تأثیر زیادی در یافتههای الگوی تخریب دارد. برای مثال در تغییر بزرگنمایی مشخص شد که قسمتهایی از محدودة مطالعاتی که در مقیاس کوچکتر تخریب شدهبودند، در مقیاس بزرگتر تقریباً دستنخورده برآورد میشدند. برای نشاندادن تغییر مقیاسجرمی و تأثیر آن در ا.پ.ف.م.، فهرست شناسایی پیامدهای دو سد در ایران و ژاپن مقایسه شدند. برای این کار وسعت و حجم دریاچة سدها مورد قیاس قرار گرفتند و نتیجة فهرست شناسایی پیامدهای مخزن سد بر محیط زیست به صورت جدولی در قالب فهرست ارزیابی سنجشی-وزنی ارائه شد. مشخص شد که ارزیابی با استفاده از متغیر جرم، به دلیل آن که وزن آب قابل کمیسازی است در مقایسه با تغییر مقیاس دادههای مکاندار در ا.پ.ف.م.، با سادگی بیشتری انجام میشود. در پایان این مقاله، تغییر مقیاس در سطحهای مختلف برنامهریزی محیطزیستی بررسی و برای کاهش عدم قطعیت در تصمیمگیری برای مقیاس مناسب در ا.پ.ف.م. پیشنهادهایی ارائه شده است.
ارزیابی پیامد فعالیتها بر محیط زیست,انواع مقیاس,تغییر مقیاس,مقیاس
https://jes.ut.ac.ir/article_19335.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19335_985636503286db4c9d637aa63139891d.pdf
دانشگاه تهران
محیط شناسی
1025-8620
2345-6922
34
45
2008
05
21
بررسی علل و پیامدهای وقوع چرخه تخریب محیطزیست درکلاردشت (آسیبشناسی، عارضهیابی و نظریهپردازی)
FA
کوروش
برارپور
bararpoor@yahoo.com
در کشورهای کمتر توسعه یافته، یا در حال توسعهای همچون ایران، معمولاً! طرحهای توسعهای به دلیل حاکمیت رویکردهای غیر علمی در فاز امکانسنجی(فاز صفر) شان، سبب تخریب محیطزیست، ناپایداری توسعه و بر هم زدن آمایش سرزمین مناطق میشود. تجربیات بیشماری نشان میدهد، معمولاً راهحلها و راهکارهای ارائه شده برای رفع این پیامدهای ناگوار، به دلیل این که با تأخیر زمانی رخ میدهد چاره ساز نیست. این مقاله با نگرشی سیستمی و با استفاده از تئوری مفهومسازی بنیادی و با استناد به نظریة "چرخه تخریب محیط زیست " Gladwin ، به عارضهیابی و آسیب شناسی علل و پیامدهای وقوع چرخه تخریب محیطزیست در کلاردشت میپردازد. رویش سه نظریة علمی جدید در حوزة دانش مدیریت محیطزیست، از دیگر دستاوردهای این پژوهش بوده و به دلیل اینکه گسترة وسیعتری از واقعیتهای بومی کشورمان را در باره پدیدة تخریب در برمیگیرد، نسبت به دیگر نظریههای ارائه شده توسط صاحبنظران و مؤسسات بینالمللی، از قدرت توضیحدهی بالاتری نسبت به رفتار پدیده برخوردار است. این سه نظریه؛ رشد بیرویة جمعیت، فقدان چشمانداز درازمدت و حاکمیت تفکرخطی بر مدلهای ذهنی مردم و مدیران جوامع کمتر توسعه یافته را علت اصلی تخریب محیطزیست تشخیص داده است.
تئوری مفهومسازی بنیادی(GT),تفکر خطی(LT),توسعةپایدار,چرخه تخریب محیطزیست, چشمانداز,کلاردشت
https://jes.ut.ac.ir/article_19336.html
https://jes.ut.ac.ir/article_19336_e572f1d369c819876803d3baaa4dd624.pdf