ORIGINAL_ARTICLE
سهم بندی بار آلودگی ورودی از زیرحوضهها به مخزن سد امیرکبیر
با استفاده از مدل QUAL2K
سد کرج (امیرکبیر) از نوع سد مخزنی چند منظوره با اهداف متعدد بویژه تأمین آب شرب کلانشهر تهران، در سالهای اخیر با ورود انواع آلودگی مواجه بوده است. این مسئله ایجاب میکند بار آلودگی ورودی از زیرحوضهها به آن تعیین و برای کاهش و رفع آلودگی آنها اقدام جدی شود. در این تحقیق با تعیین سهم بار آلودگی ورودی از زیرحوضههای آبریز سد کرج به مخزن سد به الویتبندی زیرحوضههای آلودهکنندهتر پرداخته شده است تا فرایند تصمیمگیری برای کاهش بار آلودگی زیرحوضهها تسهیل شود. از این رو به منظور تعیین سهم زیر حوضههای آبریز مخزن سد کرج، ابتدا بار آلودگی خروجی مشخصههای کیفی مختلف از جمله کل مواد جامد محلول، مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی بر حسب CBODu، آمونیم، نیترات و فسفات از زیر حوضهها تعیین، سپس با استفاده از مدل QUAL2K بار ورودی به مخزن سد شبیهسازی شد. در مرحلة بعد برای نشان دادن تصویر واضحتری از سهم آلودگی زیرحوضهها با استفاده از روش طبقهبندی آماری، به طبقه بندی بار آلودگی زیرحوضهها در 5 طبقه با بار آلودگی بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد پرداخته شده و در نهایت با استفاده از نرم افزار GIS، پهنه بندی زیرحوضهها در این طبقات صورت گرفته است. یافتهها نشان داد که سهم بار آلودگی ورودی از شاخههای فرعی در آلودگی مخزن سد بیشتر از شاخه اصلی رودخانه است، بویژه زیر حوضههای ولایترود، شهرستانک و سیرا که در مجموع بیش از یک سوم، بار آلودگی ورودی به مخزن را به خود اختصاص داده است. در نتیجة برنامهریزی برای کنترل و کاهش بار آلودگی شاخههای فرعی میباید در الویت قرار گیرد.
https://jes.ut.ac.ir/article_22543_985379baab92ef69c48969e07f288ce7.pdf
2011-05-22
1
8
سهم آلودگی
کیفیت آب
مخزن سد
سید حسین
هاشمی
h.hashemi@sbu.ir
1
Assist. Prof., Environmental Pollutants Department, Environmental Science Research Institute, Shahid Beheshti University
AUTHOR
الهام
قاسمی زیارانی
ghasemi_elham@yahoo.com
2
کارشناس شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران
AUTHOR
یوسف
رنجکش
yousefranjkesh@gmail.com
3
مدیر امور سد و شبکه شرکت مهندسان مشاور ری آب
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی زیست محیطی و سنجش برخی شاخصهای مهم آلودگی نفتی در اراضی محدودة پالایشگاه گاز سرخون بندرعباس
هدف از این پژوهش، بررسی دقیق نوع و رفتار آلایندهها، ارزیابی زیست محیطی و سنجش برخی شاخصهای مهم آلودگی نفتی در اراضی محدودة پالایشگاه و چگونگی نشر و ترابری آنها در محیط زیرزمینی بود. بدین منظور، درک مقیاس آلودگی با حفر گمانهها تا رسیدن به سخت کفههای غیر قابل نفوذ موجود، انجام و برداشت نمونهها و اندازهگیری مقدار کل آلاینده هیدروکربنی و کل آلاینده نفتی انجام شد. ویژگیهای منبع اصلی موجد آلودگی، با آزمایشهای تعیین کل جامدات معلق، کل جامدات محلول، مقدار نفت اولیه ورودی، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی و بیوشیمیایی بررسی شد. پهنهبندی و تهیة نقشههای نشر آلودگی، با تکنیکهای زمینآمار با نرمافزارهای Surfer و ArcGIS انجام شد. مطالعات زمینآمار و بررسی کمّی نقشههای سهبعدی تخمینگر نشر کل آلودگی هیدروکربنی و نفتی خاک نشان داد که ترابری آلایندهها، بهعلت شرایط خاص حاکم بر منطقه (وجود سفره آب زیرزمینی در عمق 24 متری از سطح و بالابودن سخت کفههای غیر قابل نفوذ در کل منطقه)، از ناحیه محصور بالای سختکفه و بهوسیلة نشر میعانات گازی صورت گرفت. با وجود محرز بودن آلودگی، منابع موجد آن، نشت چالههای سوزان (عامل اصلی) و عدم رعایت کامل موارد ایمنی و پیشگیری در حین عملیات، نشت احتمالی از مخازن ذخیره، شکستگی لوله و کانالهای جمعآوری فاضلاب مشخص شدند. نتایج بررسی منابع موجد آلودگی و تعیین مشخصههای آن، علاوه بر تعیین نیروی آلودگی، راهنمای مناسبی برای تصمیمگیری مدیریت فاضلاب پالایشگاه، تعیین بهترین سیستم پاکسازی و برنامهریزی راهبردی برای تحقق آن است.
https://jes.ut.ac.ir/article_22544_874dd7e95e0c0e7f099d13b08b12ceb2.pdf
2011-05-22
9
26
آلودگی
پالایشگاه
محیط زیرزمینی
میعانات گازی
هیدروکربن
سهیلا
ابراهیمی
sohebrahimi@gmail.com
1
دکترای خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس و استادیار دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی
AUTHOR
جلال
شایگان
shayegan2@sharif.edu
2
استاد دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف
AUTHOR
محمد جعفر
ملکوتی
mjmalakouti@hotmail.com
3
استاد گروه خاکشناسی دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
علی
اکبری
asuwar@yahoo.com
4
دانشجوی دکترای مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین مقدار گونههای بوزای آب در سد امیرکبیر با استفاده از روش ریز استخراج با فاز جامد اصلاح شده – کروماتوگرافی گازی – طیفسنجی جرم
در این مقاله روش ریز استخراج با فاز جامد درون لولهای اصلاح شده همراه با کروماتوگرافی گازی با آشکارساز طیف سنجی جرمی (GC-MS) برای اندازهگیری ترکیبات بوزای آب معرفی و استفاده شده است. ژئوسمین، 2-متیل ایزو بورنئول، 2-ایزوپروپیل-3-متوکسی پایرازین، 2-ایزوبوتیل-3-متوکسی پایرازین و 2و4و6-تری کلروآنیزول از مهمترین ترکیبات بوزای آب هستند که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتهاند. در روش مورد استفاده، جذب گونهها از طریق عبور گسستة حجمهای کوچکی از فضای فوقانی محلول نمونه از لولههای مویینة هم مرکز با سطح داخلی پوشیده از جاذب صورت گرفت و پس از واجذب با حلال مناسب 2 میکرولیتر از نمونة واجذب شده به دستگاه GC-MSتزریق شد. شناسایی گونههای جداسازی شده بوسیلة تطابق زمان بازداری و هم چنین الگوی طیف جرمی (فراوانی نسبی یونهای برگزیده) انجام شد. مقدار کمی گونهها با استفاده از کروماتوگرام جرمی استخراج شده بر اساس پرشدتترین یون اختصاصی هر گونه، تعیین شد. مهمترین مشخصههای مؤثر برکیفیت استخراج بررسی و با روشهای دیگر مقایسه شدند. تکرار پذیری به دست آمده بر اساس انحراف استاندارد نسبی 5 بار تکرار بین 6/3 تا 5/9 % بود. محدودة خطی مطلوب (از غلظت 5 تا ng.L-11000) و حساسیت مناسب (حد تشخیص از 9/0 تا ng L-1 4/2)، کم هزینه بودن، سهولت ساخت و استفاده از ابزار استخراج را میتوان از مزایای این روش برشمرد.
https://jes.ut.ac.ir/article_22545_aba6b9d4684242641e7e1028d3971c57.pdf
2011-05-22
1
8
آب
تجزیه زیست محیطی
ترکیبات بوزای آب
ریزاستخراج
کروماتوگرافی گازی
امیر
سالمی
a_salemi2@sbu.ac.ir
1
-استادیار گروه آلایندههای محیط زیست، پژوهشکدة علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
پگاه
فلاحی
pefaenviro@yahoo.com
2
کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست، پژوهشکدة علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
عبدالرضا
کرباسی
arkarbassi738@yahoo.com
3
استادیار گروه مهندسی محیط زیست، دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تأثیر مکش هیدرواستاتیکی و آمایش شیمیایی در آبگیری از
لجن فاضلاب در بسترهای لجن خشککن
آبگیری با بسترهای لجن خشککن به علت نیاز به فناوری بسیار ساده نسبت به روشهای مکانیکی از ارجحیت خاصی برخوردار است. با توجه به اینکه استفاده از این روش محدودیتهایی دارد، بنابراین سعی شده با آزمایشها و مطالعات، تعدادی از این محدودیتها از میان برداشته شوند. در این پژوهش، تأثیر مکش هیدرواستاتیکی و آمایش شیمیایی لجن در بهینهسازی آبگیری از لجن فاضلاب شهری مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا با کنترل ورود و خروج آب، مکش هیدرواستاتیکی در بستر مورد آزمایش ایجاد شد، سپس با افزودن ماده شیمیایی غیرآلی کلرورفریک در دوز بهینه به لجن حاصل از هاضم هوازی، فرایند خشکشدن با بستر شاهد مقایسه شد. نتایج این تحقیق با مطالعه زمان ماند کیک لجن بر روی بستر و کیفیت پساب حاصل از فرایند خشکشدن بررسی شده است. با ایجاد مکش هیدرواستاتیکی مدت زمان خشکشدن لجن از 5 روز به 2 روز کاهش یافت و با افزایش کلرورفریک، با غلظت 440 میلیگرم در لیتر به لجن خروجی از هاضم هوازی، زمان خشکشدن لجن (تولید لجن با غلظت مواد خشک 45 درصد) در بسترهای خشککننده از 6 روز به 3 روز کاهش یافت و در مرحلة سوم آزمایش، اثر توام مکش و آمایش بر روند خشکشدن لجن بررسی شد که بسیار رضایتبخش بود. استفاده از مکش هیدرواستاتیکی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی پساب خروجی از بستر را از قبیل کدورت، pH، TSS و VSS بهبود میبخشد در حالیکه COD و TDS آن افزایش مییابد، این در حالی است که آمایش شیمیایی لجن، باعث افزایش شاخصهای TS و TDS پساب شده است.
https://jes.ut.ac.ir/article_22546_c073b9b257ab666251f79f94eb3ec3cd.pdf
2011-05-22
1
8
آبگیری
آمایش شیمیایی
بستر لجن خشککن
ماده منعقد کننده
مکش هیدرواستاتیکی
المیرا
تاروردیزاده
e.tarverdi@gmail.com
1
کارشناس ارشد مهندسی عمران- محیط زیست – دانشگاه تهران
AUTHOR
علی
ترابیان
atorabi@ut.ac.ir
2
دانشیار مهندسی عمران محیط زیست دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
ناصر
مهردادی
mehrdadi1@yahoo.com
3
دانشیار دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
علیاکبر
عظیمی
aaazimi@chamran.ut.ac.ir
4
استادیار بازنشسته دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی بقایای آفتکشهای آلی پایدار در رسوبات
تالاب بینالمللی انزلی، ایران
تالاب انزلی یکی از بوم سازگان مهم آبی در ایران است که در جنوب دریای خزر قرار دارد و زیستگاه ماهیان، آبزیان و پرندگان با ارزشی است که از ابعاد اکولوژیک و اقتصادی درخور توجهند. یکی از آلایندههای موجود در این تالاب ترکیبات آلی پایدار هستند، این سموم با گسترش وسیع در محیط زیست به عنوان یکی از مشکلات آلودگی جهانی شناخته میشوند که به علت حلالیت بالا در چربی و پایداریشان در محیط زیست میتوانند در بدن موجودات زنده تجمع یابند و از طریق زنجیرة غذایی انتقال پیدا کنند. در این مطالعه یک گروه مهم از این ترکیبات شامل آفتکشهای آلی کلره (OCPs) در زمستان 1386و بهار 87 در رسوبات تالاب انزلی شدند. غلظت ترکیبات هگزاکلروسیکلوهگزان، سیکلودینها، ترکیبات ددت و هگزاکلروبنزن به ترتیب در زمستان، 21/4-17/1، dw ng/g 08/5– nd،dw ng/g 51/8-43/1،dw ng/g 35/0- 06/0 و در بهار dw ng/g 78/4-08/1، 97/5–27/1، 92/9–15/2، dw ng/g 38/0-06/0 است. غالبترین ایزومرهای ترکیبات هگزاکلروسیکلوهگزان، سیکلودینها و ترکیبات ددت در نمونههای زمستان بترتیب HCH- ?، اندوسولفان و p,p/-DDE با میانگین غلظت ng/g dw 12 /2-47/0، ng/g dw 7/1- nd، ng/g dw 47/3-43/1 و در بهار هم HCH- ?، اندوسولفان و p,p/-DDE با میانگین غلظت ng/g dw 58/2-46/0، ng/g dw 96/1-44/0، ng/g dw 78/4-32/1 بودند. در تمام نمونههای بهار غلظتهای آفتکشهای آلی کلره بیشتر از نمونههای زمستان است. همچنین تفاوت معنیداری بین ایستگاههای تالاب به وجود آمد (05/0< P).
https://jes.ut.ac.ir/article_22547_f018ab04ef396ecb0969e8315769afb0.pdf
2011-05-22
1
10
آفتکشهای آلی کلره
آلایندههای آلی پایدار
تالاب انزلی
رسوب
اسلام
جاودانخرد
ijavedan@gmail.com
1
دانش آموختة کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور
AUTHOR
عباس
اسماعیلی ساری
esmaili@modares.ac.ir
2
استاد، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور
AUTHOR
نادر
بهرامیفر
nbahramifar2@yahoo.com
3
استادیار، گروه شیمی، دانشگاه پیام نور، واحد ساری
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی منشاء آلودگی فلزات سنگین در رسوبات تالاب انزلی( شمال ایران)
تالاب انزلی در شمال استان گیلان، جزء تالابهای با ارزش جهانی ثبت شده در کنوانسیون رامسر است. آلودگی یکی از مهمترین مسائلی است که تالاب انزلی با آن روبروست. برای بررسی وضعیت آلودگی این تالاب از بخشهای چهارگانه تالاب (آبکنار، سیاه کیشم، هندخاله و شیجان) هفت مغزه برداشته شد. مطالعات در اعماق 0 ، 5 ، 10 ، 20 و 50 سانتیمتری هرمغزه انجام گرفت. غلظت عناصر اصلی Al ,Ca Fe, K, Mg, Na, Mn, P, Ti و کمیاب Li, Ba, S, Sr, As, Cd, Cr, Co, Cu, Mo, Ni, Pb, V, Zn, Bi با استفاده از ICP-MS تعیین شد. تغییرات زمانی عناصر نشان داد که غلظت بیشتر فلزات سنگین از سطح به عمق کاهش مییابد. با برقراری همبستگی پیرسون بین عناصر، ارتباط عناصر و منشاء آنها مشخص شد. نتایج همبستگی پیرسون نشان میدهد که در بخش آبکنار غیر از Cr،Ni ،Zn و Co بقیه فلزات سنگین منشاء انسانزاد دارند. در بخش سیاه کیشم Bi، Zn، Vو Pb در بخش هندخاله Cu وNi و در بخش شیجان V, Cr و Co دارای منشاء طبیعی هستند. مقایسة غلظت فلزات سنگین در رسوبات تالابی با رسوبات دریای خزر و میانگین جهانی نشان میدهد که غلظت فلزات سنگین در رسوبات تالابی بالاتر است. عامل غنیشدگی (EF)برای فلزات سنگین در رسوبات تالابی تعیین شد و غنیشدگی (EF) با استفاده از روش نرمالیز کردن با آلومینیم بهعنوان بهترین روش، نشان داد که عنصر Zn در تمام بخشها و عناصر Pb، Bi،Cd و Ni در بیشتر بخشهای تالاب دارای غنیشدگی ضعیف هستند.
https://jes.ut.ac.ir/article_22548_264502e7de13e1bab9a1bb851c4c3a1d.pdf
2011-05-22
1
12
آلودگی انسانزاد
تالاب انزلی
رسوب
ژئوشیمی
فاکتور غنی شدگی
فریدون
غضبان
1
دانشیار، گروه مهندسی محیط زیست، دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
مریم
زارع خوش اقبال
m.zare@iau-astara.ac.ir
2
استادیار، رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، دانشگاه آزاد آستارا
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی روند تغییرات تالاب انزلی با استفاده از سنجش از دور
و ارائة راه حل مدیریتی
به طور کلی دو رویکرد در مواجهه با تغییرات محیط زیستی وجود دارد. رویکرد اوّل نادیده گرفتن این تغییرات و ادامه وضع موجود است که نتیجهای جز تخریب بیشتر محیط زیست در پی نخواهد داشت. رویکرد دیگر شناسایی این تغییرات از گذشته تا کنون و تدوین برنامة مدیریت محیط زیستی برای کنترل این تغییرات و برنامهریزی برای بهبود وضعیت محیط زیست است. تالاب بینالمللی انزلی از جمله تالابهای حفاظت شده ایران است که عواملی مانند مصارف آب، ورود آلودگیها و تغییر کاربری نقش مؤثری در تغییرات آن دارند. در این تحقیق سعی برآنست که با شناسایی روند تغییرات محیط زیستی تالاب انزلی در یک دورة زمانی دهساله با استفاده از سنجش از دور و سامانة اطلاعات جغرافیایی، به نوعی مدیریت محیط زیستی برای این تالاب دست یافت. برای این منظور ابتدا تصاویر ماهوارهای مربوط به دورههای زمانی مورد نظر تهیه و تفسیر شد و نقشه سازی از این تالاب صورت گرفت تا اطلاعات مورد نیاز برای بررسی روند تغییرات تالاب از گذشته تا کنون به صورت کمی بهدست آید. سپس بین اطلاعات کمی بهدست آمده از دورههای مورد نظر مقایسه صورت گرفت و روند تغییرات تالاب انزلی در این دوره زمانی استخراج شد. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که تالاب انزلی طی دوره دهساله مورد مطالعه، دچار تخریب شده و تغییرات پدیدههای مرتبط با آن مانند نوع پوشش گیاهی و مساحت بخش آبگیر تالاب به سمت افزایش تغذیهگرایی است. علاوه بر آن مساحت تالاب تحت تأثیر نوسانات دریای خزر و پیشروی و پسروی آب این دریا قرار دارد.
https://jes.ut.ac.ir/article_22549_1c1c154976722066bce0c14df8be55cd.pdf
2011-05-22
1
8
لعبت
زبردست
lzebardast@alumni.ut.ac.ir
1
دانشجوی دکتری رشته برنامه ریزی محیط زیست دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
حمید رضا
جعفری
hjafari@ut.ac.ir
2
دانشیار گروه برنامه ریزی محیط زیست دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تغییرات زیست محیطی تالابها و مناطق حفاظت شده با استفاده از تصاویر چند زمانه سنجنده TM (مطالعة موردی: تالاب نیریز)
تالابها، پارکهای ملی و پناهگاههای حیات وحش از مهمترین سرمایههای اکولوژیکی به شمار میروند، از اینرو اطلاع از تغییرات آنها نقش اساسی در کیفیت مدیریت اینگونه مناطق دارد. در اختیار داشتن اطلاعات جدید از تغییرات آنها به یافتن علل تغییر و اتخاذ برنامهها و سیاستهای لازم کمک میکنند. در این مقاله پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان در استان فارس که تالاب نیریز را شامل میشوند، در شرق شهر شیراز، مورد تحقیق قرار گرفته است. این تالاب امروزه کاملاً خشک شده است و متخصصان محیط زیست بر این باورند که فعالیتهای انسانی از جمله ساخت سدهای سیوند و ملاصدرا و همچنین خشکسالیهای اخیر دلایل اصلی این مسئلهاند. به منظور یافتن مقدار و علت تغییرات به وقوع پیوسته در این تالاب در فاصلة سالهای 1998 تا 2009 از بهترین روشهای سنجش از دور در پردازش تصویر و تصاویر TM ماهواره Landsat استفاده شد. در طبقهبندی تصاویر، از روش طبقهبندی نظارت شده و الگوریتم حداکثر احتمال استفاده شد. نتایج حاصل نشاندهندة دقت کلی طبقهبندی تصاویر در سالهای 1998 و 2009 به ترتیب به میزان 67/91 درصد و 36/92 درصد است. همچنین پردازش اطلاعات، بیان کنندة افزایش 129 درصدی مساحت نمک و کاهش 52 درصدی مساحت آب به عنوان مهمترین تغییرات این تالاب در بازة زمانی مورد مطالعهاند. نتیجة این تحقیق مبین بروز وگسترش بحران زیست محیطی در منطقه است، از اینرو ضرورت در نظر گرفتن تمامی ملاحظات اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی و لحاظ کردن دید کلان در نگرش به مسائل زیست محیطی ضروری است
https://jes.ut.ac.ir/article_22550_48923a12262b4a0ecea9587602dc5111.pdf
2011-05-22
1
12
تالاب نیریز استان فارس
تصاویر چند زمانه
تغییرات
سنجنده TM
طبقه بندی حداکثر احتمال
یوسف
رفیعی
yusefrafii2@ut.ac.ir
1
دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه?ریزی محیط زیست دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
بهرام
ملک محمدی
malekb2@ut.ac.ir
2
استادیار گروه برنامه?ریزی محیط زیست دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
علی اکبر
آبکار
abkar@itc.nl
3
استادیار دانشکدة ژئوماتیک و نقشه?برداری دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
AUTHOR
احمدرضا
یاوری
ayavari@ut.ac.ir
4
دانشیار گروه برنامه?ریزی محیط زیست دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
مجید
رمضانی مهریان
majidmehrian3@ut.ac.ir
5
دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه?ریزی محیط زیست دانشکدة محیط زیست دانشگاه تهران
AUTHOR
حمید
ظهرابی
zohrabi.hamid@gmail.com
6
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسة روشهای تصمیمگیری چند معیاره AHP ، AHP_OWAوFuzzy AHP_OWA برای مکانیابی مجتمعهای مسکونی در شهر تبریز
عوامل زیستمحیطی یکی از حساسترین موضوعاتی هستند که در بسیاری از تصمیمگیریها میباید در نظر گرفته شوند. مکانیابی از پرکاربردترین تصمیمگیریهای مکانی است که تحت تأثیر بسیاری از عوامل زیستمحیطی میتواند قرار بگیرد. هدف از مکانیابی، یافتن مجموعهای از گزینههای مکانی مناسب برای یک کاربرد خاص است. مسئلة مکانیابی یک مسئله تصمیمگیری چند معیاره است. روشهای ارزیابی چندمعیاره با سادهسازی تعریف راهبردهای تصمیمگیری و تسهیل پردازشهای مکانی میتوانند در مسائل مختلف تصمیمگیری مکانی به شیوههای گوناگون استفاده شوند. این مقاله با استفاده از روشهای تصمیمگیری چند معیاره AHP، AHP_OWA و Fuzzy AHP_OWA به شناسایی مناطق مناسب برای احداث مجتمعهای مسکونی با لحاظ عوامل تأثیرگذار زیست محیطی میپردازد. نتایج نشان داد که با AHP امکان استفاده مستقیم از آراء کمّی کارشناسان فراهم میشود. با OWA امکان کنترل جبرانپذیری و ریسک تصمیمگیری مهیا میشود. همچنین با استفاده از کمیتسنجهای مفهومی فازی میتوان اطلاعات کیفی را که کارشناسان از روابط میان عوامل مختلف(حتی با تعداد زیاد عوامل) درک میکنند در تصمیمسازی وارد کرد. با توجه به سطح انتظارات و نوع نیازهای تصمیمگیرندگان مختلف، هرکدام از این روشها میتواند بهعنوان ابزار پشتیبان تصمیمگیری، جوابگوی جنبههای متفاوت از یک مسئله مکانی باشد. بنابراین بهرهگیری از یک مدل تلفیقی با استفاده روشهای فوق میتواند منجر به ارائه راه حلهای جامع در مسائل پیچیده ای مانند مکانیابی شود.
https://jes.ut.ac.ir/article_22551_01d7e4dde611bbe5e601c2a4516eecda.pdf
2011-05-22
1
16
کمیت سنجهای مفهومی فازی
مکانیابی مجتمعهای مسکونی
محمدرضا
رجبی
mreza.rajabi@gmail.com
1
کارشناسی ارشد مهندسی سیستمهای اطلاعات مکانی- دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
AUTHOR
علی
منصوریان
mansourian2@kntu.ac.ir
2
استادیار گروه GIS - دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
AUTHOR
محمد
طالعی
taleai@kntu.ac.ir
3
استادیار گروه GIS - دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی عوامل راهبردی مدیریت پسماند شهر رشت با استفاده از روش SWOT و تشکیل ماتریسQSPM
رشد روزافزون جمعیت، به تبع آن افزایش تولید مواد زاید و وجود نگرانیهای خاص در خصوص کاهش منابع،کارشناسان را برآن داشته است موضوع مدیریت مواد زاید جامد را در صدر برنامههای خود قرار دهند. مدیریت پسماندهای شهری به عواملی همچون تولید زواید، جمعآوری، حمل و نقل، دفن زباله و بازیافت آن بستگی دارد، بنابراین محدودة مدیریت این مقوله بسیار وسیع و متغیر است، برای چنین سازمانی راهی جز مدیریت راهبردی وجود ندارد. یکی از مناسبترین فنون برنامهریزی، ماتریس SWOT (تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید) است که امروزه به عنوان ابزاری نوین برای تحلیل عملکردها و وضعیت شکافها، مورد استفاده قرار میگیرد. به این منظور ابتدا نسبت به شناسایی عوامل درونی و بیرونی تأثیرگذار بر مدیریت پسماندهای شهر رشت اقدام و در مرحله بعد به تجزیه وتحلیل و تدوین راهبرد مورد نظر با استفاده از ماتریس (QSPM) پرداخته شد. در حال حاضر شهر رشت، روزانه 560 تن پسماند تولیدی دارد که برای دفع این مقدار زباله باید تدابیر کارشناسی و مدیریتی مبتنی بر اصول مهندسی اندیشیده شود. بررسی نتایج ماتریسهای عوامل داخلی و خارجی مبین آناستکه مدیریت پسماند شهر رشت از نظرعوامل درونی ضعیف عمل کرده، در حالیکه ارزیابی عوامل خارجی نشان میدهد با توجه به امتیاز کسب شده در وضعیت فعلی با تقویت فرصتها و رفع تهدیدها میتواند به خوبی عمل کند، همچنین نتایج حاصل از ماتریس برنامهریزی راهبردی کمی نشان میدهد بیشترین جذابیت مربوط به اجرایی شدن قانون مدیریت پسماند و کمترین جذابیت مربوط به آموزش، روش مناسب کاهش آلایندهها در محل دفن است.
https://jes.ut.ac.ir/article_22552_9dd584e6dbaa637b4a372a39970dbd2f.pdf
2011-05-22
1
12
مدیریت استرتژیک
مدیریت مواد زاید جامد شهری
نیلوفر
عابدین زاده
n.abedinzadeh2@gmail.com
1
کارشناس ارشد مدیریت محیط زیستعضو هیأت علمی پژوهشکدة محیط زیست جهاددانشگاهی
AUTHOR
فریماه
عابدین زاده
f.abedinzadeh@gmail.com
2
کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست دانشگاه
AUTHOR
طوبی
عبدی
t_abedi@erijd.ir
3
ارشناس ارشد منابع طبیعی- جنگلداری، عضو هیأت علمی پژوهشکدة محیط زیست جهاد دانشگاهی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ویژگیهای پردازش و بازیافت پسماندهای روستایی
(مطالعة موردی: ایران)
سیستم مدیریت پسماند مجموعهای از فعالیتهایی است که برای سامان دادن پسماندهای جامعه به روشهای مهندسی و بهداشتی صورت میگیرد. برای ایجاد سیستم مدیریت پسماند در روستاهای کشور باید ظرفیتهای ساختاری مناسب وجود داشته باشد. عناصر موظف در سیستم مدیریت پسماند در روستاهای کشور عبارتند از: جمعآوری و دفع در زمین. امور پشتیبانی به صورت کلاسیک شامل موارد مالی، راه اندازی، مدیریت وسایل و تجهیزات کارکنان،گزارشدهی، محاسبه قیمت و بودجه، اداره قراردادها، انتظامات، خطوط راهنما و روابط عمومی است. در حال حاضر هیچ یک از اجزای امور پشتیبانی در سیستم مدیریت پسماندهای روستایی کشور وجود ندارد. میانگین تولید سرانه پسماند روستایی در کل کشور 44/451 گرم در روز و چگالی آن 75/375 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شده است. یکی از زیرساختهای ضروری، تدوین، ضوابط، دستورالعمل و خطوط راهنما برای سیستمهای مدیریت پسماند روستایی است. برای تهیه دستورالعمل پردازش و بازیافت در روستاها، لازم است که وضع موجود مدیریت پسماند در آنها مورد بحث و بررسی قرار گیرد. بدین منظور مدیریت پسماند در دو استان بوشهر و هرمزگان به تفصیل و بهصورت میدانی مطالعه شدند، سپس با استفاده از نتایج مطالعات وزارت کشور در مناطق دهگانه کشور وضع موجود مدیریت پسماند در روستاها مشخص شد. با بررسی قوانین و ضوابط و دستورالعملهای پردازش و بازیافت در کشورهای صنعتی،ویژگیهای این دستورالعمل بهدست آمد. در آخرین مرحله مطالعات تطبیقی صورت گرفت و دستورالعملهای پردازش و بازیافت پسماندهای روستایی کشور تهیه شد.
https://jes.ut.ac.ir/article_22553_6804ff8be491a5118d1a100a210e6064.pdf
2011-05-22
1
8
ایران
بازیافت
پردازش
پسماند روستایی
دستورالعمل
محمد علی
عبدلی
88472367
1
-استاد،گروه مهندسی عمران محیط زیست،دانشکدة محیط زیست،دانشگاه تهران
AUTHOR
علی
حق اللهی
ali.haghollahi2@gmail.com
2
کارشناس ارشد مهندسی عمران محیط زیست،دانشکدة محیط زیست،دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
برآورد نیروی جنگل شهری در ترسیب کربن اتمسفری
افزایش گازهای گلخانهای منجر به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی شده و آثار زیانباری بر حیات انسان بر روی کره زمین گذاشته است. دیاکسیدکربن عمدهترین گاز گلخانهای است که جنگلهای شهری نیروی بالایی در جذب و ترسیب آن در بیومس و خاک دارند. برای انجام این تحقیق تودههای 40 ساله اقاقیا و زبانگنجشک به همراه زمین بایر مجاور (شاهد) در پارک جنگلی چیتگر تهران انتخاب شد و مقدار کربن ترسیب شده در بیومس (هوایی و زیرزمینی)، لاشبرگ و خاک (0تا 15 و 15 تا 30 سانتیمتری) مورد اندازهگیری شد. نتایج نشان داد هر یک از تودههای اقاقیا و زبانگنجشک به ترتیب سالانه 63/9 و 5/3 تن در هکتار کربن ترسیب کرده و منجر به افزایش نیروی ترسیب کربن در حدود 5/482 و 140 تن در هکتار شدهاند. ارزش اقتصادی حاصل از ترسیب کربن با تودههای مذکور به ترتیب 20 و 5/2 میلیون دلار محاسبه شد. بیشترین سهم از ترسیب کربن کل به بیومس تنة درختان (61 درصد در تودة اقاقیا و 51 درصد در توده زبانگنجشک) اختصاص یافت. مقدار اسیدیته، درصد شن و نیتروژن نیز به ترتیب از مهمترین عوامل مؤثر بر کربن آلی خاک بودند. نتایج این تحقیق نیروی بالای جنگل شهری در جذب و ترسیب کربن اتمسفری را ثابت کرد. بنابراین با توجه به مزایای بسیار زیاد ترسیب کربن و همچنین عضویت ایران در کنوانسیون تغییرات اقلیمی، ضروری است که با مدیریت و محافظت مناسب این جنگل شهری و جنگلهای شهری مشابه در تهران و سایر مناطق ایران گام مثبتی بهمنظور کاهش تراکم کربن اتمسفری و در نتیجه کاهش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی برداشته شود.
https://jes.ut.ac.ir/article_22554_02194f38c6916b1af6c3cc52a7869e79.pdf
2011-05-22
1
8
بیومس
ترسیب کربن
جنگل شهری
دیاکسیدکربن اتمسفری
سعید
ورامش
varameshs@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
سید محسن
حسینی
hosseini@modares.ac.ir
2
دانشیار گروه جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس.
AUTHOR
نوراله
عبدی
n-abdi@iau-arak.ac.ir
3
استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی آثار توسعه و پایداری زیستبوم منطقة هورامان
با کاربرد مدل تخریب
امروزه بسیاری از دولتها و کشورها در پی یافتن راهی برای رشد و پیشرفت بیشتر هستند. راهکارهایی که گاه به اسم توسعه، سببساز تخریب بسیاری از زیرساختهای لازم جهت توسعة یک منطقه یا ناحیه در دراز مدت میشوند. از اینرو میتوان بیان کردکه دیدگاه "رشد حداکثری" و گمانة "توسعه به هر قیمتی" در روزگار کنونی دیگر چندان قابل قبول و امکان پذیر نیست. در این پژوهش تلاش بر آن بود تا با استفاده از مدل تخریب به بررسی آثار رشد و توسعه بر محیطزیست منطقة هورامان پرداخته شود. در ابتدا برای مطالعة آثار توسعه بر محیط زیست منطقه، محدودة ناحیة هورامان (مرز سیاسی) به 140 شبکة 2500 هکتاری تقسیم شد. آسیبپذیری اکولوژیکی با استفاده از نقشههای شیب، ارتفاع، اقلیم، پوشش گیاهی و زیستگاه، محاسبه و طبقهبندی شد. در مرحلة بعد با استفاده از نقشههای توپوگرافی، کار میدانی، نظرهای کارشناسان و متخصصان و همچنین مشارکت افراد محلی، تعداد 24 عامل تخریب در کل منطقه شناسایی و شدت آنها تعیین شد. در نهایت با استفاده از جدول نهایی تخریب و وارد کردن مشخصههای مدل در نرمافزار Excel، ضریب تخریب در هر یک از شبکههای کاری منطقه مورد محاسبه و تحلیل قرار گرفت. بدین ترتیب کلیة شبکهها از نظر شدت و میزان تخریب با یکدیگر مقایسه شدند و کل منطقه به 3 پهنه با توانایی توسعة بیشتر، نیازمند بازسازی و نیازمند اقدامهای حفاظتی تقسیم شد. در مجموع، 1/47درصد از مساحت کل منطقه مستعد توسعة بیشتر، 6/50درصد نیازمند بازسازی و 1/2 درصد نیازمند اقدامهای حفاظتی است.
https://jes.ut.ac.ir/article_22555_1c377d99f3e6473ede5ade05c39dfe2a.pdf
2011-05-22
1
8
آسیبپذیری اکولوژیکی
عاملهای تخریب
مدل تخریب
مدل تصمیمگیری
منطقه هورامان
غلامرضا
یاوری
gh_yavari@pnu.ac.ir
1
دکترای اقتصاد کشاورزی استادیاردانشگاه پیام نور، گروه علمی اقتصاد کشاورزی
AUTHOR
محمد مهدی
فاضل بیگی
fazel_mehdi@yahoo.com
2
کارشناس ارشد توسعه روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات، تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین ارزش تفرجگاهی پارک جنگلی نور مازندران،
با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CV)
برنامهریزی تفریحی، همچنین اجرای طرحهای مختلف زیستمحیطی و ایجاد تفرجگاههای متنوع و مراکز تفریحی گوناگون برای مردم یکی از مسائل مهم در مدیریت در سطح کلان و منطقهای در هر کشور است. رشد روزافزون جمعیت مردم، تغییر الگوهای سکونتی، آلودگی محیط شهرها و نیاز مبرم به اوقات فراغت بیش از پیش اهمیت این مسئله را افزایش داده است. در این میان، کمبود آشکار منابع مالی با هدف ایجاد، یا شکلگیری و فضاهای تفریحی مناسب، مدیریت منابع طبیعی را به سوی ارزشگذاری این منابع با استفاده از شیوهها و روشهای علمی جدید هدایت کرده است. تحلیل و اندازهگیری شاخص میزان تمایل به پرداخت (WTP) در میان کاربران و بازدیدکنندگان سایت تفرجگاهی و تفریحی، از جمله این روشهای علمی جدید است که امروزه جایگاه شناخته شده و مهمی در انجام تحقیقات این حوزه به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر، با بررسی و تبیین این شاخص در فضای تفرجگاهی پارک جنگلی نور مازندران و با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CV) و پرسشنامة گزینش دوگانه به تعیین ارزش تفریحی و تفرجگاهی این پارک جنگلی در شمال کشور پرداخته است. بدین منظور، از مدل تحلیلی لاجیت استفاده و بر پایة روش حداکثر درستنمایی، شاخصهای این مدل برآورد و ارزیابی شدهاند. نتایج حاصل مبین این مهم است که میزان میانگین تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان و کاربران برای این پارک جنگلی 3875 ریال برای هر بازدید برآورد شده است. همچنین نتایج حاصل در ارتباط با ارزش تفریحی سالانه این پارک، نشانگر اهمیت بالا و ارزشی است که بازدیدکنندگان و کاربران برای این سایت قائلند.
https://jes.ut.ac.ir/article_22556_43dd18eddbf3381401ea44d16595a144.pdf
2011-05-22
1
8
ارزشگذاری مشروط
پارک جنگلی نور
تمایل به پرداخت
محیط زیست
مدل لاجیت
هاشم
هاشمنژاد
hashemnejad2@iust.ac.ir
1
دانشیار گروه معماری دانشکده معماری دانشگاه علم و صنعت تهران
AUTHOR
محسن
فیضی
mfaizi@iust.ac.ir
2
دانشیار گروه معماری دانشکدة معماری دانشگاه علم و صنعت تهران
AUTHOR
مرتضی
صدیق
morteza.seddigh@yahoo.com
3
دانشجوی دکترای معماری دانشگاه علم و صنعت تهران
AUTHOR